ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Η ΝΕΑ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
ΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΑ «ΔΕΝ» ΚΛΕΙΝΟΥΝ:
ΑΠΛΩΣ ΤΕΜΑΧΙΖΟΝΤΑΙ
ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
Αν και οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, που οδηγούν στην κατάρρευση της δικομματικής κυβέρνησης και στην προκήρυξη εκλογών μέσα στο Γενάρη, έχουν θέσει ζητήματα, όπως αυτό της ψυχικής υγείας, στο περιθώριο της προσοχής, εντούτοις κάποιες εξελίξεις, κάποια σχέδια των εκτελεστικών οργάνων της παραπαίουσας κυβέρνησης και της τρόικας, αν και χωρίς ελπίδα υλοποίησής τους στο προβλεπτό μέλλον, δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα και χωρίς κανένα σχολιασμό.
Αναφερόμαστε στην πρόταση για την μεταφορά των 15 ψυχιατρικών κλινικών («τμημάτων εισαγωγών») των δύο ψυχιατρείων (ΨΝΑ-Δαφνί και Δρομοκαίτειο) σε γενικά νοσοκομεία, που παρέδωσε, στις 19 Δεκέμβρη, η «ειδική επιτροπή», που είχε από το καλοκαίρι αναλάβει το «έργο», στην υφυπουργό Κ. Παπακώστα.
Από την εν λόγω «επιτροπή» είχε ανακοινωθεί ότι το «έργο» θα παραδιδόταν στις 25 Αυγούστου, ωστόσο, η ίδια η διακήρυξη της «ταχείας παράδοσης του έργου», όσο και η εν συνεχεία καθυστέρηση της «ολοκλήρωσης του έργου» είναι ενδεικτική του άκρως τυχοδιωκτικού και ανερμάτιστου χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος.
Λέχθηκε ότι υπήρξαν αντιρρήσεις, από τη μεριά της ηγεσίας του Υπουργείου, για την δημοσιοποίηση της έκθεσης, πιθανόν με το σκεπτικό ότι, ενόψει των αναπόφευκτων εκλογών, δεν θα άντεχαν μια παραπέρα αναστάτωση με την επίσημη ανακοίνωση της μεταφοράς των κλινικών, για το ποια κλινική πάει πού και πότε.
Ωστόσο, μετά λίγες ημέρες, το ygeia360, σύμφωνα με τις συνήθως «πολύ καλά πληροφορημένες» πηγές του, δημοσίευσε τη λίστα των νοσοκομείων στα οποία, σύμφωνα με το «πόρισμα - πρόταση», «θα» μεταφερθούν οι κλινικές των ψυχιατρείων. Καθώς, μέχρι τώρα, δεν υπήρξε καμιά διάψευση, πρέπει να θεωρήσει κανείς ότι αυτές οι πληροφορίες είναι ακριβείς. Έτσι, και η επίσημη ανακοίνωση αποφεύχθηκε, και η έκθεση (εν μέρει) δημοσιοποιήθηκε μέσω διαρροής – πιο πολύ για τον «εμπλουτισμό» κάποιων «βιογραφικών» παρά για να έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα (τουλάχιστο στο προβλεπτό μέλλον).
Αφήνουμε στην άκρη, στο παρόντα σχολιασμό, το πρωταρχικό ζήτημα του βίαιου χαρακτήρα του «κλεισίματος των ψυχιατρείων» και της, απλώς, μετακόμισης των κλινικών, χωρίς να υπάρχει καμιά από τις προϋποθέσεις γι΄ αυτό το κλείσιμο, όπως η τομεοποίηση, η δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών και, προπαντός, η αλλαγή του «τρόπου σκέψης και πράξης» (αλλά και οι διαδικασίες μέσω των οποίων αυτή η «αλλαγή του τρόπου» επιτυγχάνεται), παράμετροι εκ των ουκ άνευ για την εναλλακτική στον εγκλεισμό λειτουργία ενός κοινοτικά βασισμένου συστήματος Ψυχικής Υγείας – προκειμένου, δηλαδή, να μιλάμε για «ξεπέρασμα του ψυχιατρείου» και όχι για απλή κατάργησή του.
