Μια Πρόταση: ΑΣ ΟΧΥΡΩΘΟΥΜΕ ΣΤΟ 1987
(Πριν μας γυρίσουν στο 1950 και μας εξοντώσουν εκεί)
Πειραιάς, 30 Νοεμβρίου 2013
Απευθύνομαι και παρακαλώ, ενώπιον της ανθρωπιστικής κρίσης που συντρίβει τους πιο αδύνατους, να παρέμβουν:
1. Το Υπουργείο Υγείας
2. Την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία
3. Το Συνήγορο του Πολίτη
4. Την Εθνική Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
5. Την Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές
6. Τους Συναδέλφους μου και τους άλλους εργαζόμενους στα Ειδικά Ψυχιατρικά Νοσοκομεία, τις άλλες Μονάδες Ψυχικής Υγείας του ΕΣΥ και στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας των ΝΠΙΔ
7. Κάθε ενδιαφερόμενο για την τύχη των Ψυχικά πασχόντων, των νοητικά υστερούντων, των ψυχογηριατρικών αρρώστων και των εξαρτημένων από ουσίες
Κανείς μας πια δεν μπορεί να καμώνεται πως δεν ήξερε. Αυτό που περιμένει τους ψυχικά πάσχοντες, τους νοητικά υστερούντες, τους ψυχογηριατρικούς αρρώστους και τους εξαρτημένους από ουσίες όλοι το ξέρουν ή όφειλαν να το μάθουν: Η ηθική εξουδετέρωση, ο πλήρης αποκλεισμός τους, ο ψυχικός και σωματικός βασανισμός τους και ο εν μαρτυρίω θάνατος πολλών είναι η μοίρα εκείνων που πάσχουν και όσων αρρωστήσουν στο μέλλον.
Η ευθύνη όλων και προ παντός των ψυχιάτρων –προσώπων και συλλογικών τους οργάνων- θα είναι μεγάλη, εάν συνεχίσουμε να παρακολουθούμε απαθείς και ημιπαράλυτοι την μοιραία εξέλιξη των πραγμάτων.
Γι’ αυτό ας πάρουμε επί τέλους την απόφαση που πρέπει: Κι αντί να θάψουμε τους νεκρούς μας, ας θάψουμε τα όνειρά μας.
Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, όπως κάποιοι την ονειρεύτηκαν, πέθανε πριν καν ξεκινήσει. Έμποροι ανθρώπων, ονείρων και ιδεών και μεταπράτες της ανθρώπινης οδύνης, επήλυδες στο χώρο της ψυχικής Υγείας, αλαζόνες ιππείς της δοτής εξουσίας, οσφυοκάμπτες των υπουργικών προθαλάμων, και των γραφειοκρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτηδείως διαπλεκόμενοι με όλους εκείνους που μπορούν να δώσουν και να πάρουν τη συντηρούσαν επί χρόνια, συρρικνωμένη και ευτελώς φτιασιδωμένη προς εντυπωσιασμό των αφελών και δικαιολόγηση μιας άνευ προηγουμένου κατασπατάλησης του δημοσίου χρήματος. Και ακόμη και τώρα κάποιοι από αυτούς τολμούν να ασελγούν, εν ονόματί της, στο ρημαδιό που αφήσανε.
Ας ξεχάσουμε λοιπόν την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση που ονειρευτήκαμε. Και ας βρούμε το θάρρος να το παραδεχτούμε: Οι επιτήδειοι μας νικήσανε... Τριάντα και περισσότερο χρόνια πήγαν χαμένα. Και ακόμη χειρότερο: Αν τους αφήσουμε, αν αφήσουμε όλους αυτούς τους επιτήδειους, τους ιδιοτελείς, τους άσχετους και τους ανίδεους και τους πολιτικάντηδες της κακιάς συμφοράς να διαφεντεύουν ανεμπόδιστοι την εξέλιξη των πραγμάτων, θα ξαναγυρίσουμε σε λίγο καιρό στα μέσα του περασμένου αιώνα.
Ας συντονίσουμε λοιπόν τις προσπάθειές μας για να αποτρέψουμε τα χειρότερα.
Και προτείνω να τις επικεντρώσουμε προς το παρόν, παραμένοντας ανυποχώρητοι σε τρεις βασικούς στόχους:
1. Κανείς άρρωστος χωρίς τροφή, ρούχα και ασφαλή και ευπρεπή στέγη, χωρίς τη θεραπεία, την περίθαλψη και τη φροντίδα που χρειάζεται, χωρίς τα φάρμακα που θα ορίσει ο γιατρός του.
