Ανοιχτή επιστολή προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας για την Ψυχική Υγεία

Ανοιχτή επιστολή προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας *

Προς τον Υπουργό Υγείας κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή

Προς τον αναπληρωτή Υπουργό Υγείας κ. Ανδρέα Ξανθό

Προς τον αναπληρωτή Υπουργό Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Δημήτρη Στρατούλη

Μετά από 4,5 χρόνια μνημονιακής συγκυβέρνησης η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ έφερε ανακούφιση σε μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και δημιούργησε ελπίδες για την ικανοποίηση χρόνιων αιτημάτων και την επίλυση συσσωρευμένων προβλημάτων.

Ο χώρος της Ψυχικής Υγείας έχει οδηγηθεί σε τέλμα. Η λεγόμενη «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» που επιχειρείται εδώ και 25-30 χρόνια απειλείται με κατάρρευση. Η έλλειψη αρχικού σχεδιασμού και η ευκαιριακή πολιτική που ασκήθηκε στη συνέχεια οδήγησαν στην πλήρη απορρύθμιση. Ωστόσο λήπτες και εργαζόμενοι μέσω και των σωματείων τους πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση, αγωνίστηκαν και συνεχίζουν να αγωνίζονται με κάθε διαθέσιμο μέσο.

Μέσα στις ασφυκτικές συνθήκες που επικράτησαν στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας -και με μοναδικό μέλημα της πολιτικής ηγεσίας του Υπ. Υγείας και διοικήσεων των φορέων την εξοικονόμηση κονδυλίων- οι χρόνιες παθογένειες του χώρου γιγαντώθηκαν με αποτέλεσμα όχι μόνο να χαθούν το όραμα και οι στόχοι της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης αλλά να έχουμε έξαρση των φαινομένων αδιαφάνειας, κακοδιαχείρισης και εκμετάλλευσης εργαζόμενων και ψυχικά πασχόντων από τις διοικήσεις φορέων ΝΠΙΔ (γνωστοί και ως ΜΚΟ), στις οποίες έχει ανατεθεί η λειτουργία ενός μεγάλου αριθμού Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Παράλληλα, με το σκεπτικό ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, αποσιωπήθηκε η ανυπαρξία ενός ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών που θα αντικαθιστούσε τα ψυχιατρεία / ιδρύματα (βασικός στόχος της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης) καθώς και το γεγονός ότι οι υπάρχουσες κοινοτικές δομές είτε λειτουργούσαν με το καθεστώς που προαναφέρθηκε, είτε υπολειτουργούσαν, είτε είχαν αναστείλει τη λειτουργία τους! Η ηγεσία του Υπ. Υγείας, ενώ γνώριζε και κατήγγελλε (!) προβλήματα όπως τα παραπάνω, δεν δίσταζε να διαφημίζει το κλείσιμο των ψυχιατρείων ως την “ολοκλήρωση” της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης! Στο πλαίσιο μάλιστα των βεβιασμένων κινήσεων για να κλείσουν τα ψυχιατρεία υπογράφηκε και το νέο μνημόνιο για την Ψυχική Υγεία, στο οποίο ο ψυχικός πόνος και οι ανθρώπινες ανάγκες κοστολογήθηκαν "με το κεφάλι" [1], και ετοιμαζόταν η, δίχως κανένα σχεδιασμό, μεταφορά ασθενών (αναπόφευκτα και των ιδρυματικών πρακτικών) σε μικρότερα ιδρύματα [2]…

Ο ΣΥΡΙΖΑ -βασικός πυλώνας της νέας κυβέρνησης- ως αντιπολίτευση γνώριζε τα παραπάνω προβλήματα, έχει βρεθεί στο πλευρό των σωματείων ληπτών και εργαζόμενων στην Ψυχική Υγεία σε αγώνες που έδωσαν τα προηγούμενα χρόνια και έχει υποστηρίξει στη Βουλή το σύνολο των αιτημάτων τους [3][4].

Οι πρώτες δημόσιες δηλώσεις από πλευράς σας είναι ενθαρρυντικές [5]. Γνωρίζετε όμως καλά ότι το δύσκολο κομμάτι της υπεράσπισης του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Υγείας και Ψυχικής Υγείας στην πράξη είναι μπροστά [6].

Συγκεκριμένα τα προβλήματα τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι:

Χρηματοδότηση

Οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας, που λειτουργούν από φορείς ΝΠΙΔ, αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υποχρηματοδότησης καθώς και μεγάλες καθυστερήσεις όσον αφορά την καταβολή των χρημάτων. Σήμερα οι αρμόδιες ελληνικές αρχές δεσμεύονται από το σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου [7] να ακολουθήσουν ένα εξαιρετικά προβληματικό μοντέλο χρηματοδότησης, το οποίο από τη μία τυποποιεί και κοστολογεί "με το κεφάλι" τις υπηρεσίες (με στόχο τη μείωση του κόστους του θεραπευτικού έργου) και από την άλλη αναφέρει “εναλλακτικές” πηγές χρηματοδότησης των Μονάδων Ψυχικής Υγείας οι οποίες θα είναι συμπληρωματικές στην χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό και τον ΕΟΠΥΥ. Η θεσμοθέτηση “εναλλακτικών” πηγών χρηματοδότησης οδηγεί σε περαιτέρω παρατυπίες τις διοικήσεις των φορέων προκειμένου να καλύψουν το κόστος των παρεχομένων υπηρεσιών και ανοίγει διάπλατα τις πόρτες στην ιδιωτικοποίηση των Μονάδων [8].

Ζητάμε οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας:

- Να ενταχθούν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και να χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό.

- Να χρηματοδοτούνται με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες και όχι στη βάση των επιστημονικοφανών μοντέλων του συμφώνου Αντόρ-Λυκουρέντζου.

- Να καλυφθούν άμεσα οι τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό σε όλους τους χώρους (ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ), πολλοί από τους οποίους λειτουργούν πλέον με προσωπικό κάτω των ορίων ασφαλείας.

Η χρηματοδότηση πρέπει τα επόμενα χρόνια να αυξάνεται προοδευτικά έτσι ώστε να καλύψει όλες τις ανάγκες των πολιτών σε υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών καθώς και οι αμοιβές των εργαζόμενων σε αυτές. 

Κάθαρση στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας

Οι καταγγελίες για τον τρόπο διοίκησης πολλών φορέων Ψυχικής Υγείας (ΝΠΙΔ) είναι κυριολεκτικά εκατοντάδες. Καταγγελίες εργαζόμενων και σωματείων για παράνομες και καταχρηστικές απολύσεις, πιέσεις για παραιτήσεις, συνδικαλιστικές διώξεις, εκβιασμούς, απειλές, αυταρχισμό και υποτιμητικές συμπεριφορές απέναντι στους εργαζόμενους, καθυστερήσεις στη μισθοδοσία με ευθύνη των φορέων, παράνομο κλείσιμο Μονάδων και διακοπή υπηρεσιών με συνοπτικές (ή ακόμα και χωρίς) διαδικασίες κ.α. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε τις καταγγελίες για παράνομες παρακρατήσεις συντάξεων και επιδομάτων των ψυχικά πασχόντων, για παράνομες χρεώσεις υπηρεσιών που έπρεπε να παρέχονται από το φορέα δωρεάν, για κακοδιαχείριση κ.α. [9][10][11][12][13][14][15].

Οι προηγούμενες ηγεσίες του Υπουργείου Υγείας αγνοούσαν τις καταγγελίες των εργαζόμενων και των σωματείων, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που κάλυπταν τις παραπάνω διοικήσεις και συναινούσαν στο κουκούλωμα των σκανδάλων, αφού το ΣΕΥΥΠ, το ΣΔΟΕ κλπ. δεν προχωρούσαν σε βάθος την έρευνα.

Ζητάμε από τη σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Υγείας:

- Να ερευνηθούν άμεσα εκ νέου όλες οι καταγγελίες που έχουν γίνει από εργαζόμενους και σωματεία.

- Να κληθούν οι εργαζόμενοι και τα σωματεία να καταθέσουν επίσημα τις απόψεις τους, να παρέχουν όλα τα στοιχεία που έχουν και να έχουν ενεργή συμμετοχή και αποφασιστικό ρόλο στις έρευνες που θα γίνουν. Κατά τη διάρκεια των ερευνών οι διοικήσεις των φορέων πρέπει να απομακρυνθούν έτσι ώστε να μειωθεί η ένταση του φόβου και του κλίματος τρομοκρατίας που επικρατεί στην πλειοψηφία των Μονάδων Ψυχικής Υγείας.

- Να «ανοίξουν» τα βιβλία όλων των φορέων Ψυχικής Υγείας, είτε έχουν γίνει καταγγελίες, είτε όχι. Στις επιτροπές ελέγχου των οικονομικών των φορέων πρέπει να συμμετέχει ικανός αριθμός εργαζόμενων και απολυμένων των φορέων.

- Να τιμωρηθούν παραδειγματικά οι διοικήσεις που έχουν παρανομήσει και να απομακρυνθούν αυτές που έχουν κάνει κατάχρηση εξουσίας.

- Να επιστραφούν χρήματα που έχουν κλαπεί από τους ψυχικά ασθενείς και τις οικογένειές τους. Να καταργηθεί το ληστρικό μέτρο της παρακράτησης των συντάξεων και να τεθούν αυστηροί κανόνες και αξιόπιστο σύστημα ελέγχου ώστε να μην υπάρξουν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον.

- Να επαναπροσληφθούν όσοι εργαζόμενοι έχουν απολυθεί παράνομα ή έχουν παραιτηθεί κάτω από ασφυκτικές πιέσεις των διοικήσεων και επιθυμούν να επιστρέψουν στις θέσεις εργασίας τους.

