Η ταινία “Ο άνθρωπος που ενόχλησε το σύμπαν” και άλλες προτάσεις

“Αν τη ζωή μας κυκλώνει ο θάνατος, τη διανοητική μας υγεία γυροφέρνει η παραφροσύνη. Στην τρέλα, ο άνθρωπος νοιώθει πώς δεν έχει να επιστρέψει πουθενά. Δεν είναι πια. Ήταν.”

“Ο άνθρωπος που ενόχλησε το σύμπαν” του Σταύρου Ψυλλάκη είναι μια βραβευμένη ταινία-ντοκιμαντέρ με πρωταγωνιστές τους ασθενείς του Ψυχιατρείου Χανίων. Η ταινία έχει προβληθεί από το κρατικό κανάλι ΝΕΤ, αλλά και σε διάφορες εκδηλώσεις. Αν δεν την έχετε δει, σας προτείνουμε να μη τη χάσετε τώρα που σας δίνεται η ευκαιρία να την παρακολουθήσετε διαδικτυακά (η ταινία ανέβηκε στο dailymotion από το tvxs).

Με λίγα λόγια…

Η ταινία, μέσα από τον παράλληλο λόγο των δυο ομάδων, προσπαθεί να ακούσει το λόγο της τρέλας, κάτω από το χαώδες παραλήρημά της, κρούστα μιας βαθιάς θάλασσας. Προσπαθεί να δει τη δραματική σύγκρουση του ανθρώπου με την τρέλα, στη βαθύτατη απόγνωση και απόλυτη αμφιβολία για κάθε όψη του είναι που εμπεριέχει.

Ψυχιατρείο Χανίων. Μια ομάδα ασθενών φιλοξενεί τους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ στην «Εκκλησία του Δήμου», το χώρο που καθημερινά συναλλάσσονται και συνομιλούν, εκεί που άλλος ζητάει κατοστάρικο κι άλλος ζητάει λόγο. Στο χώρο που καθημερινά διαχειρίζονται την ομορφιά τους και τη σχέση τους καλά.

Μια άλλη ομάδα, πρώην χρόνιων ασθενών, εκτός Ψυχιατρείου πλέον, βιώνει μια επίπονη διαδικασία κοινωνικής επανένταξης και αποτολμά, στο πλαίσιο διεθνών ανταλλαγών, ένα εβδομαδιαίο ταξίδι στη Δανία.

Επίσης, σας προτείνουμε να παρακολουθήσετε τα video από το Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας στην Πάρο και να ενημερωθείτε εγκαίρως για το 3ο Φεστιβάλ Ψ που θα πραγματοποιηθεί στις 25 και 26 Σεπτεμβρίου 2010 στο άλσος Αιγάλεω (Μπαρουτάδικο).

Τέλος, ενημερώνουμε τους φίλους και αναγνώστες του blog ότι μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα δεν θα υπάρξουν νεότερες αναρτήσεις. Με την ευκαιρία του μικρού καλοκαιρινού διαλείμματος, σας υπενθυμίζουμε ότι η βοήθειά σας είναι σημαντική για τη συνέχεια της λειτουργίας του blog. Εκτός από τις προτάσεις σας και τις ιδέες σας, οι οποίες πάντα μας ενδιαφέρουν,  μπορείτε να μας στέλνετε άρθρα και κείμενα, νέα από το χώρο εργασίας σας και γενικότερα από το χώρο της ψυχικής υγείας, φωτογραφίες, video καθώς και ό,τι άλλο πιστεύετε ότι θα ενδιέφερε τους υπόλοιπους αναγνώστες μας. Φυσικά, το blog είναι ανοικτό σε σκέψεις, απόψεις, εμπειρίες των ανθρώπων που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Μην ξεχνάτε ότι στην ομάδα που δημιουργήσαμε στο facebook υπάρχουν πλέον περισσότεροι από 4.500 φίλοι και σίγουρα μπορούμε να γίνουμε περισσότεροι. Βοηθήστε μας να τη διαδώσουμε.