2. Καμιά μεταφορά αρρώστου, από το χώρο διαβίωσής του σε κλινική Ειδικού Ψυχιατρικού Νοσοκομείου ή Ψυχιατρικού Τομέα Γενικού Νοσοκομείου, σε άλλο χώρο χωρίς τη δική του έγγραφη αίτηση. Για τους αρρώστους που δεν είναι σε θέση να δηλώσουν τη βούλησή τους ή βρίσκονται σε καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης υποχρεωτική η γραπτή σύμφωνη γνώμη του Διευθυντή της κλινικής που νοσηλεύεται. Εφιστάται η προσοχή των Διευθυντών ψυχιάτρων ότι η επιλογή της κατάλληλης για τον κάθε άρρωστο Μονάδας Ψυχικής Υγείας ανήκει στην αποκλειστική ευθύνη τους και ότι το φαινόμενο της βίαιης και παράνομης μεταφοράς αρρώστων με εμφανή αδυναμία να δηλώσουν τη βούλησή τους σε Μονάδες Ψυχικής Υγείας των Ν.Π.Ι.Δ. (που επί χρόνια μάλιστα λειτουργούσαν χωρίς καν άδεια λειτουργίας) και κανείς δεν γνωρίζει την τύχη τους δεν πρέπει με κανένα τρόπο να επαναληφθεί.
3. Ουδείς εργαζόμενος απολύεται παρά μόνο για χρήση πλαστών προσόντων ή για παράβαση των καθηκόντων του τέτοια που σύμφωνα με το Πειθαρχικό Δίκαιο επισύρουν την ποινή της απόλυσης και με τη διαδικασία που προβλέπεται.
Και όταν αυτά τα πετύχουμε και τα στεριώσουμε ας ξεκινήσουμε από την αρχή.
Όπως τότε το 1987. Τότε που λέγαμε ότι στόχος της Ψυχιατρικής μεταρρύθμισης δεν είναι απλώς να επιβιώσει ο άρρωστος. Αλλά να επιβιώσει ως άνθρωπος. Δεν είναι να υπάρχει ως όν που οι μόνες ανάγκες του και τα μόνα του δικαιώματα είναι «Μαμ, κακά και νάνι». Και οι μόνες του υποχρεώσεις να είναι αποκλεισμένος εκεί που θα τον βάλουμε και να μη πειράζει, να μη ενοχλεί, να μη φοβίζει ούτε να ταράζει την μακάρια και ανεύθυνη γαλήνη των άλλων. Τότε που λέγαμε πως η αλήθεια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, σκοπός, πνεύμα, αίμα και σάρκα της είναι να ξαναβρεί ο άρρωστος το χαμένο του Πρόσωπο, να ξαναζήσει το θαύμα μιας μοναδικής και ανεπανάληπτης ύπαρξης που παραμένει η ίδια και ταυτόχρονα διαφορετική στη πορεία του χρόνου. Ένα Πρόσωπο που έχει και άλλες ανάγκες εκτός από τις βασικές για την επιβίωση του. Να νιώσει τη χαρά της δημιουργίας, τη χαρά από την αγωγή της ψυχής του, τη χαρά από την συνύπαρξη εν κοινωνία και σχέση με τους άλλους, τη χαρά από την ανταλλαγή συναισθημάτων και όλες τις άλλες κοινές και πανανθρώπινες χαρές (και τις λύπες). Και ακόμη τη χαρά από τη συνείδηση και την εκπλήρωση του χρέους. Τότε που λέγαμε πως κανείς άρρωστος δεν πρέπει στο μέλλον να χάσει το Πρόσωπό του.
Χάρης Βαρουχάκης
Ψυχίατρος - Πρώην Διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (ΔΑΦΝΙ)
2 σχόλια:
Με άλλο ένα κείμενο ο κ. Χάρης Βαρουχάκης μάς "υπενθυμίζει" μια απόφαση που ελήφθη από την Επιστημονική Επιτροπή του ΨΝΑ πριν από 26 χρόνια:
ΕΝ ΕΤΕΙ 1987
(Εις μνήμην της ούτως ειπείν Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης)
Εν όψει της επιχειρούμενης βίαιης διάλυσης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (και των άλλων Ειδικών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων), και για να θυμηθούμε τα παλιά, παρουσιάζω αποσπάσματα από μία ιστορική πρόταση της Επιστημονικής Επιτροπής του, της οποίας είχα την τιμή να προεδρεύω. Η πρόταση αυτή, με αριθμό 1335/1-12-1987, έγινε αποδεκτή ως είχε από το τότε Διοικητικό Συμβούλιο του Νοσοκομείο με την παρακάτω απόφασή του.