- Να υπάρξει νομοθετικό πλαίσιο και έμπρακτη υποστήριξη από το Υπουργείο ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους ίδιους τους εργαζόμενους να αναλαμβάνουν τη διαχείριση Μονάδων (αυτοδιαχείριση) σε περιπτώσεις που αυτές έκλεισαν ή που αποδεδειγμένα οι διοικήσεις τους κρίνονται ακατάλληλες. Αυτό να πραγματοποιηθεί με τις εγγυήσεις και την πλήρη χρηματοδοτική κάλυψη του κράτους, έτσι ώστε να ενθαρρύνεται η απρόσκοπτη συμμετοχή των εργαζόμενων σε τέτοια εγχειρήματα.

Να αποκατασταθεί, επιτέλους, το αίσθημα ασφάλειας και δικαιοσύνης για ασθενείς και εργαζόμενους στον ευαίσθητο χώρο της Ψυχικής Υγείας.

Για μια νέα αρχή στην Ψυχική Υγεία

Το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων έχει σταματήσει και έτσι αποφεύγεται σε πρώτη φάση η πλήρης εγκατάλειψη των ψυχικά πασχόντων που εξυπηρετούν. Η κατάσταση όμως παραμένει κρίσιμη. Τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων παραβιάζονται καθημερινά (ράντζα στις ψυχιατρικές κλινικές, μη τήρηση των νόμιμων διαδικασιών για τις ακούσιες νοσηλείες, ανεξέλεγκτη χρήση κατασταλτικών μέτρων, τραγικές συνθήκες διαβίωσης των ξεχασμένων από την πολιτεία παιδιών και νέων στα προνοιακά ιδρύματα κτλ.) και είναι άμεση ανάγκη η λειτουργία κοινοτικών δομών, μέσα από σοβαρό σχεδιασμό, όπως επιτάσσει η ουσία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης.

Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας οφείλει να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη δημιουργία και λειτουργία ικανοποιητικού αριθμού τομεοποιημένων κοινοτικών υπηρεσιών.

Ο σχεδιασμός αυτός πρέπει να γίνει σε συνεργασία όχι μόνο με επιστημονικούς φορείς αλλά και με τα σωματεία των εργαζόμενων και των ληπτών των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας.

Στους νέους φορείς που θα δημιουργηθούν, αλλά και στους υπάρχοντες, πρέπει να δοθεί στους εργαζόμενους αποφασιστική συμμετοχή στη διοίκηση, έτσι ώστε να μην επαναληφθούν φαινόμενα οικονομικών και διοικητικών ατασθαλιών αλλά και αυθαιρεσιών και κατάχρησης εξουσίας απέναντι στους εργαζόμενους. Έχει αποδειχθεί ότι το υπάρχον μοντέλο των ισόβιων διοικήσεων, που λειτουργούν με λογική ιδιώτη και δεν λογοδοτούν πουθενά, έχει αποτύχει.

Τέλος, μόλις η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας αντιμετωπίσει τα επείγοντα και φλέγοντα ζητήματα της Ψυχικής Υγείας και της Υγείας θα πρέπει να προχωρήσει στην κατάργηση του ενιαίου μισθολογίου, που διαχωρίζει εργαζόμενους ανάλογα με την εκπαίδευση τους δίχως να λαμβάνει υπόψη τη φύση της δουλειάς και τις ανάγκες τους, στην επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων (όπως έχει ήδη εξαγγελθεί) και στην σταδιακή επαναφορά των μισθών μας στις προ μνημονίων εποχές. Αυτά αποτελούν βασικές προϋποθέσεις αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Αναμένουμε μια πρώτη δημόσια τοποθέτηση που θα δείχνει με σαφήνεια τις προθέσεις του Υπουργείου για την Ψυχική Υγεία. Μια τοποθέτηση συγκεκριμένη όσον αφορά τα μέτρα που θα ληφθούν σε όλους τους προαναφερόμενους τομείς καθώς και ως προς το χρόνο της υλοποίησης τους. Ελπίζουμε ότι η σημερινή κυβέρνηση θα υπερασπιστεί και θα προσπαθήσει να φέρει σε πέρας τα παραπάνω σοβαρά καθήκοντα, ερχόμενη σε σύγκρουση με διοικήσεις και καθεστώτα στο χώρο της Ψυχικής Υγείας που τράφηκαν για δεκαετίες από τη διαφθορά και τα σκάνδαλα. Είναι αυτονόητο ότι αν η κυβέρνηση επιλέξει το δρόμο της μάχης θα έχει την έμπρακτη υποστήριξη της πλειοψηφίας των εργαζόμενων στην Ψυχική Υγεία.

Απευθυνόμενοι τέλος στους συναδέλφους, καλούμε όποιον συμφωνεί με το περιεχόμενο και τα αιτήματα της ανοιχτής επιστολής να επικοινωνήσει μαζί μας στο syn.fpsye@gmail.com και στο sepsaeko@gmail.com ώστε να οργανώσουμε την παρέμβασή μας από δω και πέρα.

Οι υπογράφοντες:

Αγγελική Συλλιγαρδάκη, πρώην πρόεδρος του Σωματείου Εργαζόμενων σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευαίσθητων Κοινωνικά Ομάδων (Σ.Ε.Ψ.Α.Ε.Κ.Ο.), ψυχολόγος
Αποστόλης Σαμπαζιώτης, πρώην γραμματέας Σ.Ε.Ψ.Α.Ε.Κ.Ο., ψυχολόγος
Αντώνης Δημάκης, πρώην πρόεδρος του Σωματείου Εργαζόμενων στο Ελληνικό Κέντρο για την Ψυχική Υγεία Παιδιού και Οικογένειας «ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ», ψυχολόγος
Χριστίνα Ιωσηφίδου, πρώην γραμματέας του Σωματείου Εργαζόμενων στο ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ-εργαζόμενη στην Ψ.Υ., ψυχολόγος
Άρης Παπασπύρου, μουσικοθεραπευτής, πρώην μέλος ΔΣ Σωματείου Εργαζόμενων στο ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ
Αχιλλέας Βασιλικόπουλος, πρώην υπεύθυνος ΚΣ "Θέτις"
Χρύσα Αλεξίου, εργοθεραπεύτρια, γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στην Ειδική Αγωγή (Π.Ο.Μ.Ε.Ε.Α.)
Μαργαρίτη Ευθυμία, Γενικών Καθηκόντων, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Ανδρέου Ευαγγελία, Νοσηλεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Παπαδοπούλου Κυριακή, Νοσηλεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Σκρίμπα Δήμητρα, Ψυχολόγος, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Ξηρομερίτη Βασιλική, Ψυχολόγος, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Θέου Ευαγγελία, Γενικών Καθηκόντων, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Κουτσώνη Αναστασία, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Λιάνου Κωνσταντίνα, Νοσηλεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Ζαμπούνη Καλλιόπη, Φυσικοθεραπεύτρια, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Τσιάρα Ευαγγελία, Κοινωνική λειτουργός,  απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Τιβικέλης Δημήτριος, Νοσηλευτής, απολυμένος ΘΕΨΥΠΑ
Αβδουλά Δέσποινα, απολυμένη ΘΕΨΥΠΑ
Μαριάννα Καρακομνηνού, Ειδική Παιδαγωγός
Σοφία Θεοδωροπούλου, Ψυχολόγος
Μαριλένα Μουστάκα, Κοινωνική Λειτουργός ΣΥΔ "ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ", Συλλόγου ΑΜΥΜΩΝΗ
Άννυ Μοντεσάντου, Ψυχολόγος
Μαρία Μαραγκίδη, Ψυχολόγος
Ανδρέας-Νικόλαος Βλαχάκης, Ψυχολόγος
Γιάννα Λύτρα, Ψυχολόγος
Παναγιώτης Τρομπούκης, Φροντιστής
Κατερίνα Κωνσταντοπούλου, Νομικός
Εύη Κατάκη, Ψυχολόγος
Γιώργος Κεσίσογλου, Ψυχολόγος, Διδάκτωρ Ψυχολογίας ΑΠΘ
Ποσονίδου Όλγα, Κοινωνική Λειτουργός
Μαριάννα Τσακίρη, Ψυχολόγος
Μανουράς Βαγγέλης, Ψυχολόγος
Εύη Καρακούλα, Ψυχολόγος
Άννα Σωτηράκου, Ψυχολόγος
Κουτσανέλλου Θεοδώρα, Ψυχολόγος, μέλος του Δ.Σ. σωματείου εργαζομένων του Δρομοκαΐτειου
Τσιμαράς Γεώργιος, λήπτης υπηρεσιών υγείας
Βαγγέλης Γαλάνης, Ψυχολόγος
Παλαιολόγου Νικόλαος-Δημήτριος, Κοινωνικός Φροντιστής
Αθηνά Γουρνιεζάκη, Ψυχολόγος
Λουκίδη Αναστασία, Γενικών Καθηκόντων 
Μαρία-Αγγελική Δεμέναγα, Ψυχολόγος
Νίκη Αυγερινού, Κλινική Κοινωνική Λειτουργός 
Μπεζεριάνου Κατερίνα, Κοινωνική Λειτουργός
Τασούλα Διονυσία, πρώην εργαζόμενη στην ΕΨΥΠΕ
Μανουσάκη Βασιλική, Γενικών Καθηκόντων, οικοτροφείο Aλθαία
Αποστολοπούλου Ειρήνη, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Γερανίου Μάγδα, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Γούρα Λέλα, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Νικολακοπούλου Ιωάννα, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Παπά Ράνια, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Ξανθοπούλου Άννα, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Αντωνιάδης Σωτήρης, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Πλιατσικούρα Κωνσταντίνα, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Γρανδίκη Μαρία, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Νικολόπουλος Ιωάννης, Νοσηλευτής, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Θάνου Δήμητρα, Κοινωνική Λειτουργός, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Σώκου Αικατερίνη, Ψυχολόγος, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Χουνουζίδου Μαρίνα, Εργοθεραπεύτρια, ΜΕΤΑΒΑΣΗ 
Αλέκα Αντωνιάδου, Γενικών Καθηκόντων, ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Αδάμου Εύη
Λιβάνιος Γεώργιος, Ειδικός Θεραπευτής
Ελένη Σοφού, Ψυχολόγος
Πόλιο Ειρήνη, Επισκέπτρια Υγείας, Κέντρο Ημέρας Βαβέλ
Βαβίτσα Μαρία, Νοσηλεύτρια, Κέντρο Ημέρας Βαβέλ
Διονυσία Παναγίδου, Ψυχολογος
Ανδρέας Κρεμμύδας, Υπεύθυνος Κέντρου Οικογενειακής Υποστήριξης ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ-ΕΞΑΝΤΑΣ
Κωστοπούλου Χριστίνα, "Θέτις", ΕΠΑΨΥ
Παπαδημητρίου Εκάβη, Κοινωνική λειτουργός
Χιωτάκης Αντώνης, Γενικών καθηκόντων, ΗΠΙΟΝΗ ΑΜΚΕ, Οικοτροφείο ΕΣΤΙΑ, απολυμένος
Fariba Dinmohammadi, Μεταφράστρια, Κέντρο Ημέρας Βαβέλ

