Από το «κολαστήριο» στον «νεοϊδρυματισμό»;

 

Αποθαρρυντικά είναι τα συμπεράσματα αναφορικά με την αποτίμηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, των τριήμερων εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν από τις 19 ώς τις 21 Ιουνίου στη Λέρο. Εχουν περάσει 25 χρόνια από τη δημοσιοποίηση των εικόνων φρίκης του κολαστήριου της Λέρου, που αποτέλεσε την απαρχή της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας, και το συμπέρασμα είναι απολύτως σαφές: Ο ριζικός μετασχηματισμός του ψυχιατρικού θεσμού επιχειρήθηκε, αλλά έμεινε ανολοκλήρωτος. Ισως τώρα, σ’ αυτή την εξαιρετικά κρίσιμη οικονομική, κοινωνική και πολιτική κατάσταση, στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα, να χρειάζεται να ξαναεπιχειρηθεί, με στόχο αυτή τη φορά το εγχείρημα να είναι περισσότερο ολοκληρωμένο και πετυχημένο.

1958-1981: Το ζοφερό παρελθόν

Τα οχηματαγωγά πλοία -τα σύγχρονα πλοία των τρελών- μεταφέρουν αρχικά ομάδες των 40-50 ατόμων. Από το 1965 οι μεταφερόμενοι αυξάνονται σε 250-400 άτομα, καθένα εκ των οποίων φέρει ένα διακριτικό νούμερο, το οποίο αντιστοιχεί σε ένα ονοματεπώνυμο. Πολλά από τα νούμερα χάνονται κατά τη μεταφορά. Ετσι υπάρχουν ασθενείς χωρίς όνομα που δεν μπορούσε να γίνει ταυτοποίηση των στοιχείων τους και λέγονταν «Ανώνυμοι» ή «Αγνώστου».

Κριτήριο για την επιλογή ενός ασθενή, ώστε να μεταφερθεί στην Αποικία της Λέρου, ήταν περισσότερο τα κοινωνικά κι όχι τα ψυχιατρικά ή ιατρικά χαρακτηριστικά του. Βασικό, επίσης, κριτήριο ήταν και η αδιαφορία της οικογένειάς του -για ένα ή δύο χρόνια- που του έδινε τον χαρακτηρισμό του «ανίατου-αζήτητου».

Η «Αποικία» που το 1965 μετονομάστηκε σε Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Λέρου, ξεκίνησε με δύναμη 650 κλινών (το 1958) που βαθμιαία έφτασε τις 2.750 (το 1981). Το 1965 είναι η χρονιά με τις περισσότερες διακομιδές (900), έτος «εκκαθάρισης» των ελληνικών ψυχιατρείων από τα κοινωνικά «αζήτητα» άτομα ή από τα ψυχιατρικά «βαριά περιστατικά».

Οι ασθενείς φτάνουν να διαβιούν στις πλέον ακραίες μορφές ιδρυματικής ζωής μέσα σε στρατώνες, σε τμήματα των 90-180 ατόμων. Στο 11ο περίπτερο ζούσαν 1.100 ασθενείς ο ένας δίπλα στον άλλον, χωρίς προσωπικό χώρο και χρόνο. Επικρατούσε παντού φτώχεια: σε προσωπικές σχέσεις, σε προσωπική ταυτότητα, σε προοπτική, σε συναισθήματα και επιθυμίες. Και βία, είτε από φόβο και άγνοια από την πλευρά του προσωπικού είτε από αντίδραση και αντίσταση από την πλευρά των ασθενών.

Περίπου 4.500 άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας και με σοβαρά προβλήματα νοητικής στέρησης μεταφέρθηκαν στη Λέρο από το 1958 έως το 1981. Το 60% του νησιού ζούσε άμεσα (ως εργαζόμενοι μέσα) ή έμμεσα (ως προμηθευτές απ’ έξω) από το ψυχιατρείο. Για πολλά χρόνια υπήρχαν μόνον ένας ή δύο ψυχίατροι, ενώ το νοσηλευτικό προσωπικό είχε αποκλειστικά φυλακτικό ρόλο χωρίς καμία εκπαίδευση ή ειδίκευση. Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν όλοι μαζί να βουλιάζουν καθημερινά στο χωνευτήρι του ασύλου και να εντείνεται ο ιδρυματισμός τόσο των εργαζομένων όσο και των εγκλείστων.

2015: Ο μύθος του Σίσυφου

«Γυρνάω στη Λέρο τού σήμερα όπου τα πάντα είναι σιωπηρά και «ομαλοποιημένα»». Και αυτό που μένει τελικά είναι η συντήρηση και ο καινούργιος ιδρυματισμός που μπαίνει στον χώρο του ψυχιατρείου και στις καινούργιες δομές. Τώρα αυτό που έχει απομείνει είναι ένα «υπόλοιπο»», λέει ο Γιάννης Λουκάς, διευθυντής ψυχίατρος του Κ.Θ-Κ.Υ Λέρου, το οποίο κλείνει για τα νέα περιστατικά, λόγω υποχρηματοδότησης-υποστελέχωσης, αφήνοντας τα Δωδεκάνησα ακάλυπτα. Ο ίδιος μαζί με τον Κώστα Μπαϊρακτάρη, καθηγητή Ψυχιατρικής ΑΠΘ, και τον Θόδωρο Μεγαλοοικονόμου, διευθυντή ψυχίατρο ΨΝΑ Δαφνί -μέλη της ομάδας της Λέρου, των πρωτεργατών του κινήματος-, μίλησαν στην «Εφ.Συν.» από τη Λέρο για μια μεταρρύθμιση σε τέλμα.

Οταν δεν αναγνωρίζεται η κοινωνική διάσταση της ψυχικής ασθένειας, δεν μπορεί να υπάρξει μια κοινωνική διάσταση της περίθαλψης. Αυτό έχει αποτέλεσμα τις απαράδεκτες παροχές φροντίδας, τους εγκλεισμούς, τους αποκλεισμούς κ.λπ., αντί για την αποκατάσταση, με τη δυνατότητα εξάσκησης όλων των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων, επισημαίνουν. Το αποτέλεσμα είναι -εξηγεί ο Γ. Λουκάς- «νέοι άνθρωποι να βρίσκονται ξανά στο ψυχιατρείο, για μια καινούργια διαδρομή σε ένα ιδρυματικό περιβάλλον, που το τέλος της δεν θα διαφέρει από τις χιλιάδες διαδρομές χρόνιων ασθενών, που προσπαθήσαμε να σβήσουμε σε μια σισύφεια προσπάθεια τα τελευταία χρόνια. Και δεν είναι δυνατό σήμερα, με ό,τι έχει προηγηθεί, η απάντηση να είναι ξανά η Λέρος».

Η ψυχιατρική κοινότητα, σημειώνει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου, «λειτουργεί ως εάν η “Λέρος” (το προϊόν του ψυχιατρικού της παραδείγματος, δηλαδή) να μην υπήρξε ποτέ, ή, ως εάν να είναι μια μακρινή ανάμνηση, θαμμένη κάπου παλιά στην Ιστορία». Και συνεχίζει χωρίς κανένα φραγμό, ως αυτονόητες, τις ίδιες πρακτικές που οδήγησαν στη δημιουργία της Αποικίας Ψυχασθενών Λέρου, «παράγοντας διαρκώς αντίστοιχες καταστάσεις, που σήμερα έχουν απλώς άλλη μορφή: το όργιο των μηχανικών καθηλώσεων και των προκαλούμενων θανάτων από αυτές, των βίαιων εξιτηρίων, την εγκατάλειψη των ασθενών χωρίς καμιά φροντίδα (συχνά στους δρόμους) και των οικογενειών χωρίς καμιά στήριξη, τον μονόδρομο του ψυχοφάρμακου, την απόρριψη του λόγου, της υποκειμενικότητας και των δικαιωμάτων του ψυχικά πάσχοντος κ.ο.κ.».

Βολεύει πολλούς -επισημαίνουν οι συνομιλητές μας- να συνδέουν και να ταυτίζουν τη Λέρο με τις φωτογραφίες από το ψυχιατρείο της εποχής, που υπάρχουν και εντυπωσιάζουν ή τρομάζουν, και όχι με αυτό που οι φωτογραφίες απεικόνιζαν πραγματικά: «Οχι ένας τόπος, αλλά ένας τρόπος», ένας τρόπος λειτουργίας της κυρίαρχης ψυχιατρικής που επιβλήθηκε και εφαρμόστηκε σε έναν τόπο. Και, προπαντός, μη αναφερόμενοι ποτέ στο πώς όλο αυτό έγινε δυνατό ν’ αλλάξει.