Πιστεύω ότι οι αρχές, οι ιδέες και οι προτάσεις που περιλαμβάνονται σε αυτή την Απόφαση δεν έχουν μόνον ιστορική αξία αλλά εν πολλοίς είναι και σήμερα, 26 χρόνια από τότε, εξαιρετικά επίκαιρες. Και ίσως ,αν κάποιος από αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις καταδεχτεί να τις προσέξει, αποδειχτούν και χρήσιμες
ΘΕΜΑ 753ον: «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΟΥ Ψ.Ν.Α., (υπ’ αριθμ. Ι335/1-12-1987 έγγραφο της Επ. Επιτροπής).
Η Επιστημονική Επιτροπή σε επανειλημμένες συνεδριάσεις της επεξεργάστηκε σχέδιο απόφασης που εισηγήθηκε ο πρόεδρος της και που αφορούσε την οργάνωση της ιατρικής υπηρεσίας.
Η τελική απόφαση της Επιστημονικής Επιτροπής είναι η ακόλουθη:
1. Η Επιστημονική Επιτροπή πιστεύει ότι το παραδοσιακό Ψυχιατρείο δεν είναι αναγκαίο σε μια σύγχρονη οργάνωση ψυχιατρικών υπηρεσιών.
2. Η Επιστημονική Επιτροπή, αντίθετα, θεωρεί επιτακτική και επείγουσα την ανάγκη να οργανωθούν και να αναπτυχθούν σε ευρεία κλίμακα υπηρεσίες παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών μη νοσοκομειακού χαρακτήρα, ενταγμένες στην κοινότητα.
3. Από την οργάνωση και την καλή λειτουργία αυτών των υπηρεσιών προσδοκάται ,ότι ο αριθμός των αρρώστων που θα χρειαστούν τελικά νοσηλεία σε νοσοκομειακές συνθήκες, θα είναι ελάχιστος, ο δε χρόνος της νοσηλείας τους θα μπορεί να περιοριστεί σε ελάχιστες μέρες.
4. Και γι αυτή όμως την κατηγορία αρρώστων, αντί του εγκλεισμού τους στα ψυχιατρεία μπορούν να υπάρξουν λύσεις, περισσότερο ανθρώπινες, πιο σύντομες και πιο αποτελεσματικές, λιγότερο βίαια και βάναυσα αποκόπτουσες τον άρρωστο από τον κοινωνικό του περίγυρο (π.χ. Κέντρο Ψυχικής Υγείας που θα χει τη δυνατότητα να αναπτύξει και μικρό αριθμό κλινών για κλειστή έστω νοσηλεία, ή Ψυχιατρικός τομέας σε Γενικό Νοσοκομείο).
5. Το παραδοσιακό Ψυχιατρείο εξ άλλου και μετονομαζόμενο έστω ή μεταρρυθμιζόμενο σε ειδικό ψυχιατρικό Νοσοκομείο, πολύ δύσκολα θα μπορεί να αποβάλλει τον βαρύ, επικρατούντα και εύκολα αναπαραγόμενο ασυλιακό του χαρακτήρα.
6. Η διατήρηση του παραδοσιακού Ψυχιατρείου παράλληλα προς τις νέες υπηρεσίες, εάν μάλιστα η συνύπαρξη αυτή διατηρηθεί για μακρό ή αόριστο χρόνο – θα μπορούσε να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για την οργάνωση, την ανάπτυξη και την επέκταση στο βαθμό που πρέπει, των νέων υπηρεσιών, αποτελώντας την πιο εύκολη λύση, εκεί όπου υπάρχουν μεν λύσεις, αλλά είναι πιο πολύπλοκες, περισσότερο κοπιαστικές και περισσότερο εγείρουσες αντιδράσεις, πολλές και διάφορες και από ποικίλες κατευθύνσεις προερχόμενες.
7. Για τους λόγους αυτούς τελικός στόχος μας είναι η κατάργηση του ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής. Από αυτόν τον στόχο εμπνέονται οι ρυθμίσεις για την οργάνωση της ιατρικής υπηρεσίας που προτείνουμε και με βάση αυτόν τον τελικό στόχο θα πρέπει να παίρνονται οι οποιεσδήποτε αποφάσεις στο μέλλον.