Καλό καλοκαίρι σε όλους

Η εµπειρία της ψυχικής νόσου, μέσα από ένα blog

Πριν διακόψουμε τη ροή των αναρτήσεων για λίγες εβδομάδες, λόγω καλοκαιρινών διακοπών, θα σας προτείνω να επισκεφθείτε ένα blog που ανακάλυψα, τυχαία, πριν από λίγες μέρες: το science of insanity. Το συγκεκριμένο blog ξεκίνησε, πριν από τρία χρόνια, όταν μια 36χρονη γυναίκα αποφάσισε να καταγράψει τις σκέψεις της, μετά από ένα ψυχωσικό (ή ψυχωτικό, αν το προτιμάτε) επεισόδιο.

Όπως γράφει και η ίδια, το blog ξεκίνησε ως μια προσπάθεια να κατανοήσει τη (νέα) θέση της στον κόσμο και πως θα συνεχίσει να ζει με μια διάγνωση ψυχιατρικής διαταραχής. Γι΄ αυτό το λόγο, στις αναρτήσεις της, δεν περιγράφει μόνο πως βιώνει τα συμπτώματα της νόσου, αλλά και πως άλλαξε τις σχέσεις της και τη ζωή της η εμπειρία αυτή. Τα κείμενά της είναι γραμμένα με απλότητα και αμεσότητα και πιστεύω ότι έχουν ενδιαφέρον τόσο για ανθρώπους με παρόμοιες εμπειρίες και επαγγελματίες ψυχικής υγείας, όσο και για όσους θέλουν να γνωρίσουν, έστω μέσα από ένα blog, τις αλλαγές που επιφέρει η ψυχική νόσος στη ζωή ενός ανθρώπου. Και, επειδή πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της γενίκευσης, ας μην ξεχάσουμε, διαβάζοντας τις αναρτήσεις, ότι κάθε άνθρωπος βιώνει με το δικό του (μοναδικό) τρόπο αυτά που του συμβαίνουν.

Στη συνέχεια, παρατίθενται κάποια αποσπάσματα από αναρτήσεις του science of insanity, τα οποία ελπίζω να αποτελέσουν το ερέθισμα για να διαβάσετε περισσότερα.

“...what I have not found is how to live with the sickness, on a day to day basis, how to incorporate my experience with that of what I read about in scientific and popular papers and books. They don’t seem anything like me; yet we share a single, shocking, fact in common: the diagnosis. Much of my mental space these days is spent with trying to come to terms with the sickness: pre-diagnosis I was a high-achieving researcher. I knew who were the people I would be comparing myself with. Post-diagnosis, I have a new cohort to compare myself with: mental health patients. Somehow, I don’t fit with either of these groups. This weblog is going to be an attempt to understand my (new) place in the world: how to live with a diagnosis of schizoaffective disorder.” Introduction - why why why

“...I was aware of myself, but aware that I wasn’t in myself – I was beside myself – out of my head. English is full of terms that describe this feeling. In the locked ward, I spent most of the time crying. My memory gradually comes back from this point. The rest of the time in the locked ward I spent working out how to escape. In fact it was quite easy to escape. It was summer, and the patients were allowed into the garden, which is surrounded by a high wire fence. I got a fellow patient to distract the nurses, and climbed over the fence and ran as fast as I could. Where was I going? I had no plan. I ran into the forest, and finally stopped at a park bench. A homeless man came and started talking to me. He seemed to know me. I panicked and started to run, this time back to the ward. No point going home, my husband would just phone the hospital. So I waited until the nurses weren’t looking and climbed back in again. I got a standing ovation from the patients. The nurses never knew...” What is it like to be in a dissociative state?