(Η συλλογή υπογραφών στη βάση του παρόντος κειμένου είναι σε εξέλιξη. Όσοι/ες συνάδελφοι επιθυμούν να συνυπογράψουν να στείλουν ένα μέιλ με τα στοιχεία τους στο syn.fpsye@gmail.com) 

[1] psi-action: Δώστε μας μνημόνια και πάρτε μας την ...ψυχική υγεία
[2] Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Σχετικά με το "πόρισμα-πρόταση" της μεταφοράς των κλινικών των ψυχιατρείων στα γενικά νοσοκομεία‏
[3] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Μήνυμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Μιχ.Κριτσωτάκη
[4] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Τι ωραίο πλιάτσικο:  Η ψυχική υγεία στον καιρό του μνημονίου
[5] Ανδρέας Ξανθός: Χωρίς ευρώ στα εξωτερικά ιατρεία
[6] left.gr: Ερώτηση ΣΥΡΙΖΑ: Η ψευδεπίγραφη ψυχιατρική μεταρρύθμιση ως πρόσχημα για τη διάλυση της ψυχιατρικής περίθαλψης
[7] Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του επιτρόπου απασχόλησης κοινωνικών υποθέσεων και ένταξης László Andor και του υπουργού υγείας Α. Λυκουρέντζου
[8] Πανελλαδική Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Το σκάνδαλο 'Ψυχαργώς στην μνημονιακή ολοκλήρωσή του: Ιδιωτικοποίηση της Ψυχικής Υγείας
[9] psi-action: Συνταγή κλεισίματος Μονάδας Ψυχικής Υγείας με τρία απλά βήματα
[10] psi-action: Καταγγελία για τη σκανδαλώδη απόλυση του Α. Βασιλικόπουλου από την ΕΠΑΨΥ
[11] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Η διοίκηση της Εταιρίας «ΞΕΝΙΟΣ ΖΕΥΣ» παρανομεί εις βάρος των εργαζομένων που ασκούν το νόμιμο δικαίωμά τους στην επίσχεση
[12] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Επιστολή των εργαζόμενων στο Alzheimer Hellas Θεσσαλονίκης
[13] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α. Λάρισας - Σκανδαλώδεις απολύσεις εργαζόμενων
[14] Συντονισμός Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας: Ενημέρωση από τους σε επίσχεση εργαζόμενους του ΚΗ "Λόγος-Νους"
[15] protagon: Κατήγγειλαν και απειλούνται

* Αναδημοσίευση από το blog του Συντονισμού Εργαζομένων - Απολυμένων Ψυχικής Υγείας

  

Τα χρονίως παραμελημένα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων απαιτούν: Λύση σε όλα, εδώ και τώρα

 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΣΥΣΠΈΙΡΩΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΤΑ ΧΡΟΝΙΩΣ ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΝ: ΛΥΣΗ ΣΕ ΟΛΑ, ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

Εν αναμονή των μέτρων και της πολιτικής για την Ψυχική Υγεία (που υποθέτουμε ότι θα ανακοινωθούν (;) μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών που αφορούν την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας και την «ψήφο εμπιστοσύνης» στη Βουλή), για να δούμε σε τι μεταφράζεται «η ελπίδα που νίκησε» στις 25 Γενάρη όσον αφορά στην Ψυχική Υγεία, θεωρούμε σκόπιμο, τώρα που τα λόγια, οι διακηρύξεις και οι υποσχέσεις πρέπει να γίνουν πράξη, να συνοψίσουμε όλα αυτά τα μέτρα και τις πολιτικές που συνδέουν την απάντηση στην μνημονιακή αποδόμηση και κατάρρευση των υπαρχόντων υπηρεσιών, στην κατάσταση ‘έκτακτης ανάγκης’ στο χώρο της Ψυχικής Υγείας (όπως σε όλη την Υγεία), με τα προτάγματα μιας ουσιαστικής Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης.

Παραβλέποντας, εν προκειμένω, την πληθώρα των αντιφάσεων, των παλινωδιών, των αμφισημιών και την εν γένει «προσθιοπίσθια» προσέγγιση της «νεότευκτης εξουσίας» απέναντι σε όλα τα θεμελιακά ζητήματα/προσδοκίες, που έθρεψαν την «ελπίδα που νίκησε το φόβο», επισημαίνουμε απλώς ότι το όχημα της ελπίδας, αυτό που την κάνει «φέροντα οργανισμό» της ανθρώπινης ύπαρξης, θεμέλιο μιας ζωής ανοιχτής στο μέλλον, είναι η ανατρέπουσα πράξη. Είναι στη βάση της «αισιοδοξίας της πράξης», της ανατρέπουσας πράξης (ενάντια στην «απαισιοδοξία της θεωρίας», των ανεκπλήρωτων υποσχέσεων, των παλινωδιών και των διαψεύσεων) που η όποια διεκδίκηση στην Ψυχική Υγεία, όπως σε κάθε κοινωνικό πεδίο, μπορεί να έχει προοπτική και μέλλον.

Η κατάρρευση των σχεδίων της προηγούμενης δικομματικής κυβέρνησης της τρόικας και του εντεταλμένου Διοικητή τους στο ΨΝΑ (του πιο συνειδητά καταστροφικού και αποτυχημένου Διοικητή στην πρόσφατη ιστορία του ΨΝΑ) για το «βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων» δεν πρέπει τώρα να οδηγήσει (σε όλα τα ψυχιατρεία, αλλά και στις εκτός αυτών υπηρεσίες, που δεν έχουν μάθει να ζουν χωρίς αυτά) σε έναν εφησυχασμό ότι «το ψυχιατρείο μένει» (και για πολλούς, συμπεριλαμβανομένης της παραδοσιακής αριστεράς, πρέπει να μείνει εσαεί), άρα «είμαστε ασφαλείς» και «επιθυμούμε να παραμείνουμε όπως είμαστε πάντα» και ότι, απλώς, αυτό που χρειάζεται, είναι κάποιες προσλήψεις και τίποτα άλλο.

Δεν θα υπάρξει κανείς που να διαφωνήσει ότι το πρώτο πράγμα για την Ψυχική Υγεία (όπως παντού), αυτό που επείγει, είναι η αντιμετώπιση της κατερειπωμένης κατάστασης των υπαρχόντων υπηρεσιών. Η κατάσταση «εκτάκτου ανάγκης» μέσα στην οποία βρίσκονται οι υπηρεσίες δεν πρέπει, ωστόσο, ν΄ αντιμετωπιστεί, στο όνομα της επειγότητας (και με άλλοθι την επίκληση της επειγότητας και του όποιου «ρεαλισμού»), με πρόχειρα, προσωρινού και πυροσβεστικού χαρακτήρα μέτρα. Υπάρχει η δυνατότητα, αρκεί η νέα «αριστερή διακυβέρνηση» να το θέλει, να ξεπεραστούν οι όποιες γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και διαδικασίες και τα πράγματα να εξελιχθούν με τη δέουσα ταχύτητα ώστε οι ανάγκες να καλυφθούν, όσο το δυνατόν πιο άμεσα, με προσλήψεις μόνιμου προσωπικού.