Θα επικεντρώσουμε σ΄ αυτό που αποκαλύπτει, για τον χαρακτήρα του εγχειρήματος, το ίδιο το σχέδιο της μεταφοράς των κλινικών. Και πάλι, ωστόσο, θ΄ αφήσουμε, αναγκαστικά, στην άκρη το πολύ σημαντικό ζήτημα της καταλληλότητας των επιλεγμένων χώρων, καθώς η εν λόγω αυτόκλητη επιτροπή που τους επέλεξε (λειτουργώντας και σ΄ αυτό το πεδίο, χωρίς κανένα διάλογο, χωρίς καμιά συμμετοχική διαδικασία), δεν έχει το παραμικρό στοιχείο αξιοπιστίας για το εν λόγω έργο. Θα χρειαστεί χρόνος και επισταμένη έρευνα (ακόμα και χωρίς την επίσημη δημοσιοποίηση της έκθεσης) για να διερευνηθούν οι χώροι, η αρχιτεκτονική τους και η χωροταξική τους επάρκεια, που κρίθηκαν ως κατάλληλοι για να στεγάσουν τις ψυχιατρικές κλινικές.
Θα μείνουμε στο «αποκαλυπτικό» (με όλες τις σημασίες της λέξης) στοιχείο της μεταφοράς τεσσάρων κλινικών στο «Αμαλία Φλέμιγκ», τριών στο «Αγία Βαρβάρα» και δυο στο «Σωτηρία» - όπου ήδη υπάρχει μια ακόμα ψυχιατρική κλινική, σύνολο, δηλαδή, και εδώ, τρεις!!! Τέσσερις κλινικές στο «Α. Φλέμιγκ» σημαίνει την μεταφορά του μισού ΨΝΑ (έχει 9 κλινικές) σε ένα άλλο νοσοκομείο… και τρεις κλινικές στο Αγ. Βαρβάρα σημαίνει την μεταφορά του μισού Δρομοκαϊτείου (έχει 6 κλινικές) σ΄ ένα νοσοκομείο παραδίπλα. Για ποιο «κλείσιμο» μιλάμε…
Πρόκειται για ένα κομμάτιασμα των ψυχιατρείων, με τη μεταφορά μεγάλου μεγέθους θραυσμάτων σε άλλους χώρους, οι οποίοι μετατρέπονται σε μικρά ψυχιατρεία. Στο μέγεθος, περίπου, αυτών που έκλεισαν πριν μερικά χρόνια.
Καθώς οι ασθενείς χρόνιας παραμονής που έχουν απομείνει στα τρία εναπομείναντα ψυχιατρεία είναι σχετικά λίγοι (αφού η πλειονότητα απορροφήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, μέσω των διαδικασιών της μεταστέγασης, σε εξωνοσοκομειακές στεγαστικές δομές), το κυρίαρχο ζήτημα για το «κλείσιμο» του ψυχιατρείου είναι ο εναλλακτικός τρόπος «σκέψης και πράξης» που πρέπει να διέπει την άσκηση της ψυχιατρικής, την λειτουργία των υπηρεσιών και του όλου συστήματος και επομένως, έχει να κάνει πρωτίστως με τα «τμήματα εισαγωγών». Άλλωστε, το ζήτημα των εναπομεινάντων ασθενών χρόνιας παραμονής πρέπει και αυτό να ειδωθεί σε συνάρτηση με διαδικασίες, αφενός, αμφισβήτησης και μετασχηματισμού της παθογόνου ασυλικής λειτουργίας και, αφετέρου, δημιουργίας των ολοκληρωμένων εναλλακτικών κοινοτικών δομών, οι οποίες, στο βαθμό που δημιουργούνται και λειτουργούν, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην στήριξη κάποιων εξ΄ αυτών στον τόπο κατοικίας, αποφεύγοντας τον μονόδρομο της μετάβασης για όλους σε στεγαστικές δομές.