Η αλλαγή

Στη Λέρο έγινε ριζικός μετασχηματισμός και αποδόμηση μιας σειράς θέσφατων και κατασκευών της κυρίαρχης ψυχιατρικής. Με τόσους διαφορετικούς ανθρώπους επιτεύχθηκε και η παραδοχή του αντιθεραπευτικού ρόλου των ασύλων. «Η Λέρος μάς βοήθησε να καταλάβουμε ότι μέσα από μια συνολική θεώρηση της ανθρώπινης ύπαρξης υπάρχει προοπτική και είναι δυνατή μια θεραπευτική προσέγγιση που δεν θα συρρικνώνεται στην κατασκευή μιας νοσολογικής οντότητας και δεν θα απαιτεί να εξαντλείται σε κώδικες, πρωτόκολλα, συμπτώματα και διαγνώσεις.

«Αν θέλει η ψυχιατρική πράξη να είναι θεραπευτική, θα πρέπει να επανακτήσει την ικανότητα της απευθείας συνάντησής της με την ανθρώπινη ύπαρξη και ζωή, και να εστιάσει στις άπειρες δυνατότητες που δημιουργούνται μέσα από τη “συνάντηση” δύο προσώπων, δύο ιστοριών, δύο ανθρώπων», τονίζει ο Γ. Λουκάς.

Η τριήμερη συνάντηση στη Λέρο δεν είναι και δεν πρέπει κατ’ ουδένα τρόπο να εκληφθεί ως απλώς μια συνάντηση μνήμης. Σε αυτό συμφώνησαν όλοι όσοι επέστρεψαν στη Λέρο, το περασμένο τριήμερο. Είναι μια ευκαιρία να έλθει ξανά στο προσκήνιο η εμπειρία και να εμπνεύσει για το μέλλον. Διότι η ψυχιατρική μεταρρύθμιση εγκαταλείφθηκε. Εχουμε επιστρέψει στον νεοϊδρυματισμό, όπως λέει ο Γ. Λουκάς, «αφού δεν έχουμε την ετοιμότητα να απαντήσουμε στις ανάγκες του ανθρώπου μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο και η μόνη πρόταση είναι το ψυχιατρείο». Και «τώρα απαιτείται πάλι σισύφεια προσπάθεια για την αποϊδρυματοποίησή μας».

Οι «μπαρουτοκαπνισμένοι» στο περιθώριο

Οι άνθρωποι του κινήματος της Λέρου συνέχισαν να εφαρμόζουν, όπου εργάστηκαν μετά τη Λέρο, την αποδόμηση, στην πράξη, του εγκλεισμού, κατ’ αρχάς στις πιο ορατές και περιοριστικές μορφές του, όπως είναι οι κλειδωμένες πόρτες και οι μηχανικές καθηλώσεις και απομονώσεις, σηματοδοτώντας διαχρονικά οιονεί ορατές παραφωνίες και συνεχίζοντας να λαμβάνουν και τις ανάλογες απαντήσεις και στάσεις από όλες τις βαθμίδες των κατεστημένων εξουσιών εντός του ψυχιατρείου. Κι είναι εντυπωσιακό πως διαχρονικά ουδέποτε ζητήθηκε η εμπειρία των ανθρώπων αυτών από τις πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Υγείας για χάρη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Αντ’ αυτών των «μπαρουτοκαπνισμένων», όπως τους αποκαλεί ο Γιάννης Λουκάς, γιατρών που έχουν δουλέψει χρόνια μέσα στο ψυχιατρείο, προτιμούνται άνθρωποι αξιόλογοι θεωρητικοί, που δεν λέρωσαν ποτέ όμως τα χέρια τους...

Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών

Διαβάστε:

Το σκάνδαλο και η τραγωδία της ελληνικής ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, του Κώστα Μπαϊρακτάρη

Ανδρέας Ξανθός: «Μετάβαση σε ένα μοντέλο εξατομικευμένης φροντίδας» 

Βίντεο και φωτογραφίες από το ίδρυμα της Λέρου:

Οι Αζήτητοι, Ζώης Κ. (1982)

Island of Outcasts, Jane Gabriel (Channel 4, 1990)

Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου (video, 1995)

Η ελευθερία είναι θεραπευτική, Λουκάκος Α. (2003) 

Leros by Alex Majoli / Magnum Photos

 

Το χρονικό της δικαίωσης των (σε επίσχεση) εργαζομένων στην ΠΕΨΑΕΕ

 

Σε επίσχεση εργασίας εργαζόμενοι της Πανελλαδικής Ένωσης για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη (Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.)  …2 ½ χρόνια μετά:

Ας θυμηθούμε το τότε και ας μάθουμε το τώρα:

Σεπτέμβρης 2012: Έπειτα από έναν χρόνο συναντήσεων, έντονων κινητοποιήσεων και απεργιών στο χώρο της Ψυχικής Υγείας ο μήνας κλείνει στην Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. με 4ωρες στάσεις εργασίας και 5ήμερη απεργία με τις απαραίτητες βάρδιες ασφαλείας.

Ο Οκτώβρης του 2012 βρίσκει τους εργαζομένους στην Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. απλήρωτους για 4 μήνες χωρίς καμία διαβεβαίωση από πλευράς Δ.Σ. και Υπουργείου Υγείας πως αυτή η κατάσταση τείνει να αναστραφεί. Κάθε άλλο. Το Δ.Σ. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. δηλώνει πως δεν αντέχει την υποχρηματοδότηση και πως προτίθεται να παραδώσει τα κλειδιά των δομών στο Υπουργείο Υγείας.

Στις 8/10/12 και έπειτα από συναντήσεις του Σωματείου Eργαζομένων, πραγματοποιείται προσφυγή των περισσοτέρων εργαζομένων της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. στην επιθεώρηση εργασίας. Μετά από αυτή και παρά τα οικονομικά προβλήματα για τα οποία μας είχε ενημερώσει το Δ.Σ., άμεσα εξοφλούνται όλοι οι μισθοί των εργαζομένων σε προγράμματα ΕΣΠΑ!

Στις 9/11/12 επιδίδεται εξώδικο στην εργοδοσία από τους εργαζομένους με περιεχόμενο τους λόγους και την ανακοίνωση της έναρξης επίσχεσης εργασίας την επομένη, καθώς και με την καταγραφή πίνακα βαρδιών ασφαλείας για το Οικοτροφείο της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. που οι ίδιοι οι εργαζόμενοι του οικοτροφείου προτίθεντο να καλύψουν, ώστε να διαφυλαχθεί η ασφάλεια των ενοίκων. Για την πρόθεση των εργαζομένων δε, να ξεκινήσουν επίσχεση, η εργοδοσία ήταν ήδη ενήμερη προφορικά. Την ίδια μέρα που παραδίδεται το εξώδικο εξοφλείται μισθολογικά και άλλη μία συνάδελφος νοσηλεύτρια (με σύμβαση ορισμένου χρόνου) η οποία συνέχισε να εργάζεται βάσει των καθηκόντων της. Το Δ.Σ. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. δεν κάνει δεκτές τις βάρδιες ασφαλείας των εργαζομένων στο οικοτροφείο και τις καλύπτει εν μέρει με εργαζομένους από πρόγραμμα ΕΣΠΑ! Η πρωινή και απογευματινή λειτουργία του Κέντρου Ημέρας της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. περνά σε αναστολή λειτουργίας, ενώ στο Γραφείο Εναλλακτικών Δράσεων Επανένταξης του Κέντρου Ημέρας –Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου, εργαζόμενη όντας σε επίσχεση, συνεχίζει ως τον Ιούνη του 2013 να συντονίζει δύο ομάδες (μία εθελοντών και μία ληπτών και μελών της κοινότητας), με ενημέρωση για αυτή της την πρόθεση και δράση στο Δ.Σ. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

Το Δεκέμβρη του 2012 η εργοδοσία προβαίνει σε μονομερή αναδρομική μείωση των μισθών σε μερίδα εργαζομένων, ενώ οφείλει μισθούς από τον Ιούλη ως και το Νοέμβρη του 2012. Καταβάλει ωστόσο, έναντι του δώρου Χριστουγέννων. Σημειώνεται ότι τον Οκτώβρη του 2012, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις μελών του Δ.Σ. με μερίδα εργαζομένων, κατά τις οποίες αναφέρθηκε στους εργαζόμενους ότι ο φορέας θα προβεί σε μειώσεις (των ούτως ή άλλως μη καταβαλόμενων) μισθών. Οι εργαζόμενοι αυτοί αρνήθηκαν τη μείωση και δεν συναίνεσαν στην αλλαγή της σύμβασης εργασίας τους.