Ταυτόχρονα, ωστόσο, η επείγουσα αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων στοιχειώδους επιβίωσης των υπηρεσιών δεν πρέπει κατ΄ ουδένα τρόπο ν΄ αποσυνδεθεί από τις διαδικασίες της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης ως Απο-ιδρυματοποίησης, ως ξεπεράσματος του ψυχιατρείου και της ιδρυματικής βαρβαρότητας, προς ένα κοινοτικά βασισμένο, χειραφετητικό σύστημα υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Διαφορετικά, η όποια μονόπλευρη αντιμετώπιση της επειγότητας (αποκομμένη από τον μετασχηματισμό ως ξεπέρασμα του ψυχιατρείου) δεν θα συνεισφέρει παρά στον καλλωπισμό, στην ανάκτηση της ιδρυματικής αποτελεσματικότητας και επομένως, στη διαιώνιση του κυρίαρχου ψυχιατρικού θεσμού, ως κουλτούρας και πρακτικής κοινωνικού ελέγχου και ακύρωσης του ψυχικά πάσχοντος υποκειμένου.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποιοι εκ των στελεχών και των βουλευτών της τωρινής κυβέρνησης, όταν ήταν αντιπολίτευση, μιλούσαν, σε επίσημα κείμενά τους, για ανάγκη «αλλαγής του Παραδείγματος» στην Ψυχιατρική και στην Ψυχική Υγεία. Προκειμένου ένας όρος, όπως το επιστημονικό «Παράδειγμα», να μην γίνει και αυτός, όπως τόσοι άλλοι, αντικείμενο ευκαιριακής χρήσης και με αδειασμένο, ή μεταλλαγμένο το περιεχόμενό του, να υπενθυμίσουμε ότι, σύμφωνα με τον εισηγητή του (Th. Kuhn), ως «Παράδειγμα» εννοούμε «το σύνολο των πεποιθήσεων, των αναγνωρισμένων αξιών και των τεχνικών που ασπάζονται τα μέλη μιας δεδομένης ομάδας επιστημόνων». «Η μετάβαση από ένα Παράδειγμα σε κρίση σε ένα νέο… είναι κάτι πολύ διαφορετικό από… μια διαδικασία που επιτυγχάνεται με την διάρθρωση και την επέκταση του παλιού Παραδείγματος. Πρόκειται μάλλον για μια ανακατασκευή του πεδίου από νέα θεμέλια, μια ανακατασκευή που τροποποιεί ορισμένες από τις πιο στοιχειώδεις θεωρητικές γενικεύσεις του πεδίου, όπως και πολλές από τις μεθόδους και τις εφαρμογές του Παραδείγματος» (υπογρ. δική μας).

Μ΄ άλλα λόγια, όταν μιλάμε για αλλαγή «Παραδείγματος» (και) στην Ψυχιατρική, εννοούμε την θεμελιακή ανατροπή της κυρίαρχης Ψυχιατρικής ως θεωρίας και πράξης, αλλά και θεσμικής οργάνωσης, οι κώδικες λειτουργίας της οποίας αποτελούν τον τρόπο ύπαρξης και λειτουργίας αυτής της κυρίαρχης Ψυχιατρικής, ως επιστημονικού Παραδείγματος.

Στην ως άνω λογική, και με δεδομένη την οριστική ακύρωση του όποιου Συμφώνου με την ΕΕ (Αντόρ – Λυκουρέντζου ή όποιου άλλου), τα μέτρα που θα περιμέναμε και τα οποία, σε κάθε περίπτωση, θα είναι αντικείμενο κινηματικής διεκδίκησης, είναι:

1. Αμεσες και επαρκείς προσλήψεις μονίμου προσωπικού, κυρίως γιατρών (κανονικές προσλήψεις του ΕΣΥ, που μπορεί να γίνουν με ταχείς ρυθμούς) και νοσηλευτών, αλλά και όλων των ειδικοτήτων ανάλογα με τις ελλείψεις σε κάθε υπηρεσία, προκειμένου αυτή να λειτουργεί με ασφάλεια και αναπτύσσοντας το πλήρες θεραπευτικό της δυναμικό.

2. Ενίσχυση των προϋπολογισμών των νοσοκομείων και όλων των μονάδων προκειμένου ν΄ αντιμετωπίσουν με επάρκεια, ποιότητα και ασφάλεια όλες τις ανάγκες τους (φάρμακα, υλικά κλπ).

3. Επαναφορά της παροχής των οικονομικών προϋποθέσεων για την υλοποίηση του «εξατομικευμένου θεραπευτικού πλάνου» στις στεγαστικές δομές (αλλά, αναλόγως, και στα τμήματα νοσηλείας), είτε με τη μορφή του πάλαι ποτέ «θεραπευτικού κινήτρου», είτε με όποια άλλη μορφή, έτσι ώστε να υπάρξουν οι υλικές (αναγκαίες, αν και όχι επαρκείς) προϋποθέσεις για κινήσεις πέρα από τις λογικές λειτουργίας που τις έχουν μετατρέψει σε μικρά άσυλα.

4. Αμεση εξασφάλιση της δωρεάν νοσηλείας και της προμήθειας φαρμάκων για όλους τους ανασφάλιστους. Κατάργηση της όποιας συμμετοχής στη τιμή του φαρμάκου για όλους τους ασφαλισμένους, ιδιαίτερα για τα όλο και πιο πλατειά λαϊκά στρώματα που ζουν στο όριο (λίγο πάνω ή λίγο κάτω) της φτώχιας.

5. Διασφάλιση της ταχύρρυθμης λειτουργίας των επιτροπών «πιστοποίησης αναπηρίας», με κατάργηση των χρονοβόρων διαδικασιών και των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, αλλά και των μνημονιακής έμπνευσης κατευθυντήριων αξόνων που επιτάσσουν την απόρριψη όλων και πιο πολλών (μέσω της εσκεμμένης μείωσης των ποσοστών αναπηρίας) από το δικαίωμα σε μια σύνταξη, ή ένα επίδομα, αναπηρίας.

6. Αμεση ακύρωση της νομοθετικής ρύθμισης για την παρακράτηση των συντάξεων των ενοίκων των στεγαστικών δομών, αλλά και των λεγόμενων προνοιακών ασθενών (σε ιδρύματα, δομές κλπ) όπου η παρακράτηση ήδη εφαρμόζεται από διετίας.

7. Αμεση εφαρμογή της Τομεοποίησης, με ΤΟΨΥ το πολύ μέχρι 100.000 κατοίκους, στη λογική ότι η Τομεοποίηση δεν είναι απλώς μια γεωγραφική παράμετρος, αλλά μια ουσιωδώς θεραπευτικής παράμετρος, χωρίς την οποία δεν υπάρχει «ανάληψη ευθύνης» της υπηρεσίας για τα όποια προβλήματα ψυχικής υγείας εντός της κοινότητας. Με δεδομένη την κατάσταση και το είδος των υπαρχόντων υπηρεσιών, ο σχεδιασμός και η έναρξη εφαρμογής της Τομεοποίησης δεν μπορεί να γίνει παρά με σημείο αναφοράς την μονάδα νοσηλείας. Οπου υπάρχει ΚΨΥ θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στον εν λόγω ΤΟΨΥ ως η βασική του μονάδα, ενώ η δημιουργία ΚΨΥ σε κάθε ΤΟΨΥ θα είναι η πρώτη προτεραιότητα. Η Τομεοποίηση έχει καθυστερήσει 30 χρόνια, δεν έχει οικονομικό κόστος και, αν δεν γίνει άμεσα (εντός λίγων μηνών), σημαίνει ότι υπάρχει άρνηση σε όλα τα επίπεδα για την εφαρμογή της (ως ανίατη προσκόλληση στο κυρίαρχο «Παράδειγμα»).

8. Αμεσες κινήσεις για ίδρυση ΚΨΥ σε κάθε ΤΟΨΥ, διασυνδεδεμένων με την μονάδα νοσηλείας και με το πλήρες δίκτυο των δομών ψυχικής υγείας του ΤΟΨΥ (στεγαστικές δομές κλπ). Το ΚΨΥ παρέχει πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια πρόληψη και φροντίδα, έχει κλίνες νοσηλείας, λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα, επτά μέρες την εβδομάδα και αποτελεί την κεντρική μονάδα του δικτύου των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Προφανώς, θα χρειαστούν προσλήψεις για την στελέχωσή τους γιατί το υπάρχον προσωπικό στα ψυχιατρεία δεν επαρκεί πλέον.

9. Ιδρυση ψυχιατρικών κλινικών σε γενικά σε νοσοκομεία της επαρχίας όπου δεν υπάρχουν (πχ, Στερεά Ελλάδα, νησιά κλπ), αλλά και σε κάποια της Αθήνας, όπου υπάρχουν ομάδες ψυχιάτρων χωρίς κλινική. Ταυτόχρονα, ενδυνάμωση των ψυχιατρικών κλινικών σε νοσοκομεία της επαρχίας όπου υπάρχουν μεν, αλλά υπολειτουργούν. Μελέτη του ζητήματος της επάρκειας των ψυχιατρικών κλινών δεδομένου ότι το πλήθος των ράντζων σ΄ ένα βαθμό οφείλεται σε καθαυτό έλλειψη κλινών, πέρα από την παντελή έλλειψη του «φίλτρου» του ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών.

10. Ενίσχυση (χρηματοδότηση κλπ) των υπαρχόντων και δημιουργία νέων δομών και ευκαιριών επαγγελματικής αποκατάστασης (ΚΟΙΣΠΕ κλπ), με κανονική, αξιοπρεπή αμοιβή για τους εργαζομένους. Οι ΚΟΙΣΠΕ πρέπει ν΄ αλλάξουν νομικό πλαίσιο έτσι ώστε να μπορούν να λειτουργούν από τους άμεσα ενδιαφερόμενους (άτομα με ψυχιατρική εμπειρία κλπ) και να πάψουν να είναι απλώς μέσον απασχόλησης κάποιων λειτουργών. Το ζήτημα της εργασιακής ένταξης είναι εκ των ουκ άνευ για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και την κοινωνική επανένταξη. Αυτό το κεντρικό σημείο κάθε αποκαταστασιακής διαδικασίας που θέλει να είναι πραγματικά τέτοια, ήταν πάντα σε δεύτερη μοίρα και έχει φτάσει, τα τελευταία χρόνια, να ξεχαστεί πλήρως.