…………………………………….
H υπάρχουσα υποδομή του υπό κατάργηση ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (κτίρια, εξοπλισμός, εγκαταστάσεις, ακίνητα, υπηρεσίες, προσωπικό κ.τ.λ.) θα αποτελούσαν τη βάση, αλλά και την αφετηρία, για να οργανωθούν τέσσερα σύνολα από μονάδες, μορφές και τρόπους παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών, τα οποία – προς το παρόν- ονομάζουμε “Κέντρα παροχής ψυχιατρικών Υπηρεσιών” …
Για κάθε «Κέντρο παροχής Ψυχιατρικών Υπηρεσιών» πρέπει να εξασφαλιστεί ευρεία διοικητική και πλήρης επιστημονική αυτονομία και αυτοδυναμία.
(συνεχίζεται...)
(συνέχεια από το προηγούμενο σχόλιο)
Κάθε «Κέντρο» πρέπει λοιπόν να οργανώσει μονάδες, μορφές και τρόπους παροχής Ψυχιατρικών Υπηρεσιών, ενταγμένες μεν στην Κοινότητα, αλλά καλύπτουσες όλες τις ανάγκες, (πχ. Κλειστή περίθαλψη στις περιπτώσεις που αυτό θα αποδειχτεί αναπόφευκτο, ανοικτή περίθαλψη στο σπίτι, μονάδες αποκατάστασης, μονάδες εκπαίδευσης και όχι μόνο επαγγελματικής, τρόπους παρέμβασης στο γενικό πληθυσμό, τρόπους Κοινωνικής επανένταξης, ξενώνες, τρόπους υπό προστασία συγκατοίκησης, μορφές προστατευμένης εργασίας κ.τ.λ).
Κάθε “Κέντρο” παρέχει μεν υπηρεσίες όλο το 24ωρο, αλλά μόνο στον πληθυσμό συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής.
………………………………………………………………………..…….
Η Επιστημονική Επιτροπή έχει βέβαια υπόψη της το γεγονός ότι για την επίτευξη του τελικού της στόχου της κατάργησης του Ψ.Ν.Α., απαιτούνται πολλές προσπάθειες και, συν τοις άλλοις, ριζική αλλαγή του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου.
……………………………………………………………………………
Για τους λόγους αυτούς η Επιτροπή αποδέχεται και επιδιώκει μέτρα εκσυγχρονισμού του Ψυχιατρείου αλλά μόνο εφόσον και στο βαθμό που αποσκοπούν:
-Στη δημιουργία φραγμών για νέες εισαγωγές αρρώστων.
-Στην ελάττωση του χρόνου νοσηλείας των εισαγόμενων στον απολύτως αναγκαίο.
-Στην αποφυγή ασυλοποίησης κι άλλων ανθρώπων.
-Στην οργάνωση υπηρεσιών για κοινωνική επανένταξη ήδη νοσηλευομένων.
-Στη βελτίωση των συνθηκών και όρων νοσηλείας των νοσηλευομένων.
-Στην οργάνωση υπηρεσιών που θα βοηθήσουν τον κάθε νοσηλευόμενο να αναπτύξει στο έπακρο τις όποιες δυνατότητες του.
-Στη βαθμιαία -γενικά- συρρίκνωση του ασυλιακού αλλά και του νοσοκομειακού χαρακτήρα του ψυχιατρικού νοσοκομείου Αττικής.
-Στη βαθμιαία -γενικά- ανάπτυξη υπηρεσιών ενταγμένων στην κοινότητα και μη νοσοκομειακού χαρακτήρα.
Αυτά λοιπόν γράφτηκαν, προτάθηκαν και αποφασίστηκαν πριν από 26 χρόνια. Κάποια στιγμή η αλήθεια θα βρει το δρόμο της και θα περάσει. Και θα μας πει ποιοι πορεύτηκαν σύμφωνα με τις αρχές και τις αξίες της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, και ποιοι την είδαν ως ευκαιρία άκοπου και πολλές φορές παράνομου πλουτισμού και κοινωνικής και επαγγελματικής ανέλιξης, και την κατάντησαν εδώ που φτάσαμε.
Χάρης Βαρουχάκης
Πρώην Διευθυντής του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής
Πειραιάς, 10 Δεκεμβρίου 2013
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.