Τον Ιανουάριο του 2013 η Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. εξακολουθεί να οφείλει μισθούς 5 μηνών, έχει όμως καταβάλει τα ένσημα των εργαζομένων ως και αυτόν τον μήνα. Επίσης, εντός του Γενάρη και δίχως την ικανοποίηση των αιτημάτων της επίσχεσης, μερίδα εργαζομένων επιστρέφει στις θέσεις εργασίας. Στις 11/1/13, 2 μήνες μετά την επίσχεση δηλ., αποστέλλεται σε 11 εργαζομένους, εξώδικη απάντηση από την εργοδοσία που φέρει όμως την υπογραφή της τότε νομίμου εκπροσώπου, με ημερομηνία 28/11/12, και στην οποία προεξοφλείται τυχούσα δικαστική απόφαση, αναγράφοντας (η εργοδοσία) πως «η δήλωση επίσχεσης εργασίας προς εμάς είναι καταχρηστική και ακυρωτέα, ημείς δε έτσι δεν καθιστάμεθα υπερήμεροι και συνεπώς δεν σας οφείλουμε μισθούς υπερημερίας». Να σημειωθεί πως όσοι συνάδελφοι επέστρεψαν από την επίσχεση εργασίας πληρώθηκαν κανονικά για όλες τις ημέρες που ήταν σε αυτή. Στο συγκεκριμένο εξώδικο επίσης, μεταξύ άλλων, κατηγορούνται οι συνάδελφοι που είναι σε επίσχεση και είχαν προσφερθεί να καλύψουν τις βάρδιες ασφαλείας, για «πλουτισμό», ενώ η εργοδοσία μιλά εν ονόματι συναδέλφων και ληπτών, δήλωση που στη συνέχεια διαψεύδεται εγγράφως από μερίδα εργαζομένων (10 στον αριθμό) οι οποίοι υπογράφουν πως oυδέποτε έλαβαν γνώση για το περιεχόμενο του εξωδίκου της εργοδοσίας της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε., ουδέποτε εξουσιοδότησαν οιονδήποτε να αγωνιστεί εν ονόματί τους ή να λάβει θέση εξ ονόματός τους και πως στηρίζουν και κατανοούν τους λόγους της επίσχεσης των συναδέλφων τους! Επίσης, στο συγκεκριμένο εξώδικο, αναφέρει η εργοδοσία: ''ΕΤΣΙ ΔΕ ΑΚΥΡΟΥΜΕΝΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΧΕΣΕΩΣ ΣΑΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΘΑ ΑΝΑΓΚΑΣΘΕΙΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΤΕ ΣΤΟΝ ΟΑΕΔ ΤΑ ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ, ΠΟΥ ΘΑ ΕΧΕΤΕ ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ ΛΑΒΕΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΧΕΣΗ ΣΑΣ, ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΔΙΚΑΙΟΥΣΘΕ ΑΠΟ ΕΜΑΣ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙ ΑΥΤΗ.''

Μετά το εξώδικο επιστρέφουν και άλλοι συνάδελφοι στις θέσεις τους, δίχως να έχουν ικανοποιηθεί τα αιτήματά τους και παραμένουν σε επίσχεση 8 εργαζόμενοι.

Στις 27/2/13 εξοφλούνται οι μήνες Ιούλιος και Αύγουστος του 2012, στις 29/4/13 ο Σεπτέμβρης του 2012 και στις 31/5/13 ο Οκτώβρης του 2012. Στις 12/03/2013, με πρωτοκολλημένη επιστολή τους, οι 8 εργαζόμενοι σε επίσχεση ζητούν να ορίσει το Δ.Σ. της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. μία συνάντηση εντός των 15 επόμενων ημερών προκειμένου να συζητηθούν τα θέματα που αφορούν στη συνεργασία τους, χωρίς ωστόσο να ληφθεί η παραμικρή απάντηση, έγγραφη ή προφορική.

Την περίοδο Ιούνη – Αυγούστου του 2013, έξι εργαζόμενοι σε επίσχεση καταφεύγουν σε κατάθεση αγωγών, μία εργαζόμενη σε καταγγελία στο ΙΚΑ λόγω μη σωστής καταβολής ενσήμων, ενώ 3 εξ αυτών κάνουν καταγγελία στην επιθεώρηση εργασίας εκ νέου για μη καταβολή δεδουλευμένων (βάρδιες και ημέρες αδείας). Η εργοδοσία μέσω δικηγόρου, στη συνάντηση με την επιθεώρηση, αποδέχεται το χρέος, τα χρήματα όμως δεν καταβάλλονται και έτσι οι εργαζόμενες ζητούν την ποινική δίωξη της εργοδοσίας (τότε πρόεδρος: κα Π. Νικολάου).

Τον Δεκέμβρη του 2013 και τον Γενάρη του 2014 γίνονται οι 3 δίκες (2 ατομικές και μία ομαδική) για τους 6 σε επίσχεση. Ως μάρτυρας υπεράσπισης της εργοδοσίας και στις 3 καταθέτει ο κ. Μ. Θεοδωρουλάκης που είναι πλέον πρόεδρος της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε., άρα εναγόμενος. Ο δικαστής στην τρίτη δίκη ωστόσο, του επιτρέπει να καταθέσει ανωμοτί.

Και ακολουθούν οι δικαιώσεις:

Μάης 2014: Το ΙΚΑ απαντά δικαιώνοντας την εργαζόμενη για τη διαφορά ενσήμων.

Αύγουστος 2014: Δημοσιεύεται η πρώτη δικαστική απόφαση που αναγνωρίζει τη νομιμότητα της επίσχεσης εργασίας και στο ακέραιο μισθούς και δώρα, καθώς και την υποχρέωση της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. να καταβάλει μηνιαίες αποδοχές μέχρι την ημερομηνία ολοσχερούς εξόφλησης των οφειλών της -απορρίπτοντας ως μη νόμιμη την μονομερή μείωση μισθού- συνυπολογίζοντας τόκους υπερημερίας.

Οκτώβρης 2014: Ορίζεται ποινική δίκη κατά της κας Νικολάου (τέως προέδρου της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.) με την κατηγορία της μη έγκυρης καταβολής δεδουλευμένων κατά εξακολούθηση. Η δίκη εκφωνείται, αλλά δεν εκδικάζεται λόγω έλλειψης χρόνου (αναβάλλεται), ενώ η κατηγορούμενη δεν εμφανίζεται και δεν εκπροσωπείται. Την παραμονή της δίκης αυτής, καταβάλλονται οι οφειλές που εμφανίζονται σε λογαριασμό ανήμερα της δίκης!

Μάρτης 2015: Δημοσιεύεται η δεύτερη δικαστική απόφαση που δικαιώνει τη νομιμότητα της επίσχεσης εργασίας 4 εργαζομένων και δεν αναγνωρίζει πως οι εργασιακές συμβάσεις λύθηκαν στη διάρκεια της επίσχεσης εργασίας, ενώ κρίνει την καθυστέρηση καταβολής μισθών ως χρονικά αξιόλογη. Επίσης, η απόφαση αναφέρει πως παρά τις οικονομικές δυσχέρειες το εναγόμενο είχε λάβει από το Υπουργείο Υγείας επιχορήγηση προς το σκοπό κάλυψης των δαπανών μισθοδοσίας του προσωπικού του, για το δεύτερο εξάμηνο του έτους 2012. Η Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. βάσει της συγκεκριμένης απόφασης οφείλει στις εργαζόμενες τις αποδοχές τους για το χρονικό διάστημα της επίσχεσης ως και τον Αύγουστο του 2013. Μετά την καταβολή του ποσού που κρίθηκε ως άμεσα εκτελεστό από την Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε., η εργοδοσία άσκησε έφεση.