11. Αμεση παρέμβαση για την ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας για την ακούσια νοσηλεία (ν. 2071/92) έτσι ώστε να γίνεται άμεση εκδίκαση και ο άμεσα ενδιαφερόμενος να μπορεί να παρίσταται με δικό του πραγματογνώμονα, αν το επιθυμεί, και δικηγόρο. Να τηρηθούν, επιτέλους, οι διατάξεις που προβλέπουν ότι εντός 10 ημερών η υπόθεση πρέπει να εκδικάζεται. Ταυτόχρονα, να πάψουν οι ακούσιες νοσηλείες να εκτελούνται από την αστυνομία και να δημιουργηθούν κατάλληλες προς τούτο υγειονομικές υπηρεσίες (ψυχίατρος, νοσηλευτές), που θα τις εκτελούν και θα καλούν αυτές την αστυνομία μόνο σε πολύ έκτακτες περιπτώσεις.

12. Αντίστοιχη μέριμνα πρέπει να υπάρξει και αναφορικά με την εφαρμογή του νόμου για την δικαστική συμπαράσταση, ότι, δηλαδή, θα πρέπει να εφαρμόζεται ουσιαστικά όχι διεκπεραιωτικά. Να ληφθεί πρόνοια για έναν ουσιαστικό έλεγχο της λειτουργίας του δικαστικού συμπαραστάτη, καθώς και ότι, σε ανθρώπους που δεν έχουν κανένα κοινωνικό στήριγμα, διασφαλίζεται μια αποτελεσματική και αξιόπιστη παρουσία για την διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων πραγματικά προς όφελός τους.

13. Η τήρηση της νομοθεσίας για την ακούσια νοσηλεία και για την δικαστική συμπαράσταση εντάσσεται στο, ανέκαθεν ολισθηρό, πεδίο των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία. Είναι το πεδίο της απροσδιοριστίας, της απόλυτης αυθαιρεσίας και της «κατάστασης εξαίρεσης». Ανθρωποι υπό τον έλεγχο μιας ανεξέλεγκτης εξουσίας, της ψυχιατρικής εξουσίας, που είναι πάντα φορέας του «δίκιου» του «ορθού λόγου», που υποτίθεται ότι ενσαρκώνει, απέναντι στο «άδικο» του παρα-λόγου (ή του α-λόγου), που υποτίθεται ότι ενσαρκώνει ο ασθενής, ο οποίος είναι πάντα υπό κρίση, αλλά ο ίδιος δεν δικαιούται να κρίνει επειδή είναι ασθενής. Μια «αριστερή κυβέρνηση» θα πρέπει να ενδιαφερθεί για το όργιο των κατασταλτικών μέτρων, των μηχανικών καθηλώσεων (που ενίοτε έχουν ως «παρενέργεια» τον θάνατο), των περιορισμών της κλειδωμένης πόρτας, των όποιων αυθαίρετων κανόνων επιβάλλονται χωρίς πουθενά να είναι καταγεγραμμένοι, αλλά ως προϊόντα της αυθαιρεσίας όποιου ασκεί την εντός της μονάδας ανεξέλεγκτη εξουσία. Αλλαγή του «Παραδείγματος» θα ήταν ακριβώς ν΄ ανατραπούν αυτοί οι κώδικες λειτουργίας του ψυχιατρικού θεσμού, η προώθηση του ισότιμου διαλόγου και επικοινωνίας, η υιοθέτηση μιας θεραπευτικής προσέγγισης και προστασίας του ανθρώπου που σέβεται την ελευθερία του, αντιμετωπίζοντάς τον ως υποκείμενο και δεν λειτουργεί μέσω αντικειμενοποιητικών και κατασταλτικών διαδικασιών που μετατρέπουν τον «άλλο» σε «πράγμα», σε διαγνωστική ετικέτα. Θα χρειαστούν μηχανισμοί προστασίας των δικαιωμάτων (ουσιαστικοί και όχι, όπως μέχρι τώρα, κατ΄ επίφασιν και προσχηματικοί), αλλά, προπαντός, διαδικασίες που ανοίγουν δρόμους προς τον επαναπροσανατολισμό (την αλλαγή κουλτούρας και πράξης) των λειτουργών – και πρώτα απ΄ όλα των ψυχιάτρων – προς μιαν «άλλη ψυχιατρική». Διαφορετικά, η «στροφή στην κοινότητα» (αν υποθέσουμε ότι υπάρχει τέτοια διάθεση και επιθυμία) θα ισοδυναμεί με την διαιώνιση και αναπαραγωγή του κυρίαρχου (του παλιού) «Παραδείγματος», με την εξαγωγή της ιδρυματικής βαρβαρότητας από μέσα-έξω, ακριβώς όπως έχει γίνει και με τις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων, που δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν το ψυχιατρείο και την ιδρυματική του λειτουργία.

14. Η μεταφορά των ψυχιατρικών κλινικών των ψυχιατρείων σε κατάλληλους και επαρκείς χώρους στα γενικά νοσοκομεία θα ακολουθήσει στο βαθμό που οι νέες προσεγγίσεις, πρακτικές και θεσμικές λειτουργίες παγιώνονται και προχωράει με ουσιαστικό τρόπο η ανάπτυξη του ολοκληρωμένου δικτύου των κοινοτικών υπηρεσιών, που θα υποκαθιστούν πλήρως και θα λειτουργούν εναλλακτικά στο ψυχιατρείο.

15. Είναι πρωταρχικής σημασίας, σε όλη αυτή την διαδικασία, ο ενεργός και αποφασιστικός ρόλος των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία και των οικογενειών. Μέχρι τώρα, τα «άτομα με εμπειρία» και οι οικογένειες, παρά τις προθέσεις και την ενεργό αγωνιστική συμμετοχή τους, έχουν συνήθως χρησιμοποιηθεί, από το κυρίαρχο σύστημα, με διακοσμητικό τρόπο, ως δήθεν «συμμέτοχοι» (συχνά προσκεκλημένοι και παρακαθήμενοι σε διάφορα τραπέζια και συνέδρια των «ειδικών»), ενώ οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην αυτών. Είναι σημαντικό να απλωθούν περαιτέρω και να ενδυναμωθούν τα κινήματα και οι συλλογικότητες ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, να γίνεται έμπρακτα σεβαστή η ανεξάρτητη και αδιαμεσολάβητη παρουσία και λειτουργία τους και ο ενεργός και αποφασιστικός ρόλος τους στα τεκταινόμενα. Ομοίως και οι σύλλογοι οικογενειών είναι σημαντικό να κινηθούν (στο σύνολό τους) ανεξάρτητα από την όποια κατεστημένη εξουσία, σε κινηματική βάση, διεκδικώντας έναν ουσιαστικό ρόλο σε μια διαδικασία ριζικής αλλαγής της υπάρχουσας κατάστασης.

16. Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος που συνιστούν, από πολλές απόψεις, οι ΜΚΟ της Ψυχικής Υγείας, μια μορφή ιδιωτικοποίησης, αλλά, ωστόσο, χωρίς ίδιους πόρους και στηριζόμενες για την επιβίωσή τους στην κρατική χρηματοδότηση. Καθώς στο τέλος του 2015 εξαντλείται η έκτακτη χρηματοδότηση της ΕΕ για την διάσωσή τους, προκειμένου να επιτευχθεί το «βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων», είναι σαφές ότι, από το 2016, θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα επιβίωσης. Με την περαιτέρω ιδιωτικοποίησή τους προ των πυλών, η μόνη λύση είναι η άμεση δημοσιοποίησή τους (η ανάληψή τους από το κράτος) αφού, καθώς είναι κρατικοδίαιτες, αυτό δεν θα είχε κανένα κόστος. Θα είναι μια ενέργεια ασφαλής και για τους ενοίκους των δομών και για το προσωπικό, που θα αποκτήσει, έτσι, μονιμότητα της θέσης εργασίας και δεν θα είναι έρμαιο των όποιων εκβιασμών των αφεντικών των ΜΚΟ. Δημοσιοποίηση των ΜΚΟ Ψυχικής Υγείας εδώ και τώρα, ένα μέτρο που κάθε καλοπροαίρετος θα έπρεπε, με «φυσικό τρόπο», να αναμένει από μια «αριστερή κυβέρνηση». Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία, πχ, όλες οι Κινητές Μονάδες να ανήκουν σε ΜΚΟ. Πρέπει άμεσα να τις αναλάβει το Δημόσιο.

17. Οι διαδικασίες Αποιδρυματοποίησης θα έπρεπε να συμπεριλάβουν και τις λεγόμενες προνοιακές δομές και ιδρύματα, όχι μόνο στα Λεχαινά, αλλά και πολλά άλλα σε ολόκληρη τη χώρα, όπου οι συνθήκες είναι μεσαιωνικές.

18. Η ακύρωση των όποιων σχεδίων, σκέψεων και προετοιμασιών για την ίδρυση δικαστικού (ών) ψυχιατρείου(ων), το σύμβολο/κάστρο της «επικινδυνότητας» του ψυχικά ασθενή, αποτελεί, επίσης, μια πρώτη προτεραιότητα. Τα σχέδια, αυτή την περίοδο, για την ίδρυση δικαστικού ψυχιατρείου (σε μια χώρα που δεν είχε), δεν γίνονται ερήμην των γενικότερων κινήσεων προς την δημιουργία ενός «κράτους ασφάλειας» : εντάσσονται στη λογική των σύγχρονων μορφών κατασκευής της «επικινδυνότητας» και των αντίστοιχων δομών (φυλακών τύπου Γ, κλπ) για τον εγκλεισμό και τον έλεγχό της. Να εξεταστεί με την δέουσα σοβαρότητα η διεθνής εμπειρία και η επεξεργασία λύσεων εναλλακτικών στο δικαστικό ψυχιατρείο. Λύσεων εναλλακτικών οι οποίες υπάρχουν και των οποίων ο σχεδιασμός και η εφαρμογή είναι δυνατή μόνο στο βαθμό που εντάσσονται στη λογική του εναλλακτικού ψυχιατρικού «Παραδείγματος». Αντίστοιχη απόρριψη πρέπει να υπάρξει και στην προετοιμαζόμενη εισαγωγή στην Ελλάδα της Υποχρεωτικής Θεραπείας στην Κοινότητα, στη μεταφορά, δηλαδή, της ψυχιατρικής καταστολής μέσα στην ίδια την κατοικία του ψυχικά πάσχοντος.