Το κέντρο βάρους είναι, λοιπόν, τα «τμήματα εισαγωγών», ο μετασχηματισμός και το ξεπέρασμά τους προς κοινοτικά βασισμένες λογικές και πρακτικές. Τέσσερις (ή τρεις, ή και δυο) κλινικές σε ένα νοσοκομείο θα αναπαράγουν, απλώς, τις λογικές του ολοπαγούς ιδρύματος και μάλιστα υπό τους χειρότερους όρους, επιβεβαιώνοντας και κάποιους καλοθελητές υποστηριχτές του ασύλου (και της ασυλικής λογικής) που θεωρούν ότι, αν κλείσει το ψυχιατρείο, οι ασθενείς θα χάσουν τον «προαυλισμό» τους και τον «καθαρό αέρα» στους «ανοιχτούς χώρους του κλειστού ιδρύματος»!
Αν οι υπάρχουσες, εδώ και χρόνια, κλινικές στα γενικά νοσοκομεία δεν έχουν ακόμα ξεπεράσει το «τραύμα» του εξαναγκασμού τους να δέχονται ακούσιες νοσηλείες (μετά τον προ δεκαπενταετίας σεισμό και το, τότε, προσωρινό κλείσιμο του ΨΝΑ), με τα δεκάδες ράντζα μετά από κάθε εφημερία και με τις παραδοσιακές κατασταλτικές ιδρυματικές πρακτικές να έχουν αυτούσιες μεταφερθεί στο χώρο του γενικού νοσοκομείου, καταλαβαίνει κανείς τι πρόκειται να γίνει αν, στον ίδιο χώρο, συστεγάζονται τρεις ή τέσσερις κλινικές. Μια «κοινότητα ομοίων», με κοινά προβλήματα, με κοινή, άνωθεν, αντιμετώπιση και διαχείριση, λογικές ενός μικρότερου ασύλου, αλλά πάντα ασύλου, σε ένα τμήμα του νοσοκομείου, στο νεοϊδρυθέν «ψυχιατρείο του γενικού νοσοκομείου» - αυτός θα είναι ο νεωτερισμός των φωστήρων της επιτροπής που συγκρότησε την εν λόγω πρόταση.
Πιθανές αντίστοιχες δομές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν εντυπωσιάσει τους φωστήρες της «επιτροπής διάλυσης των ψυχιατρείων», δεν σημαίνει ότι αποτελούν τις «καλές πρακτικές» στις χώρες προέλευσης, απ΄ όπου γίνεται η αντιγραφή, αλλά το αντίθετο: ενσαρκώνουν, απλώς, τις θατσερικές πολιτικές στην Ψυχική Υγεία, η ολοκλήρωση των οποίων παρατηρείται σήμερα με την προϊούσα κατάρρευση των συστημάτων Υγείας και Ψυχικής Υγείας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Στο δημοσίευμα του ygeia360 αναφέρεται ότι οι κλίνες που θα μεταφερθούν ανά κλινική θα είναι από 20-27. Στο ΨΝΑ (Δαφνί) οι κλίνες είναι σε όλα τα τμήματα 27 και στο Δρομοκαίτειο αντίστοιχες ή και περισσότερες. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει περαιτέρω μείωση των υπαρχόντων ψυχιατρικών κλινών κατά την διαδικασία της μεταφοράς - σε μα χώρα που υπολείπεται δραματικά σε ψυχιατρικές κλίνες, πέρα και ξέχωρα από την έλλειψη εναλλακτικών, κοινοτικά βασισμένων κοινοτικών υπηρεσιών.