Από τις 6 υποθέσεις, μόνο μία υπόθεση συναδέλφου παραμένει ακόμα σε δικαστική εκκρεμότητα.

Αδιαμφισβήτητα ο δρόμος προς τη δικαίωση των σε επίσχεση εργαζομένων στην Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. ήταν και παραμένει μακρύς και επίπονος. Το Υπουργείο Υγείας έχει και σε αυτή την περίπτωση αδιαφορήσει για τα προβλήματα των εργαζομένων. Οι εκπρόσωποι της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. όχι μόνο αδιαφόρησαν για τα προβλήματα των εργαζομένων, αλλά και αρνήθηκαν την οποιαδήποτε συζήτηση μαζί τους πριν τις δίκες.

Δημοσιοποιούμε αυτό το κείμενο για να δηλώσουμε πως όποιος/α διεκδικεί τα δικαιώματά του/της ξεκάθαρα, με επιμονή και σταθερότητα -επειδή γνωρίζει ποιος/ά είναι και γιατί τα αξίζει αυτά τα δικαιώματα- και δεν υποκύπτει σε αδικίες, δυσφημίσεις, υποτιμητικά σχόλια και απειλές, μπορεί να δικαιωθεί νομικά και ηθικά. Ευχαριστούμε τέλος, τους ελάχιστους συναδέλφους που μας στήριξαν -ξέρετε ποιοι είστε! - εντός και εκτός δικαστηρίων, παρά την από Γενάρη του 2013 αδρανοποίηση του Σωματείου Εργαζομένων στην Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. 

  

Η πραγματικότητα και η ουτοπία του νόμου 180, χθες, σήμερα, αύριο. Συνέντευξη με την ψυχίατρο Assunta Signorelli

 

http://www.deistituzionalizzazione-trieste.it/

Η Assunta Signorelli, ψυχίατρος και φεμινίστρια, το 1971 ακολουθεί τον Franco Basaglia από την Parma στην Trieste και ζει σε πρώτο πρόσωπο τις περιπέτειες και τις διαδρομές που οδήγησαν στο κλείσιμο του ψυχιατρικού ασύλου και, στη συνέχεια, στο νόμο 180.

Δημοσιεύθηκε στο http://180gradi.org/2015/05/19/813/., 

μετάφραση από τα ιταλικά: Νίκος Γκιωνάκης

Ποια ήταν η πραγματικότητα και ποια η ουτοπία εκείνης της εποχής;

Η πραγματικότητα εκείνης της εποχής ήταν ενός κόσμου που αναρωτιόταν για το νόημα της ίδιας του της ύπαρξης και έθετε σε επερώτηση όλους τους θεσμούς, από το σχολείο, την υγεία, τις φυλακές, μέχρι και τον στρατό, τη δικαιοσύνη. Γεννιόντουσαν τότε κινήματα που έθεταν ως στόχο τους, όχι την καταστροφή αλλά την αλλαγή των θεσμών, για να τους καταστήσουν θεσμούς ‘στην υπηρεσία’ των προσώπων.

Όταν έφτασα στην Trieste είχα μια μεγάλη ουτοπία στο νου καθώς επίσης την επιθυμία να μπορέσω να μεταφράσω σε πρακτική δράση όσα ήταν τότε οι αρχές, που σήμερα όπως και τότε, μας φαίνονταν θεμελιώδεις. Αναφέρομαι στη δυνατότητα μετασχηματισμού των θεσμών σε αυτό που εκ της αποστολής τους έπρεπε να είναι: μια υπηρεσία στους πολίτες.

Οι θεσμοί καθ’ εαυτοί δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί, είναι ένας τρόπος που η κοινωνία, τα πρόσωπα εκχωρούν με βάση την αμοιβαιότητα για να μπορούν να ζήσουν με σεβασμό ο ένας προς τον άλλο. Ακόμη και τα ψυχιατρικά άσυλα, παραδόξως, γεννιούνται με καλές προθέσεις: με την ιδέα να θεραπεύσουν. Αυτό που διαφοροποίησε έντονα την επερώτηση του ψυχιατρικού ασύλου ως ολοπαγούς ιδρύματος από τα άλλα κινήματα ήταν η αυθεντική ιδέα του Franco Basaglia να συνδέσει την ουτοπία του αγώνα ενάντια στους θεσμούς εξουσίας με μια μεταρρυθμιστική πρακτική «μέσα στα πράγματα». Πιστεύω ότι χρειάζεται μια ριζοσπαστικότητα στο επίπεδο της σκέψης και ένας μετασχηματισμός της πρακτικής.

Πώς έγινε πράξη αυτή η ριζοσπαστική μεταρρύθμιση;

Με μια άλλη μεγάλη αυθεντική ιδέα του Franco, που ήταν να μπει η ζωή, η κανονικότητά της, στο ψυχιατρικό άσυλο: στη ζωή είναι κανονικό να συναντιούνται οι άντρες και οι γυναίκες (και κατά συνέπεια το τέλος του διαχωρισμού βάσει φύλου), είναι κανονικό να μπαίνεις και να βγαίνεις (εξ ου το άνοιγμα των τμημάτων), στη ζωή είναι κανονικό να θυμώνεις, να νιώθεις άσχημα (και από εδώ η φροντίδα). Και πάνω απ’ όλα ήταν θεμελιώδους σημασίας η αναγνώριση των αστικών δικαιωμάτων. Ήταν το πρώτο βήμα. Να ξαναφτιάξεις τις ιστορίες αυτών των προσώπων, όχι για να γράψεις βιβλία όπως κάνουν συχνά οι ψυχίατροι αλλά έχοντας στόχο την ανάκτηση των αστικών δικαιωμάτων. Για να έχουν ένα δελτίο ταυτότητας, ώστε όποιος έχει δικαίωμα σύνταξης να μπορεί να την λαμβάνει. Οι εμπειρίες των ανοικτών κοινοτήτων που είχαμε δει στην Gorizia ή στην Αγγλία ήταν πάντως επίπλαστες σε σύγκριση με την κανονική ζωή. Με αυτό το πέρασμα, αντίθετα, πιστεύω ότι ξεκίνησαν όλα. Και από αυτό γεννήθηκε η αναγκαιότητα να φέρουμε τις υπηρεσίες στην κοινότητα, εκεί όπου γεννιέται η διαταραχή. Έτσι γεννήθηκαν τα πρώτα Κέντρα ψυχικής υγείας, μέσα από μια μεγάλη πολιτική και διοικητική δουλειά.

Παράλληλα με αυτό υπάρχει μια ιστορία, των γυναικών, που δεν κατορθώνουν ποτέ να είναι στην εξουσία, να επηρεάσουν τα πράγματα παρά μόνο εν κρυπτώ. Μια συζήτηση, για τις γυναίκες, που προέκυψε στο ψυχιατρείο ήδη με το θέμα των προφυλακτικών που ήταν απαγορευμένα. Ήταν όμως μια συζήτηση παρεμβαλλόταν ανάμεσα σε όλους τους άλλους, σαν ένα υπόγειο ποτάμι: οι γυναίκες ήταν εκείνες που βίωναν διπλή καταπίεση εντός του ψυχιατρείου. Ήταν επίσης εκείνες χωρίς τις οποίες δεν θα μπορούσε καταστεί δυνατή η χάραξη μιας διαδρομής μετά την ενεργοποίηση των «5 Α» που αποτελούν χαρακτηριστικό κυρίως των γυναικών: accoglienza (υποδοχή), ascolto (ακρόαση), accudimento (φροντίδα), abitat (κατοικία) και autonomia (αυτονομία). Η αυτονομία ιδίως πρέπει να αποτελεί τον τελικό σκοπό των υπηρεσιών φροντίδας, που πρέπει να είναι ένα δεκανίκι, χωρίς όμως να ιδιοποιούνται τη ζωή αυτών των ανθρώπων.