“...Talked with my psychiatrist today. I was really upset over the idea that the nurses, and my husband, are saying I had been hearing voices. As far as I am concerned, I didn't hear voices at all, what I heard was people talking, a very different matter. The psychiatrist's reply was, you heard third person external auditory hallucinations. So, by definition you heard voices. I find that super upsetting. He said, what is the difference, why does it matter? I said, voices are disembodied. Hearing people talk is completely different, not abnormal at all. But of course, those people (which people exactly?) were saying bad stuff about me. It's all hallucinations. But I thought that was a sign that while I never had voices before, now I had, which must mean that I'm getting worse, not better. But he said, it's not worse, it's just different...” Ward diary March 2009

“...I’d like to try and explain what it is like to actually have a sickness like this, but I find it hard to know where to begin. Maybe I can start with asking how different would my life be if I didn’t have schizoaffective disorder.

Well, I wouldn’t take medicine every day. I wouldn’t have the side-effects of the medicine – mostly just sedation. So I would be able to get up at a normal time, and help my husband get our daughter dressed, fed and at school by 8.30am. I would be able to work full-time; again because I wouldn’t be sedated for most of the morning; and because I would be able to handle the normal stresses of daily life. I wouldn’t have to have psychiatric appointments every week; with my case manager, my psychologist and my psychiatrist, and the blood laboratory. I wouldn’t have to live regular hours. I wouldn’t have to worry that my daughter might suffer from me being ill; or that she might get the sickness herself later on. My husband would probably prefer it if I hadn’t gone psycho. My career wouldn’t be in tatters.

On the other hand, some good has come out of the sickness. During those long hospital stays I learnt to speak the language of my adopted country. That is a huge plus. Also, I have made friends while in hospital, and I think I can fairly say I have experienced things which not many people get the chance to experience. I have learnt a lot about what it is to be human. I have a nodding acquaintance with many of the homeless street people in the town I live in, which most people don’t have. I wish I could say I had these creative highs which people like Kay Redfield Jamison seem to have, but I seem to have missed out on that. Can’t win ‘em all...”  What is schizoaffective disorder?

“...if I'm having a psychotic attack, what should I (or anyone else) tell my daughter? She is 6 years old. I have had psychiatric problems since she was 2. She has grown up with my illness, so, in a way, she doesn't need to be told anything. On the other hand, I would rather we talked too much rather than too little about it. The worst case scenario in my mind would be that my illness could become a huge untouched unmentionable open secret within the family...” What do you tell your child about what's wrong with you?

“...What I really would like is my mum to be able to say the name of my illness, to be able to admit what has happened to me, to be able to say sorry for her share in all of this, and sorry for all this that was nothing to do with her. There is a lot to be sorry for. But until she is able to say out loud the name of my illness this is not going to happen...” Just say it

“...At a party last week, a friend of mine, a woman I have known for about 6 months, and become quite friendly with, asked me how I have been since she saw me last. I said, I have been in hospital for 2 weeks. She looked very surprised. I said, by way of explanation, I have schizophrenia. Her face said it all. Shock and dismay. She didn't say anything. Absolutely nothing. Her husband works at the same place as my husband, where I used to work, and where many of my friends work, plus she knows I have been in hospital before and have been on sick leave the whole time I have known her, so I assumed she must either already know or guess something of the sort. But no. She was truly shocked. Later during the party, I found myself next to her again, and I said I was sorry for having shocked her. (Why was I apologising?). She said no, she was sorry she had such a transparent face. That was all she said. Confused and hurt, I moved on.

So. What should I have said? If I hadn't said I had been in hospital, with schizophrenia, our friendship would never progress. We could never become close with this huge part of my life not to be spoken about. But when I told her, she was shocked and looked like she wanted no part of it. What should I do now?

The dilemma is this then: tell people, and risk this awful reaction, or not tell people, and never be able to share a huge important part of my life. I just don't know...”  What do you tell people about what's wrong with you?

"...Look what they've got on Facebook. It's a quiz, entitled "What mental disorder do you suffer from?"

The friend who did the quiz got the result Schizophrenia: “Schizophrenia is a serious illness marked by psychotic phases of hallucinations and gross disorganization of thoughts. You're not just a disorder - you're a DISEASE! Your peers fear and hate you, and they also think you're a freak. You're severely ill and should go check yourself into the nearest mental hospital as soon as possible.”