19. Μια σειρά από νομοθετικές ρυθμίσεις, υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους για την Ψυχική Υγεία, που πέρασαν, κατ΄ εντολήν της task force, από τις υφυπουργούς που είχαν αναλάβει την Ψυχική Υγεία τα τελευταία τρία χρόνια προκειμένου να διευκολυνθεί το «βίαιο κλείσιμο», πρέπει άμεσα να ακυρωθούν.

20. Τέλος, θ΄ αποτελούσε άμεση ακύρωση της όποιας αξιοπιστίας της νέας διακυβέρνησης η καθ΄ οιονδήποτε τρόπο συνδιαλλαγή και εκ νέου ανάθεση ρόλων στους παραδοσιακούς παρατρεχάμενους του Υπουργείου, κυρίως ιδιοκτητών ΜΚΟ, όλων αυτών που αποτέλεσαν την «Επιτροπή της Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» από την εποχή του Λοβέρδου, η οποία σχεδίασε το «βίαιο κλείσιμο» των ψυχιατρείων και την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας.

Βρισκόμαστε σε μια νέα κατάσταση που αναπτερώνει την ελπίδα (μετά την συντριβή της μνημονιακής κυβέρνησης στις 25 Γενάρη), αλλά δεν πρέπει κατ΄ ουδένα τρόπο να γεννά και να τρέφει αυταπάτες. Τα ανωτέρω αναφερόμενα μέτρα-προτάσεις είναι πράγματα που θα έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και τριάντα χρόνια. Είναι, δηλαδή, όσο κι΄ αν φαντάζει «μαξιμαλιστικό», τα πρώτα απαραίτητα βήματα προκειμένου το σύστημα Ψυχικής Υγείας να αρχίσει να αποχτά πραγματικές θεραπευτικές ιδιότητες και όχι πρωτίστως ελεγκτικές και οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας να αντιμετωπίζονται με τον δέοντα σεβασμό και με κατανόηση της ολότητας των αναγκών που εκφράζει η όποια δυσκολία και οδύνη τους, αναγκών στις οποίες, προκειμένου να υπάρχει ουσιαστική θεραπευτική προσέγγιση, πρέπει να δίνεται απάντηση στη ολότητά τους και όχι απλώς το ψυχοφάρμακο.

Η Ψυχική Υγεία απαιτεί τις δικές της, επαρκείς δαπάνες από τον κρατικό προϋπολογισμό προκειμένου να γίνει δυνατή η δέουσα και ολοκληρωμένη απάντηση στις ανάγκες των ψυχικά πασχόντων και όχι η απλή διαχείρισή τους, ή και η ολοσχερής απόρριψή τους. Μ΄ αυτή την έννοια, λογικές διαδεδομένες εδώ και χρόνια, από διεθνείς οργανισμούς, προς εφαρμογή σε διάφορες υποανάπτυκτες χώρες, για μια Ψυχική Υγεία προσαρμοσμένη στους «περιορισμένους πόρους», δεν αποτελούν παρά το ιδεολογικό περιτύλιγμα μιας νέας τεχνοκρατικής διαχείρισης, που βασίζεται στην διαιώνιση της λιτότητας και των γνωστών συνεπειών της, υπό νέα ονομασία.

Σε κάθε περίπτωση, η ενδυνάμωση των κινημάτων ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, οικογενειών, συνδικαλιστικών και κοινωνικών συλλογικοτήτων, στην κατεύθυνση της ανατροπής της υπάρχουσας κατάστασης στο χώρο της Ψυχικής Υγείας, η μη αποδοχή της όποιας περαιτέρω αναβολής για το μέλλον, για ένα μέλλον που όλο και περισσότερο θα απομακρύνεται, η απαίτηση λύσεων και απαντήσεων, εδώ και τώρα, σε όλα τα αιτήματα και όχι απλώς πυροσβεστικές ενέργειες για την διασπορά εφησυχασμού και αυταπατών, αποτελεί, πλέον, μονόδρομο.

3-2-2015

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

 

Επιστολή του Χ. Βαρουχάκη για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση προς τον υπ. Υγείας Π. Κουρουμπλή και την Επίτροπο M. Thyssen

Χάρης Βαρουχάκης  
Ψυχίατρος
Τέως Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας του Ψ.Ν.Α.
Γρηγορίου Ε΄23, Πειραιάς Τ.Κ.18534
Τηλ. 210-4171681  E-Mail: bxaris@otenet.gr

                                                                      Πειραιάς 29 Ιανουαρίου 2015

Προς
1. Κύριο Παναγιώτη Κουρουμπλή Υπουργόν Υγείας
2. Κυρία Marianne Thyssen, Επίτροπο Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων

Κοινοποίηση:
1. Αναπληρωτή Υπουργόν Υγείας Κύριο Ανδρέα Ξανθό
2. Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας
3. Κύριο Filip Busz, Επικεφαλής Μονάδας F στην Διεύθυνση Απασχόλησης

Θέμα: Η κατάρρευση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στην Ελλάδα και προτάσεις για τη διόρθωση της κατάστασης

Αξιότιμη Κυρία Επίτροπε,
Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,

Θα επαναλάβω και σε σας συνοπτικά όσα ματαίως και επανειλημμένα έχω επισημάνει στους προ υμών Έλληνες Υπουργούς Υγείας και αρμόδιους Επίτροπους και υπηρεσιακούς παράγοντες. Το πράττω με την ιδιότητα του επί σαράντα χρόνια κρατικού λειτουργού, του επικεφαλής του Ιατρικού Σώματος και Συντονιστή των Προγραμμάτων Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στο μεγαλύτερο Ψυχιατρικό Νοσοκομείου της Ελλάδας και του ενεργού Έλληνα και Ευρωπαίου πολίτη.

Με έγγραφα και αναφορές, ών ουκ έστιν αριθμός, επιχείρησα, από τριακονταετία μέχρι και πρόσφατα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, να επιστήσω την προσοχή του Υπουργείου Υγείας και των αρμοδίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στους κινδύνους που απειλούσαν και απειλούν δυστυχώς ακόμα τους ψυχικά πάσχοντες στην Ελλάδα και τα παρακμιακά φαινόμενα που παρατηρούνται στη διαχείριση των πόρων που διατίθενται από την Ευρωπαϊκή Ένωση υπέρ αυτών των προσώπων. Και να επισημάνω επίσης τις βασικές αιτίες αυτής της απαράδεκτης εξέλιξης με ευθύνη που δεν περιορίζεται μόνο στους Έλληνες αρμόδιους, αλλά και στους αρμόδιους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα σχετικά λεπτομερή έγγραφα, πολύ παλαιά αλλά και πολύ πρόσφατα, μπορείτε να τα αναζητήσετε στις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου και της Επιτροπής αλλά και εγώ μπορώ να τα θέσω στη διάθεσή σας εάν το κρίνετε χρήσιμο.

Συνοψίζω για μια φορά ακόμη τις επισημάνσεις και τις προτάσεις μου:

1. Η ούτως ειπείν Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση έχει εκπέσει σε μια κενή περιεχομένου βαρύγδουπη διατύπωση. Τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων αγνοούνται ασύστολα, ακόμα και η ίδια η βιολογική τους ύπαρξη δοκιμάζεται βάναυσα.

2. Η επέλαση της κομματοκρατορίας και τα παρακμιακά φαινόμενα καλά κρατούν και θεριεύουν.

3. Η ιδεολογική σκλήρυνση, που θεωρεί τα ψυχιατρεία ως την μόνη αιτία των δεινών, επιδεινώνεται και οδηγεί σε κατά Χίτλερ τελικές λύσεις σε βάρος ανυπεράσπιστων και εγκαταλειμμένων ανθρώπων.

4. Επιτροπές επί επιτροπών, Ελλήνων και ξένων, ποικίλης αλλά με άγνωστα τα κριτήρια επιλογής και συνθέσεως, παρακολουθούν, άγνωστο τι ακριβώς, αλλά περιέργως δεν βλέπουν αυτά που όλοι οι άλλοι βλέπουν και που όφειλαν και αυτοί να δουν και να διορθώσουν.

5. Μονάδες και Μηχανισμοί Υποστήριξης πλούσια χρηματοδοτούμενες που πολλούς και ποικιλοτρόπως υποστήριξαν αλλά λίγο συνέβαλαν στην υποστήριξη των ίδιων των αρρώστων.

6. Θεσμικά κενά, που εδώ και δεκαετίες εντοπίστηκαν, χαίνουν ακόμα για να διευκολύνουν όσους σπεύδουν ιδιοτελώς να επωφεληθούν.