Τι έχει μείνει σήμερα από εκείνη την ουτοπία;

Πιστεύω ότι πολλά από τα στοιχεία που διεκδικούσαμε τότε ισχύουν ακόμη σήμερα: το εγγυημένο εισόδημα, η εργασία ως δικαίωμα και όχι ως καταπίεση, η μη εμπορευματοποιημένη εκπαίδευση και πολιτισμός, το δικαίωμα στη σεξουαλικότητα. Θεωρώ ότι όλα αυτά είναι θέματα πολύ επίκαιρα και ότι θα πρέπει να δοκιμάσουμε να ανατρέξουμε σε εκείνη την πορεία έχοντάς την ως οδηγό, κατανοώντας ότι η κοινωνική εργασία είναι πολιτική δουλειά και ως τέτοια πρέπει να αναζητά διαρκώς μια αναφορά στην πολιτική, στα πιο διαφορετικά κόμματα, για να μπορεί να τυγχάνει αναγνώρισης σε πολιτικό, νομοθετικό και θεσμικό επίπεδο.

Και ποια είναι, αντίθετα, η πραγματικότητα;

Σήμερα, όπως τότε, το ζήτημα είναι πάντα αυτό της εξουσίας. Ο Basaglia έρχεται επηρεασμένος από τον Foucault και η κριτική στην εξουσία των θεσμών από εκεί προέρχεται. Σήμερα παρατηρώ μια πλήρη αποσύνδεση ανάμεσα στη σκέψη και την πρακτική. Αν αυτό που γίνεται είναι να υφίστανται εγκλεισμό «για λόγους προστασίας» οι άνθρωποι, αν πολλαπλασιάζονται οι δομές διαμονής αντί των κοινοτικών υπηρεσιών, αν την εξουσία εξακολουθούν να την κατέχουν οι ίδιοι, τότε κάτι δεν πάει καλά. Πιστεύω ότι και η ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα μέσω της ανάθεσης έργων στους κοινωνικούς συνεταιρισμούς υπήρξε ένα μεγάλο λάθος γιατί σήμερα βρισκόμαστε σε μια συνθήκη στην οποία οι συνεταιρισμοί λειτουργούν σε καθεστώς εκβιασμού. Θα έπρεπε αντίθετα να κατορθώσουμε να σταθούμε στη σύγκρουση, να κατανοήσουμε ότι όλες οι πραγματικότητες έχουν θετικά και αρνητικά και ότι ακόμη και οι καλύτερες θα χρειαστεί να μετασχηματιστούν. Σήμερα βλέπω ένα κλείσιμο της ψυχιατρικής, ειδικά της αριστεράς, σε ένα είδος αυταρέσκειας. Χάθηκε η συλλογική και συγκρουσιακή διάσταση. Όμως, αν δεν υπάρχει σύγκρουση και αντιπαράθεση, δεν πάμε μπροστά.

Θα ήθελα κάποιος να θέσει σε επερώτηση ακόμη και τις δικές μας ιδεολογίες, που, όπως έλεγε ο Σαρτρ, είναι ελευθερία όταν κατασκευάζονται, καταπίεση όταν έχουν κατασκευαστεί. Να τις έθετε σε επερώτηση από τη μεριά των αδύναμων υποκειμένων, υπερνικώντας το φόβο της σύγκρουσης, αφού πιστεύω πως το ότι δεν συμφωνούσαμε επέτρεψε στην Trieste να υπάρχει: ήμασταν όλοι τόσο διαφορετικοί και ακριβώς μέσα από τη σύνθεση των διαφορετικών δυνατοτήτων, στάσεων και πρακτικών κατέστη δυνατό το κλείσιμο του ψυχιατρείου.

Το ψυχιατρικό άσυλο έχει όμως κλείσει;

Πιστεύω ότι σβήσαμε το παρελθόν και αυτό ήταν ένα πολύ μεγάλο λάθος: αν δεν μάθουμε να διατρέχουμε τη διαδρομή που έχουμε διανύσει, όχι για να την ξανακάνουμε αλλά για να διαβάσουμε τους σημαντικούς της σταθμούς και να κατανοήσουμε, δεν μπορούμε να πάμε μπροστά.

Σήμερα το άσυλο ξαναπροτείνεται με διαφορετικό ένδυμα: τα Κέντρα Ταυτοποίησης και Απέλασης (Centri di Identificazione ed Espulsione για τους μετανάστες) είναι ψυχιατρικά άσυλα, για παράδειγμα, υπό την έννοια ότι πρόκειται για ολοπαγή ιδρύματα. Τα άσυλα εξακολουθούν να υφίστανται στις φυλακές, στα δικαστικά ψυχιατρικά νοσοκομεία, σε όλους εκείνους τους θεσμούς που δεν είναι προσβάσιμοι από έξω. Ακόμη και αυτός ο ίδιος ο νόμος για τα δικαστικά ψυχιατρικά νοσοκομεία είναι ένα σημάδι, κατ΄εμέ. Φοβάμαι ότι οι δομές που σύμφωνα με το νόμο θα υποκαθιστούν τα δικαστικά ψυχιατρικά νοσοκομεία σε πέντε χρόνια θα έχουν καταντήσει μικρά άσυλα χρονίων.

Έχουμε τη δυνατότητα και το καθήκον να κοιτάμε στο παρελθόν για να διατρέξουμε ξανά τους βασικούς κόμβους και να αλλάξουμε το παρόν. Εμείς που είμαστε οι πρωταγωνιστές των γεγονότων δεν έχουμε ίσως τη διαύγεια για να τους διαβάσουμε, το πολύ – πολύ θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μια άποψη. Δεν είμαι κολλημένη στο παρελθόν, πιστεύω όμως ότι πρέπει να κατανοηθούν όλα όσα συνέβησαν και θα ήταν καλό να είχαμε μια συζήτηση με τους μάρτυρες, ενθυμούμενοι ότι είμαστε μάρτυρες και όχι θεματοφύλακες μιας Αλήθειας που δεν υπάρχει. Με λίγα λόγια, χωρίς να θεωρούμε τους εαυτούς μας αυθεντίες που δεν χωρούν αμφισβήτηση.

  

 

12 Ιουνίου 2015: Διαδήλωση ενάντια στην ψυχιατρική βαρβαρότητα και τη διάλυση της ψυχικής υγείας

 

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΛΥΜΟΡΦΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015, 12μ.

Είναι κοινή διαπίστωση ότι το σύστημα Ψυχικής Υγείας βρίσκεται σε κατάσταση διάλυσης εξαιτίας της εφαρμογής των πολιτικών του μνημονίου. Η κρίση στην Ψυχική Υγεία είχε, φυσικά, ξεκινήσει πολύ πριν την εφαρμογή αυτών των πολιτικών, ως προϊόν του ανολοκλήρωτου και στρεβλού χαρακτήρα της λεγόμενης «Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης», εδώ και 30 χρόνια, της χρόνιας υποχρηματοδότησης του συστήματος και με το κράτος να απεκδύεται διαχρονικά των ευθυνών του για μια δημόσια και δωρεάν Ψυχική Υγεία, κοινοτικά βασισμένη, με κουλτούρα και πρακτικές εναλλακτικές στον εγκλεισμό και με πλήρη σεβασμό στα δικαιώματα ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία. Ήταν αυτή την κατάσταση που ήλθε να συναντήσει η εφαρμογή των στυγνών, νεοφιλελεύθερων πολιτικών, οι οποίες οδηγούν το κυρίαρχο σύστημα των υπηρεσιών στην προϊούσα αποστράγγισή του από την όποια δυνατότητα είχε ποτέ παροχής θεραπευτικών απαντήσεων στις ανάγκες των ψυχικά πασχόντων.

Λίγο πριν τις πρόσφατες εκλογές και στα πλαίσια αυτών των πολιτικών, ήταν επικρεμάμενο το βίαιο κλείσιμο των εναπομεινάντων ψυχιατρείων. Μετά τις εκλογές, η ίδια κατάσταση διάλυσης της Ψυχικής Υγείας παραμένει, διαρκώς επιδεινούμενη λόγω των επιπτώσεων των ήδη ειλημμένων μέτρων, την ίδια στιγμή που η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας δεν έχει κάνει, στο διάστημα που υπάρχει, την παραμικρή ανακοίνωση, δήλωση, νύξη για θέματα που αφορούν στην Ψυχική Υγεία. Με μόνη εξαίρεση την δήλωση μετά το τραγικό συμβάν της 17ης Μαίου στο ΨΝΑ, με μιαν ανακοίνωση διεκπεραιωτικού κλεισίματος του όλου ζητήματος.