Αν επιμένουμε στο σχολιασμό της εν λόγω πρότασης είναι γιατί, πέρα από την νεοφιλελεύθερη λογική της Απονοσοκομειοποίησης που την διέπει (σε αντιδιαστολή με την Αποϊδρυματοποίηση και με τραγικές συνέπειες στις χώρες προέλευσης), ο λόγος για τον οποίο γίνεται, δεν έχει παρά μόνο προσχηματικά να κάνει με την πάλαι ποτέ σύναψη συμφωνίας (που επικαιροποιήθηκε με το σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου) για το κλείσιμο των ψυχιατρείων, όταν (το 2015) θα «ολοκληρωνόταν» η «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» στη βάση των συγχρηματοδοτούμενων με την ΕΕ προγραμμάτων. Η πρόταση αυτή έχει να κάνει με την εφαρμογή, και στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, της στυγνής, δημοσιονομικού χαρακτήρα πολιτικής στα πλαίσια των διαδοχικών μνημονίων: γι΄ αυτούς το «κλείσιμο» είναι ένα λογιστικού χαρακτήρα μέτρο, που αποσκοπεί στην δραστική περικοπή δαπανών και πρωτίστως αυτών που αφορούν σε προσωπικό. Η περαιτέρω δραστική μείωσή του είναι από τους βασικούς λόγους του «κλεισίματος», όσο κι΄ αν τώρα το διαψεύδουν μετά βδελυγμίας. Διαφορετικά, τι νόημα έχει να μεταφέρει κάποιος το «μισό Δαφνί» σ΄ ένα άλλο νοσοκομείο και το «άλλο μισό», πχ, στην Αγ. Βαρβάρα (ή, όπως αλλιώς «κάτσει» η μοιρασιά);
Βέβαια, το σχέδιο μένει στον αέρα, λόγω της βαθιάς πολιτικής κρίσης και των επικείμενων εκλογών. Η μόνη τρέχουσα «πολιτική» Ψυχικής Υγείας είναι τα γεύματα «με τα χεράκια» της υφυπουργού Κ. Παπακώστα, από κοινού με την Coca Cola (και με διάφορους «πρόθυμους» από το χώρο της ψυχικής υγείας), μιας υφυπουργού και αυτής απλώς «περαστικής», όπως και οι προκάτοχοί της, από το Υπουργείο Υγείας, χωρίς κανένα απολύτως έργο. Με πολλές, ωστόσο, δηλώσεις περί «δικαιωμάτων» και «στίγματος», με κάποιες φραστικές αστοχίες, όπως, πχ, το ΠΕΠΣ A.E., το οποίο «κακώς» παρεξηγήθηκε, αφού (ως γλώσσα λανθάνουσα) εκφράζει τον εν δυνάμει Α.Ε. χαρακτήρα των ΜΚΟ (που σύντομα θα οδηγηθούν και επισήμως στο καθεστώς των Α.Ε.), αλλά και με μια δήλωση που θα «μείνει», η οποία κολλάει πλήρως, ως λογική, ως τρόπος σκέψης, με την επιδίωξη της όπως - όπως μεταφοράς των ψυχιατρικών κλινικών των ψυχιατρείων στα γενικά νοσοκομεία : πρόκειται για την δήλωσή της ότι οι έγκλειστοι στα Λεχαινά καλώς («για το καλό τους») είναι στα κλουβιά «σύμφωνα με τους ειδικούς»!!!
Μια πολιτική αλλαγή τον Ιανουάριο δεν θ΄ αποτελεί, από μόνη της, αποφυγή των κινδύνων που απειλούν την Ψυχική Υγεία, ούτε φρένο στην περαιτέρω κατασταλτική της μετάλλαξη και αποδόμηση. Στο βαθμό, μάλιστα, που αυτή η λογική είναι ριζωμένη στη κυρίαρχη κουλτούρα και πρακτική της πλειονότητας της ψυχιατρικής κοινότητας, το ίδιο πλάνο μπορεί, σε μιαν άλλη στιγμή, να σερβιριστεί ξανά, πιθανώς με διαφορετικό περιτύλιγμα. Και με χίλιες δυο δικαιολογίες (η «διαπραγμάτευση για το χρέος», οι όποιες «απαιτήσεις των δανειστών», οι «αγορές», το «ευρώ», οι «δυσκολίες που μας περιμένουν» αλλά, «στο τέλος», «θα» νικήσουμε κοκ).
Η επαγρύπνηση που απαιτείται και η αντίσταση από τα κινήματα ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, οικογένειες, λειτουργούς, κοινωνικές/κινηματικές συλλογικότητες δεν αφορά μόνο το τώρα αλλά, εξίσου, και το μέλλον που έρχεται.
24/12/2014