7. Όλοι ή σχεδόν όλοι, άλλοι από ιδιοτέλεια, άλλοι από ασύγγνωστη άγνοια πιπιλίζουν το Πρόγραμμα που βαρύγδουπα και ανελλήνιστα ονομάσθηκε Ψυχαργώς. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ποιοι και πως επιλέχτηκαν αυτοί που εν κρυπτώ και παραβύστω το σχεδίασαν, ποια λίγα από αυτά που αρχικά σχεδιάστηκαν μετά από δεκαπέντε χρόνια εφαρμογής επιτεύχθηκαν, ποιες κρίσιμες αρνητικές συνέπειες σημειώθηκαν, ποιοι από ποιους και με ποια κριτήρια κλήθηκαν να το υλοποιήσουν, με τι ποσά και με ποιο τρόπο υπολογισμού χρηματοδοτήθηκαν. Εσχάτως μάλιστα πληθαίνουν οι  καταγγελίες, ακόμα και από πολιτικά στελέχη του Υπουργείου Υγείας, για πολλά ύποπτα και περίεργα συμβαίνοντα, αλλά ο αναγκαίος έλεγχος καρκινοβατεί, με προφανές όφελος για τους ιδιοτελώς διαχειρισθέντες το δημόσιο χρήμα και σε βάρος των εντίμων που προσπαθούν να περισώσουν ό,τι μπορεί να περισωθεί  και έχουν εγκλωβιστεί σε ένα βαρύ και ψυχοφθόρο κλίμα γενικευμένης καχυποψίας. Συνεχίζεται έτσι η στρεβλή και λιπώδης διόγκωση του Ιδιωτικού Τομέα και η θανάσιμη καχεξία του Δημόσιου Τομέα.

8. Τόσο το Υπουργείο Υγείας όσο και η Επιτροπή πρέπει να  παραδεχτούν ότι έχουν αυτοπαγιδευτεί στις επιλογές τους και στις πράξεις και στις παραλείψεις τους σχετικά με τα Ν.Π.Ι.Δ., στα οποία εμπιστεύτηκαν τη λειτουργία Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Γιατί ακόμη και στη περίπτωση που διαπιστωθούν σε κάποιες από αυτά κάθε μορφής παράνομες πράξεις ή ατασθαλίες ή άλλα παρακμιακά φαινόμενα, η επιστροφή, των προσώπων που στεγάζονται σε αυτές τις Μονάδες, στα γιγαντιαία και αποκρουστικά Άσυλα είναι αδιανόητη. Και γιατί επίσης απαράδεκτη είναι η απόλυση των εκεί εργαζομένων. Όμως τόσο το Υπουργείο όσοι και οι αρμόδιοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να βρουν τρόπο, ώστε να μπορούν να αντισταθούν στον εκβιασμό που μπορεί να υποκρύπτει η επίκληση τέτοιων επιχειρημάτων. Και βέβαια όλοι να είναι προσεκτικότεροι όταν παραδίδουν  σε ιδιώτες τους δημόσιους πόρους. Και επαναλαμβάνω ότι θα πρέπει κάποτε να κληθούν να εξηγήσουν, όσοι το όφειλαν, γιατί τόσα χρόνια δεν πρόσεξαν τα παρακμιακά αυτά φαινόμενα που επανειλημμένα τους είχαν επισημανθεί και γιατί δεν έκαναν κάτι για να τα αποσοβήσουν.

9. Οι ψυχίατροι, οι λοιποί εργαζόμενοι στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας και οι νοσηλευόμενοι σε αυτές ουσιαστικά είναι αμέτοχοι στη λήψη των αποφάσεων. Οι μόνες απόψεις, που ελήφθησαν διαχρονικά (από «Ψυχαργούς» γενέσεως) υπόψη και δυστυχώς φαίνεται να λαμβάνονται ακόμη, είναι οι των εκλεκτών φίλων και παρατρεχάμενων της εκάστοτε εξουσίας και των συνοστιζομένων πέριξ αυτής.

Εργαζόμενοι απωθούμενοι από τα κέντρα των αποφάσεων, αμέτοχοι στα τεκταινόμενα, απλήρωτοι επί μήνες,  προσωπικά ανασφαλείς και υπόδουλοι της ανάγκης, όμηροι του Δημοσίου ή των ιδιωτών εργοδοτών τους, που με τα λεφτά του δημοσίου τους προσέλαβαν και τώρα τους απειλούν με απολύσεις και τους χρησιμοποιούν, (όπως και τους αρρώστους άλλωστε), για να εκβιάσουν το Κράτος, δεν μπορούν να απολαύσουν και να διατηρήσουν τον ενθουσιασμό που απαιτείται για μια ουσιαστική Ψυχιατρική μεταρρύθμιση.

10. Υπάρχουν πολλά και ουσιώδη κενά, προβλήματα εφαρμογής και αντιφάσεις, στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο. Ψυχικά πάσχοντες και νοητικά υστερούντες μεταφέρθηκαν και μεταφέρονται σε οικοτροφεία κατά παράβαση ρητών διατάξεων του Νόμου. Άρρωστοι τίθενται σε δικαστική συμπαράσταση με διαδικασίες ατελείς και ενδεχομένως ιδιοτελείς.

 

11. Η γενικευμένη απογοήτευση από όσα συμβαίνουν και το πλήθος και η βαρύτητα των  αποτόκων της ανθρωπιστικής κρίσης αιτημάτων έχουν οδηγήσει πολλούς στην παραίτηση, στην απουσία οποιασδήποτε αντίδρασης ή σε προσπάθειες περιχαράκωσης, προκειμένου να διασωθεί ό,τι μπορεί να περισωθεί.

Κυρία Επίτροπε,

Κύριε Υπουργέ,

Είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα, δεδομένης της οικτρής οικονομικής της κατάστασης, δεν μπορεί να εγγυηθεί, όποιες και εάν είναι οι οικονομικές εξελίξεις, την αξιοπρεπή λειτουργία των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας μετά το τέλος του 2015 με αποκλειστικά ελληνικούς πόρους. Εάν δε τα πράγματα εξελιχθούν ανεξέλεγκτα ακόμα και οι κοινοτικοί πόροι που έχουν εξασφαλιστεί για το 2014 και το 2015 θα κατασπαταληθούν με τη γνωστή παρακμιακή πρακτική και με ελάχιστο όφελος για τους πάσχοντες.

Θα πρέπει επομένως να επιδιώξουμε  και να πετύχουμε, τόσο από ελληνικής όσο και από κοινοτικής πλευράς την διάθεση των πόρων που έχουν εξασφαλιστεί μέχρι το τέλος του 2015, με τρόπο αξιόπιστο και μετρήσιμα αποτελέσματα, με βασικό και πρώτο κριτήριο το μεγαλύτερο δυνατό όφελος για τους ψυχικά πάσχοντες, και χωρίς τα παρακμιακά φαινόμενα  που έχουν επισημανθεί και που δυστυχώς με ευθύνη όλων μας συνεχίζονται ακόμη. Εάν  αυτό επιτευχθεί θα μπορέσουμε, ελπίζω, περί τον Οκτώβριο του 2015, να ζητήσουμε με πειστικά επιχειρήματα από μεν ελληνικής πλευράς την παράταση της χρηματοδότησης για ένα ίσως και περισσότερα χρόνια ακόμη, από δε της κοινοτικής την αποδοχή του αιτήματος.

Σας προτείνω λοιπόν:

1. Να καταργήσετε πάραυτα το Μνημόνιο Συνεργασίας Λυκουρέντζου- Αντορ  και την Απόφαση Μπόλαρη με την οποία ο κύριος αυτός θέλησε να δεσμεύσει την πολιτική του Κράτους μέχρι το 2020, με σαφή τον προσανατολισμό στην επικυριαρχία των Ν.Π.Ι.Δ.

2. Να κινήσετε τις διαδικασίες για την υπογραφή νέου Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ Υπουργείου Υγείας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής. που θα περιλαμβάνει δεσμεύσεις που η  ελληνική πλευρά θα μπορούσε πράγματι να υλοποιήσει. Και όχι δεσμεύσεις που αποδέχεται ελαφρά  τη καρδία και χωρίς να τις καλοεξετάσει, προκειμένου να πετύχει τη χρηματοδότηση.

3. Να δρομολογήσετε τις διαδικασίες για την αναμόρφωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και κυρίως του Νόμου 2071/ 92, του Νόμου 2716 /1999 και των διατάξεων του Αστικού Δικαίου που αναφέρονται στη Δικαστική Συμπαράσταση. Εάν αυτό δεν γίνει, είναι απολύτως βέβαιο ότι η πορεία προς μια ουσιαστική Ψυχιατρική μεταρρύθμιση θα συναντά σοβαρά και μερικές φορές ανυπέρβλητα εμπόδια. 

4. Να εγκρίνετε την διεξαγωγή δύο απολύτως αναγκαίων πειραματικών Προγραμμάτων:

4.1. Ένα πρόγραμμα συλλογής και επεξεργασίας των αναγκαίων επιδημιολογικών δεδομένων μετά το κλείσιμο κάποιου από τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία που έκλεισαν (π.χ. του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Πέτρας Ολύμπου ή Χανίων κ.τ.λ).

Τα στοιχεία που θα συγκεντρωθούν και η επεξεργασία τους θα βοηθήσουν να οργανωθούν σε καλλίτερες βάσεις οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας που αντικατέστησαν τα Ψυχιατρεία που έκλεισαν και να εξαχθούν οι απαραίτητες πληροφορίες για το είδος, τον αριθμό, την απαραίτητη υποδομή, τη στελέχωση, την οργάνωση και τον τρόπο διοικητικής, επιστημονικής και λειτουργικής διασύνδεσής τους. Θα μας έδιναν επίσης πληροφορίες για   την οργάνωση και λειτουργία των Μονάδων Ψυχικής Υγείας, που θα αντικαταστήσουν τα εναπομένοντα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία εάν και όταν αποφασιστεί το κλείσιμό τους.