Είμαστε αντίθετοι στην όποια διαπραγμάτευση με την ΕΕ για απλώς αναβολή της εφαρμογής του συμφώνου «Αντόρ-Λυκουρέτζου», βάσει του οποίου προωθείτο το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων και μια σειρά από άλλα μέτρα, κυρίως λογιστικού χαρακτήρα και όχι στη βάση των αναγκών των ανθρώπων με ψυχιατρική εμπειρία. Υποστηρίζουμε την οριστική αποδέσμευση και ακύρωση του συμφώνου αυτού και του όποιου τέτοιας φύσης συμφώνου και διεκδικούμε μια σειρά από αιτήματα τα οποία συνδέουν τα μέτρα που πρέπει άμεσα να ληφθούν για την αντιμετώπιση της διαλυτικής κρίσης στην Ψυχική Υγεία, με τον ταυτόχρονο μετασχηματισμό του κυρίαρχου νοσοκομειοκεντρικού και κατασταλτικού συστήματος προς ένα κοινοτικά βασισμένο και ολοκληρωμένο σύστημα Ψυχικής Υγείας

1. Άμεσες και επαρκείς προσλήψεις μονίμου προσωπικού, κυρίως γιατρών (κανονικές προσλήψεις του ΕΣΥ, που μπορεί να γίνουν με ταχείς ρυθμούς) και νοσηλευτών, αλλά και όλων των ειδικοτήτων ανάλογα με τις ελλείψεις σε κάθε υπηρεσία, προκειμένου αυτή να λειτουργεί με ασφάλεια και αναπτύσσοντας το πλήρες θεραπευτικό της δυναμικό.

2. Ενίσχυση των προϋπολογισμών των νοσοκομείων και όλων των μονάδων προκειμένου ν΄ αντιμετωπίσουν με επάρκεια, ποιότητα και ασφάλεια όλες τις ανάγκες τους (φάρμακα, υλικά κλπ).

3. Άμεση εξασφάλιση της δωρεάν νοσηλείας και της προμήθειας φαρμάκων για όλους τους ανασφάλιστους - στην πράξη και όχι απλώς ως διακήρυξη. Κατάργηση της όποιας συμμετοχής στη τιμή του φαρμάκου για όλους τους ασφαλισμένους, ιδιαίτερα για τα όλο και πιο πλατειά λαϊκά στρώματα που ζουν σε συνθήκες προϊούσας φτωχοποίησης.

4. Διασφάλιση της ταχύρρυθμης λειτουργίας των επιτροπών «πιστοποίησης αναπηρίας» (ΚΕΠΑ), με κατάργηση των χρονοβόρων διαδικασιών και των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, αλλά και των μνημονιακής έμπνευσης κατευθυντήριων αξόνων που επιτάσσουν την απόρριψη όλο και πιο πολλών (μέσω της εσκεμμένης μείωσης των ποσοστών αναπηρίας) από το δικαίωμα σε μια σύνταξη, ή ένα επίδομα αναπηρίας.

5. Κατάργηση της ρύθμισης που προβλέπει την άμεση περικοπή του «επιδόματος Πρόνοιας», ή της «σύνταξης αναπηρίας», σε άτομα που βρίσκουν μια θέση εργασίας, μια θέση που σήμερα είναι όλο και πιο επισφαλής και πρόσκαιρη, την ίδια στιγμή που η ρύθμιση αυτή, εν μέσω της επικρατούσας επισφάλειας (αλλά και ανέκαθεν), αποτελεί ένα από τα βασικά εμπόδια των δικαιούχων του επιδόματος να δραστηριοποιηθούν στην κατεύθυνση της αναζήτησης εργασίας, φοβούμενοι ότι θα χάσουν την ασφάλεια έστω και αυτού του γλίσχρου επιδόματος/σύνταξης. Να υπάρξει, επομένως, ρύθμιση που να προβλέπει την ταυτόχρονη χορήγηση του επιδόματος/σύνταξης (όπως, άλλωστε, ισχύει και στους ΚΟΙΣΠΕ) σε όποιον βρίσκει θέση εργασίας, για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα απαραίτητο για την σταθεροποίηση της νέας κατάστασης του ατόμου, τόσο στο αντικειμενικό πεδίο (της εργασίας), όσο και στο υποκειμενικό.

Επιπλέον, το βοήθημα που αντιπροσωπεύει, στη ζωή του καθενός, το επίδομα της Πρόνοιας, ή η σύνταξη αναπηρίας, δεν είναι κάτι που μπορεί γραμμικά να συνδέεται με τον όποιο κυρίαρχο ορισμό της «αναπηρίας», στον οποίο  ανάγονται οι πολύπλοκες ανάγκες του ατόμου (έναν ορισμό που υπακούει πιο πολύ σε λογιστικού χαρακτήρα σκοπιμότητες παρά στις όποιες, συζητήσιμες,  «επιστημονικές» προδιαγραφές), αλλά με την ολότητα της ιδιαίτερης κατάστασής του, των δυσκολιών του, μέρος των οποίων είναι και ο συνήθως ολοσχερής αποκλεισμός του από την αγορά εργασίας. Η όποια απόφαση για περικοπή ενός επιδόματος θα έπρεπε να προκύπτει και να είναι συνυφασμένη, μεταξύ άλλων, με την άμεση διαθεσιμότητα της κατάλληλης θέσης εργασίας, ανάλογα με τις εκάστοτε ιδιαίτερες ανάγκες και δεξιότητες.

Πρέπει, επίσης, να καταργηθεί άμεσα η ρύθμιση που δεν επιτρέπει την χορήγηση ή την ανανέωση της χορήγησης του «επιδόματος Πρόνοιας» στα άτομα που νοσηλεύονται (συνήθως όχι από επιλογή τους) για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

6. Άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση της «ανθρωπιστικής κρίσης», που στην Ψυχική Υγεία παίρνει, μεταξύ άλλων, και τις παρακάτω μορφές : όλο και περισσότερα άτομα, τα οποία νοσηλεύονται και δεν είναι δικαιούχοι ούτε καν του επιδόματος Πρόνοιας (είτε γιατί δεν πληρούν κάποια από τις προϋποθέσεις, είτε γιατί δεν επιθυμούν, για γνωστούς και κατανοητούς λόγους, να μπουν στην διαδικασία απόκτησης, μέσω του σχετικού βοηθήματος, της ταυτότητας του ανάπηρου κλπ), ο λόγος που συχνά παρατείνεται η νοσηλεία τους (όταν δεν διώχνονται με το «βιαστικό εξιτήριο»), είναι γιατί δεν έχουν πού να μείνουν, με αδυναμία, συχνά, ακόμα και εξασφάλισης της τροφής τους. Πολλές οικογένειες, εν προκειμένω, που αδυνατούν ή αρνούνται να στηρίξουν τα πάσχοντα μέλη (με την άρνηση, ενίοτε, να υποκρύπτει την αδυναμία), θα μπορούσαν να βοηθήσουν αν υπήρχε πρόσβαση σε κάποια σχετική βοήθεια. Προκύπτει, λοιπόν, ως αίτημα προς άμεση απάντηση, οι άνθρωποι που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις λήψης της «ανθρωπιστικής βοήθειας» και παίρνουν εξιτήριο μετά από ψυχιατρική νοσηλεία, να δικαιούνται και να προηγούνται (με μια απλή αίτηση στα ΚΕΠ χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες) και στις τρεις προβλεπόμενες παροχές (επιδότηση ενοικίου 70 ευρώ, κάρτα σίτισης 100 ευρώ το μήνα, μειωμένο τιμολόγιο ΔΕΗ). Και ταυτόχρονα, οι όποιες προβλεπόμενες διαδικασίες (διάφορα προαπαιτούμενα εντός προθεσμιών κλπ) ν΄ απλουστευτούν γι΄ αυτούς, με τη κατάθεση μιας υπεύθυνης δήλωσης και αργότερα των όποιων δικαιολογητικών. Ακόμη, να καταστεί "επ΄ αόριστον" η προθεσμία υποβολής της αίτησης, που έληξε στις 30 Μαΐου, ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση στη βοήθεια, αν και όποτε την χρειάζονται.

7. Επαναφορά της παροχής των οικονομικών προϋποθέσεων για την υλοποίηση του «εξατομικευμένου θεραπευτικού προγράμματος» στις στεγαστικές δομές (αλλά, αναλόγως, και στα τμήματα νοσηλείας), είτε με τη μορφή του πάλαι ποτέ «θεραπευτικού κινήτρου», είτε με όποια άλλη μορφή, έτσι ώστε να υπάρξουν οι αναγκαίες υλικές προϋποθέσεις για κινήσεις πέρα από τις λογικές λειτουργίας που έχουν μετατρέψει αυτές τι δομές σε μικρά άσυλα.

8. Αμεση ακύρωση της νομοθετικής ρύθμισης για την παρακράτηση των συντάξεων των ενοίκων των στεγαστικών δομών, αλλά και των λεγόμενων προνοιακών ασθενών (σε ιδρύματα, δομές κλπ) όπου η παρακράτηση ήδη εφαρμόζεται από διετίας.

9. Αμεση εφαρμογή της Τομεοποίησης, με Τομείς Ψυχικής Υγείας (ΤΟΨΥ) το πολύ μέχρι 100.000 κατοίκους, στη λογική ότι η Τομεοποίηση δεν είναι απλώς μια γεωγραφική παράμετρος, αλλά μια ουσιωδώς θεραπευτική παράμετρος, χωρίς την οποία δεν υπάρχει «ανάληψη ευθύνης» της υπηρεσίας για τα όποια προβλήματα ψυχικής υγείας εντός της κοινότητας. Με δεδομένη την κατάσταση και το είδος των υπαρχόντων υπηρεσιών, ο σχεδιασμός και η έναρξη εφαρμογής της Τομεοποίησης δεν μπορεί να γίνει παρά με σημείο αναφοράς την μονάδα νοσηλείας. Οπου υπάρχει Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ) θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στον εν λόγω ΤΟΨΥ ως η βασική του μονάδα, ενώ η δημιουργία ΚΨΥ σε κάθε ΤΟΨΥ θα είναι η πρώτη προτεραιότητα.

Σε σύνδεση με την Τομεοποίηση και τον σχεδιασμό των κοινοτικών υπηρεσιών να υπάρξει διόρθωση και επικαιροποίηση του Χάρτη Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, που, στην παρούσα του μορφή, αποτελεί μια δυσανάγνωστη, για τον όποιο ενδιαφερόμενο, λίστα εταιρειών (και όχι υπηρεσιών) χωρίς καμιά σχέση με την υπάρχουσα, ζοφερή πραγματικότητα των υπαρχόντων ή μη, λειτουργούντων ή μη, και πού, υπηρεσιών.

10. Άμεσες κινήσεις για ίδρυση ΚΨΥ σε κάθε ΤΟΨΥ, διασυνδεδεμένων με την μονάδα νοσηλείας και με το πλήρες δίκτυο των δομών ψυχικής υγείας του ΤΟΨΥ (στεγαστικές δομές κλπ). Το ΚΨΥ παρέχει πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια πρόληψη και φροντίδα, έχει κλίνες νοσηλείας, λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα, επτά μέρες την εβδομάδα και αποτελεί την κεντρική μονάδα του δικτύου των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Προφανώς, θα χρειαστούν οι αναγκαίες προσλήψεις για την επαρκή και αποτελεσματική στελέχωσή τους. 

Τα ελάχιστα ΚΨΥ που λειτουργούν σήμερα (δραματικά υποστελεχωμένα), απευθύνονται (και απευθύνονταν ανέκαθεν) σε δυσανάλογα μεγάλους ΤΟΨΥ, λειτουργώντας στη λογική του εξωτερικού ιατρείου και όχι της ανάληψης της ευθύνης για παροχή της εκάστοτε αναγκαίας και ολοκληρωμένης φροντίδας, που εξ΄ ορισμού θα έπρεπε να παρέχεται από μια κοινοτική υπηρεσία, στο πλήρες φάσμα των αιτημάτων του τομέα στον οποίο απευθύνονται, χωρίς επιλογές και αποκλεισμούς, Αναλαμβάνουν, ως επί το πλείστον, τις θεωρούμενες ως πιο «ελαφρές» περιπτώσεις, παραπέμποντας εκ προοιμίου τις πιο «δύσκολες», αυτές με τις πι πολύπλοκες ανάγκες, στην νοσοκομειακή νοσηλεία, εκτρέφοντας ταυτόχρονα το έδαφος για παράπλευρες, ιδιωτικού χαρακτήρα απαντήσεις σε πολλούς εκ των χρηστών, από προσωπικό δημοσίων υπηρεσιών.

11. Ίδρυση ψυχιατρικών κλινικών σε γενικά σε νοσοκομεία της επαρχίας όπου δεν υπάρχουν (πχ, Στερεά Ελλάδα, νησιά κλπ), αλλά και σε κάποια της Αθήνας, όπου υπάρχουν ομάδες ψυχιάτρων χωρίς κλινική. Ταυτόχρονα, ενδυνάμωση των ψυχιατρικών κλινικών σε νοσοκομεία της επαρχίας όπου υπάρχουν μεν, αλλά υπολειτουργούν. Μελέτη του ζητήματος της επάρκειας των ψυχιατρικών κλινών δεδομένου ότι το πλήθος των ράντζων σ΄ ένα βαθμό οφείλεται σε καθαυτό έλλειψη κλινών, πέρα από την παντελή έλλειψη του «φίλτρου» του ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών.

12. Ενίσχυση (χρηματοδότηση κλπ) των υπαρχόντων και δημιουργία νέων δομών και ευκαιριών επαγγελματικής αποκατάστασης (ΚΟΙΣΠΕ κλπ), με κανονική, αξιοπρεπή αμοιβή για τους εργαζομένους. Το ζήτημα της εργασιακής ένταξης είναι εκ των ουκ άνευ για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και την κοινωνική επανένταξη.

Οι ΚΟΙΣΠΕ πρέπει ν΄ αλλάξουν νομικό πλαίσιο έτσι ώστε να μπορούν να λειτουργούν από (και για) τους άμεσα ενδιαφερόμενους (άτομα με ψυχιατρική εμπειρία κλπ) και να πάψουν να είναι απλώς μέσον απασχόλησης κάποιων λειτουργών. Ο ελάχιστος, έως συχνά μηδενικός, αριθμός των εργαζόμενων χρηστών που απασχολούν, αποτελεί πραγματική διακωμώδηση του ρόλου για τον οποίο υποτίθεται ότι δημιουργήθηκαν και έχουν κληθεί να παίξουν. Για ν΄ ανταποκριθούν στον στοιχειωδώς ενταξιακό και αποκαταστασιακό τους χαρακτήρα πρέπει, μεταξύ άλλων, να διασφαλίζουν μόνιμη και ικανοποιητικά αμειβόμενη εργασία, μακριά από τις λογικές της απασχόλησης ορισμένου χρόνου και των απολύσεων, όπως συνέβη πρόσφατα με την απόλυση 3 εκ των 4 συνολικά εργαζομένων στον ΚΟΙΣΠΕ Βορείων προαστίων Αθήνας

13. Άμεση παρέμβαση για την ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας για την ακούσια νοσηλεία (ν. 2071/92) έτσι ώστε να γίνεται άμεση εκδίκαση και ο άμεσα ενδιαφερόμενος να μπορεί να παρίσταται με δικό του πραγματογνώμονα, αν το επιθυμεί, και δικηγόρο. Να τηρηθούν, επιτέλους, οι διατάξεις που προβλέπουν ότι εντός 10 ημερών η υπόθεση πρέπει να εκδικάζεται. Ταυτόχρονα, να πάψουν οι ακούσιες νοσηλείες να εκτελούνται από την αστυνομία και να δημιουργηθούν κατάλληλες προς τούτο υγειονομικές υπηρεσίες (ψυχίατρος, νοσηλευτές), που θα τις εκτελούν και θα καλούν αυτές την αστυνομία μόνο σε πολύ έκτακτες περιπτώσεις.

14. Αντίστοιχη μέριμνα πρέπει να υπάρξει και ως προς την εφαρμογή του νόμου για την δικαστική συμπαράσταση, ότι, δηλαδή, θα πρέπει να εφαρμόζεται ουσιαστικά όχι διεκπεραιωτικά. Να ληφθεί πρόνοια για ουσιαστικό έλεγχο της λειτουργίας του δικαστικού συμπαραστάτη, καθώς και ότι, σε ανθρώπους που δεν έχουν κανένα κοινωνικό στήριγμα, διασφαλίζεται μια αποτελεσματική και αξιόπιστη παρουσία για διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων πραγματικά προς όφελός τους.