4.2. Ένα δεύτερο πρόγραμμα: Λειτουργία Τομέα με την επιλογή μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής εντός της οποίας υπάρχουν ήδη και λειτουργούν όλες οι βασικές Μονάδες Ψυχικής Υγείας, περιλαμβανομένης και Μονάδας Ψυχικής Υγείας που λειτουργεί σε ειδικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο (Στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής ή, εναλλακτικά, στο Δρομοκαϊτειο). Στόχος του Προγράμματος είναι να καταδείξει ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου η Μονάδα του Ψυχιατρείου να καταργηθεί και τις υπηρεσίες που παρέχει εκείνη να αναλάβουν οι άλλες. Το προσωπικό που υπηρετεί τώρα στις Μονάδες του Τομέα θα ανήκει στον Τομέα και μπορεί να εργάζεται κυκλικά στις Μονάδες  ανάλογα με τις ανάγκες που έχει η κάθε Μονάδα και τον απαιτούμενο χρόνο της  απαραίτητης φυσικής παρουσίας του. (Σημειώνουμε ότι ουδείς εκ των Τομέων, στην περιοχή τουλάχιστο της Αττικής, λειτουργεί. Επίσης δε ότι η συγκρότησή τους παρουσιάζει μεγάλες ανισότητες και ως προς τον πληθυσμό για τον οποίο είναι υπεύθυνος ο κάθε Τομέας και ως προς την αντίστοιχη γεωγραφική έκταση και ως προς τις αντίστοιχες Μονάδες Ψυχικής Υγείας που περιλαμβάνει).

Η πιλοτική λειτουργία ενός Τομέα που διαθέτει επαρκείς Μονάδες όλων των τύπων και που θα συνδέονται διοικητικά, επιστημονικά και λειτουργικά με την ευθύνη ενός μονοπρόσωπου ή πολυπρόσωπου οργάνου και θα καλύπτουν σε καθημερινή και 24ωρη βάση όλες τις αντίστοιχες ανάγκες κατοίκων της περιοχής ευθύνης του, θα έδινε πολύτιμα στοιχεία για τον επιδιωκόμενο ευρύτερο σχεδιασμό.

Τα προγράμματα που προτείνω θα μας επιτρέψουν εξ άλλου να προσδιορίσουμε τον ελάχιστο αριθμό και τις ειδικότητες των εργαζομένων  που απαιτεί η ασφαλής λειτουργία κάθε είδους Μονάδας Ψυχικής Υγείας.  Και να προτείνουμε την έκδοση των αντιστοίχων Προεδρικών Διαταγμάτων και Υπουργικών αποφάσεων που προβλέπονται από το Ν.2716/1999, αλλά που, 16 χρόνια από την ψήφισή του, δεν έχουν εκδοθεί ακόμη και επέτρεψαν έτσι το πάρτι με τις χρηματοδοτήσεις και τις πλούσιες ατασθαλίες.

Τους βασικούς άξονες  και των δύο αυτών προγραμμάτων έχω ήδη σε σημαντικό βαθμό επεξεργαστεί. Για την υλοποίηση αυτών των πειραματικών προγραμμάτων θέτω στη διάθεσή σας την εμπειρία μου από την υλοποίηση αναλόγων προγραμμάτων και την αμισθί προσωπική μου εργασία.

5. Να προχωρήσετε στη  κατάρτιση νέου προγράμματος για την Ψυχική Υγεία μετά από εισήγηση Ομάδας εργασίας με ισχυρή εκπροσώπηση σ’ αυτήν της ΕΨΕ και άλλων ανεξάρτητων θεσμικών οργάνων  (π.χ. Συνήγορος του Πολίτη, Εθνική Επιτροπή για τα δικαιώματα του Ανθρώπου, Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, συλλογικά όργανα εργαζομένων, ασθενών και συγγενών τους κ.α.).

6. Να αποφασίσετε την επανεξέταση, με συμμετοχή της ΕΨΕ και των άλλων ανεξαρτήτων οργάνων στην όλη διαδικασία, των προτάσεων που έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα για υλοποίηση μέσω του ΕΣΠΑ.

7. Να αποφασίσετε την εκπόνηση κατεπειγόντως ενός νέου συστήματος, κοστολόγησης των υπηρεσιών και χρηματοδότησης των Μονάδων που τις παρέχουν,  γιατί είδαμε που οδήγησε το υπάρχον. Σε μια βίαιη, απάνθρωπη και παράνομη εκστρατεία -όπως το θέλησε η με αριθμό Υ5α//Γ.Π.οικ. 99897 εγκύκλιος- για να αδειάσουν τα ψυχιατρεία και να γεμίσουν οι δομές των Ν.Π.Ι.Δ που έχουν κενές θέσεις, όπου κι αν βρίσκονται, και σε μια στρατιά «ωφελουμένων», υπαρκτών ή ανυπάρκτων. Μια δεύτερη εγκύκλιος αναριθμήτων σελίδων, εναργές και απεχθές παράδειγμα της πιο στυγνής γραφειοκρατικής εκφύλισης των προβλημάτων ολοκλήρωσε το κακό. Πολύ φοβάμαι ότι το αληθές θεραπευτικό συμφέρον όσων έχουν ανάγκη υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας έχει παραμερισθεί  ακόμη περισσότερο και το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί αλλού. Των μεν φορέων στη σύνταξη εγγράφων και τη συμπλήρωση πινάκων με τρόπο που θα επιφέρει μεγαλύτερη χρηματοδότηση, των δε αρμοδίων του υπουργείου στον έλεγχο με τρόπο που θα επιφέρει την μικρότερη. Αυτές οι εγκύκλιοι πρέπει λοιπόν να αποσυρθούν αμέσως.

Σε περιόδους μεγάλης και γενικευμένης οικονομικής δυσπραγίας, το κόστος λειτουργίας δεν πρέπει ασφαλώς να παραγνωρίζεται. Εν τούτοις το νέο σύστημα θα πρέπει να βασίζεται λιγότερο στον αριθμό των αρρώστων και τον αριθμό και το είδος των αντιστοίχων θεραπευτικών παρεμβάσεων, και περισσότερο στον αριθμό και τις ειδικότητες του αναγκαίου προσωπικού. Γιατί ένας ελάχιστος αριθμός προσωπικού, ιδιαίτερα για τις  Μονάδες μεγάλου κόστους όπως τα Οικοτροφεία, είναι απολύτως απαραίτητος, ανεξαρτήτως του αριθμού των αρρώστων που στεγάζουν. Οι οικονομίες πρέπει να αναζητηθούν αλλού.

Ένα σύστημα εύρυθμης λειτουργίας Τομέα που θα βασίζεται σε πραγματικά στοιχεία ίσως αποδείξει π.χ. ότι είναι εφικτός ο περιορισμός Μονάδων μεγάλου κόστους (π.χ. οικοτροφεία) εάν αντικατασταθούν με Υπηρεσίες μικρότερου κόστους και περισσότερο μάλιστα συμβατές με το πνεύμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (π.χ  Υπηρεσίες βοήθειας στο σπίτι συνδυαζόμενες και με κάποια ενδεχομένως οικονομική ενίσχυση της οικογένειας).

8. Μετά την υπογραφή του νέου Μνημονίου να συγκροτήσετε Επιτροπή Παρακολούθησης και Αξιολόγησης της εφαρμογής του με ισχυρή εκπροσώπηση σ’ αυτή προσώπων που διαθέτουν την «έξωθεν καλή μαρτυρία», που θα εργάζονται χωρίς αμοιβή, δεν θα συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με ηθικά ή υλικά συμφέροντα και θα προταθούν από την ΕΨΕ και τα ανωτέρω αναφερόμενα θεσμικά όργανα.

Μία επί τόπου συνάντηση στην Αθήνα ή στις Βρυξέλλες αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου Υγείας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει επειγόντως να πραγματοποιηθεί και να προηγηθεί των όποιων οριστικών αποφάσεων. Αυτοί οι υπηρεσιακοί παράγοντες θα εξέταζαν τις προτάσεις μου, θα  συμφωνούσαν με κάποιες από αυτές θα απέρριπταν άλλες, θα πρότειναν συμπληρωματικές θα ζητούσαν και τις απόψεις άλλων εγκύρων προσώπων και φορέων και θα προωθούσαν τις τελικές προτάσεις τους στους πολιτικούς τους προϊστάμενους. Στην συνάντηση αυτή, παρακαλώ να έχω την ευκαιρία να παραστώ.

Κυρία Επίτροπέ,

Κύριε Υπουργέ,

Επειδή τα πράγματα έχουν προσλάβει εκρηκτικό χαρακτήρα περιμένω την απάντησή σας το ταχύτερο δυνατό. Στην περίπτωση  δε  που συμμερίζεστε σε κάποιο βαθμό  τις ανησυχίες μου και τις σκέψεις που διατύπωσα πιο πάνω, μπορείτε να υπολογίζετε στην  εμπειρία που απόκτησα όταν επί πολλά χρόνια συντόνιζα και σχεδίαζα τα προγράμματα για την υλοποίηση μιας ουσιαστικής Ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στην επαρκή γνώση της υπάρχουσας κατάστασης και των αιτίων της, την «έξωθεν καλή μαρτυρία», που ελπίζω ότι διαθέτω, σε ένα πλήθος εγγράφων από το προσωπικό μου αρχείο που μπορούν να στηρίξουν ισχυρισμούς για τα κακώς διατρέξαντα και προτάσεις για την απάμβλυνση των συνεπειών τους και την αμισθί, στο βαθμό που επιτρέπει η ηλικία,  προσωπική μου εργασία. Επίσης στη βοήθειά μου για τη διατύπωση τεκμηριωμένων  προτάσεων επί συγκεκριμένων ζητημάτων.

Με εκτίμηση
Χάρης Βαρουχάκης