15. Η τήρηση της νομοθεσίας για την ακούσια νοσηλεία και για την δικαστική συμπαράσταση εντάσσεται στο πεδίο των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία. Θα πρέπει να υπάρξει ενδιαφέρον για το όργιο των κατασταλτικών μέτρων, των μηχανικών καθηλώσεων (που ενίοτε έχουν ως «παρενέργεια» τον θάνατο), των περιορισμών της κλειδωμένης πόρτας, των όποιων αυθαίρετων κανόνων επιβάλλονται. Θα χρειαστούν μηχανισμοί προστασίας των δικαιωμάτων (ουσιαστικοί και όχι, όπως μέχρι τώρα, κατ΄ επίφασιν και προσχηματικοί), αλλά, προπαντός, διαδικασίες που ανοίγουν δρόμους προς τον επαναπροσανατολισμό (την αλλαγή κουλτούρας και πράξης) των λειτουργών προς μιαν «άλλη ψυχιατρική». Σ΄ αυτή τη βάση, μια από τις παραμέτρους της οποίας είναι η εξασφάλιση του αριθμητικά αναγκαίου και επαρκώς εκπαιδευμένου προσωπικού σε όλες τις μονάδες ψυχικής υγείας, η μηχανική καθήλωση θα πρέπει επιτέλους να αποφασιστεί ότι δεν αποτελεί ιατρική πράξη, ότι η εφαρμογή της συνιστά καταστρατήγηση θεμελιακών δημοκρατικών και συνταγματικών δικαιωμάτων του ατόμου και, ως εκ τούτου, η τέλεσή της να αποτελεί ποινικό αδίκημα.

16. Η μεταφορά των ψυχιατρικών κλινικών των ψυχιατρείων σε κατάλληλους και επαρκείς χώρους στα γενικά νοσοκομεία θα ακολουθήσει στο βαθμό που οι νέες προσεγγίσεις, πρακτικές και θεσμικές λειτουργίες παγιώνονται και προχωράει με ουσιαστικό τρόπο η ανάπτυξη του ολοκληρωμένου δικτύου των κοινοτικών υπηρεσιών, που θα υποκαθιστούν πλήρως και θα λειτουργούν εναλλακτικά στο ψυχιατρείο. Σε όλη αυτή την διαδικασία του μετασχηματισμού θεωρείται ως  αυτονόητη, και εκ των ουκ άνευ, η πλήρης αξιοποίηση, χωρίς καμιά εξαίρεση, του υπάρχοντος προσωπικού και επειδή αυτό δεν επαρκεί, η πρόσληψη του αναγκαίου αριθμού όλων των ειδικοτήτων που θα απαιτηθεί για την επαρκή στελέχωση των υπηρεσιών.

17. Είναι πρωταρχικής σημασίας, σε όλη αυτή την διαδικασία, ο ενεργός και αποφασιστικός ρόλος των ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία και των οικογενειών. Μέχρι τώρα, τα «άτομα με εμπειρία» και οι οικογένειες, παρά τις προθέσεις και την ενεργό αγωνιστική συμμετοχή τους, έχουν συνήθως χρησιμοποιηθεί, από το κυρίαρχο σύστημα, με διακοσμητικό τρόπο, ως δήθεν «συμμέτοχοι» (συχνά προσκεκλημένοι και παρακαθήμενοι σε διάφορα τραπέζια και συνέδρια των «ειδικών»), ενώ οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην αυτών. Είναι σημαντικό να απλωθούν περαιτέρω και να ενδυναμωθούν τα κινήματα και οι συλλογικότητες ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, αλλά και των συλλόγων των οικογενειών, να γίνεται έμπρακτα σεβαστή η ανεξάρτητη και αδιαμεσολάβητη παρουσία και λειτουργία τους και ο ενεργός και αποφασιστικός ρόλος τους στα τεκταινόμενα.

18. Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος που συνιστούν, από πολλές απόψεις, οι ΜΚΟ της Ψυχικής Υγείας, μια μορφή ιδιωτικοποίησης, αλλά, ωστόσο, χωρίς ίδιους πόρους και στηριζόμενες για την επιβίωσή τους στην  κρατική χρηματοδότηση. Καθώς στο τέλος του 2015 εξαντλείται η έκτακτη χρηματοδότηση της ΕΕ για την διάσωσή τους, προκειμένου να επιτευχθεί το «βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων», είναι σαφές ότι, από το 2016, θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα επιβίωσης. Με την περαιτέρω ιδιωτικοποίησή τους προ των πυλών, η μόνη λύση είναι η άμεση δημοσιοποίησή τους (η ανάληψή τους από το κράτος) αφού, καθώς είναι κρατικοδίαιτες, αυτό δεν θα είχε κανένα κόστος. Θα είναι μια ενέργεια ασφαλής και για τους ενοίκους των δομών και για το προσωπικό, που θα αποκτήσει, έτσι, μονιμότητα της θέσης εργασίας και δεν θα είναι έρμαιο των όποιων εκβιασμών και της αχαλίνωτης αυθαιρεσίας των αφεντικών των ΜΚΟ.

19. Οι διαδικασίες Αποιδρυματοποίησης θα έπρεπε να συμπεριλάβουν και τις λεγόμενες προνοιακές δομές και ιδρύματα, όχι μόνο στα Λεχαινά, αλλά και πολλά άλλα σε ολόκληρη τη χώρα, όπου οι συνθήκες είναι μεσαιωνικές.

20. Ακύρωση των όποιων σχεδίων, σκέψεων και προετοιμασιών για την ίδρυση δικαστικού (ών) ψυχιατρείου(ων). Να εξεταστεί η διεθνής εμπειρία και η επεξεργασία λύσεων εναλλακτικών στο δικαστικό ψυχιατρείο. Να εξεταστεί, επίσης, η άμεση αλλαγή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου (άρθρα 34, 69, 70 ΠΚ κλπ) σε μια κατεύθυνση που θα επιτρέπει, ενάντια στην φυλακτική λογική, μια πραγματική θεραπευτική παρέμβαση για τα άτομα με ψυχιατρική εμπειρία που διαπράττουν το όποιο ποινικό αδίκημα. Απόρριψη πρέπει να υπάρξει και στην προετοιμαζόμενη εισαγωγή στην Ελλάδα της Υποχρεωτικής Θεραπείας στην Κοινότητα, στη μεταφορά, δηλαδή, της ψυχιατρικής καταστολής μέσα στην κατοικία του ατόμου.

21. Μια σειρά από νομοθετικές ρυθμίσεις, υπουργικές αποφάσεις και εγκύκλιοι για την Ψυχική Υγεία, που πέρασαν, κατ΄ εντολήν της task force, από τις υφυπουργούς που είχαν αναλάβει την Ψυχική Υγεία τα τελευταία τρία χρόνια προκειμένου να διευκολυνθεί το «βίαιο κλείσιμο» και η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της Ψυχικής Υγείας, πρέπει άμεσα να ακυρωθούν. Μεταξύ άλλων, θα πρέπει άμεσα να αναθεωρηθούν πρακτικές, ιδιαίτερα στις δομές των ΜΚΟ (Κέντρα Ημέρας κλπ), για ένταξη ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία σε θεραπευτικά προγράμματα ενός χρόνου με δυνατότητα για ανανέωση για έξη μήνες Ένα θεραπευτικό πλάνο δεν μπορεί να συγκροτείται στη βάση ομογενοποιημένων, γενικών και λογιστικής αρχής προδιαγραφών, αλλά σύμφωνα με τις ανάγκες του ψυχικά πάσχοντος ατόμου και να έχουν όση διάρκεια όσο απαιτούν αυτές οι ανάγκες και επ΄ αόριστον.

22. Τέλος, θ΄ αποτελούσε ακύρωση της όποιας αξιοπιστίας της νέας διακυβέρνησης η καθ΄ οιονδήποτε τρόπο συνδιαλλαγή και εκ νέου ανάθεση ρόλων σε συμβούλους και μέλη επιτροπών (ιδιοκτήτες ΜΚΟ και άλλοι) που είχαν οριστεί από τις προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις για το σχεδιασμό του «βίαιου κλεισίματος» των ψυχιατρείων, της διάλυσης και της περαιτέρω ιδιωτικοποίησης της ψυχικής υγείας.

6 Ιουνίου 2015

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΛΥΜΟΡΦΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