I don't even know where to begin with how awful this is. I am completely revolted. Is that what people really think about schizophrenia? Really?" What do you think of this?


Φωτογραφία: Marsh (1901) by Imogen Cunningham

Καταφύγιο στα ψυχιατρικά ιδρύματα ζητούν οι ευάλωτες ομάδες

Η κρίση μάς στέλνει στον... ψυχίατρο *

Κοντά στην κρίση έρχονται και οι «παράπλευρες απώλειες» που αφορούν ζωές και μάλιστα ευάλωτων ανθρώπων. Ανθρώπων που θα δουν όχι μόνο την κάθε μέριμνα γι' αυτούς να χάνεται, αλλά και τις πολιτικές να οπισθοδρομούν.

Επιδείνωση των ψυχικά ασθενών, αδυναμία οικογενειών να ανταποκριθούν στις ανάγκες των μελών τους με άνοια και κρίση στο σύστημα της ψυχικής υγείας είναι οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Τα παραπάνω είπαν επιστήμονες, ψυχίατροι, μέλη της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ) στη συζήτηση που ξεκίνησαν: «Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα - Συνέπειες, κρίση στον ανθρώπινο ψυχισμό».

«Τα πρώτα κονδύλια που κόβονται σε συνθήκες οικονομικής κρίσης είναι αυτά για την ψυχική υγεία. Τα χρήματα αφαιρούνται από ανθρώπους οι οποίοι τα έχουν ανάγκη γιατί είναι αυτοί που δεν έχουν φωνή», είπε ο Γιώργος Χριστοδούλου, καθηγητής, επίτιμος πρόεδρος της ΕΨΕ.

«Επιστρέφει η ασυλοποίηση με ευάλωτες ομάδες, όπως είναι οι άστεγοι, οι ηλικιωμένοι να ζητούν καταφύγιο στα ψυχιατρικά ιδρύματα. Μία παλινδρόμηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Το αδιαφοροποίητο άσυλο του μεσαίωνα, που με την εξέλιξη των πολιτικών και της διάγνωσης αφήσαμε πίσω μας, επιστρέφει. Αντί να βελτιώνεται, υποβαθμίζεται, συρρικνώνεται, επιβαρύνεται ο δημόσιος τομέας, εξαιτίας των αυξημένων αναγκών», συμπέρανε ο Νίκος Τζαβάρας, ψυχίατρος, καθηγητής Ψυχιατρικής και πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας από τα στοιχεία που παρατέθηκαν στη διάρκεια της συζήτησης.

«Άστεγοι, πολλοί από τους οποίους είναι αλλοδαποί, καταφεύγουν στο δημόσιο ψυχιατρείο, στο Δαφνί προβάλλοντας θλίψη και εκβιάζοντας ότι αν δεν εισαχθούν, θα κάνουν κακό στον εαυτό τους», ανέφερε η Ε. Σιούτη, ψυχίατρος στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής Δαφνί. «Την ίδια ώρα, παρατηρούμε και το φαινόμενο διάλυσης της οικογένειας: εγκαταλείπονται γέροντες στην εφημερία και μας λένε "κάνε ό,τι θες. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να τους φροντίσουμε". Οι μισοί από τους ανθρώπους που προσέρχονται στο ψυχιατρικό νοσοκομείο δεν χρήζουν νοσηλείας».

Θα δούμε ένα νέο κύμα ηλικιωμένων να αναζητά φροντίδα, πρόσθεσε ο Δημήτρης Πλουμπίδης, ψυχίατρος στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βύρωνα-Καισαριανής, μέλος της ΕΨΕ. «Το κέντρο μας έκανε 180 κατ' οίκον επισκέψεις. Σκεφτείτε πόσοι ηλικιωμένοι, που μέχρι σήμερα μπορούσαν είτε οι ίδιοι είτε οι οικογένειές τους να τους παρέχουν φροντίδα μέσω εσωτερικών φροντιστών, δεν θα μπορούν πλέον να το κάνουν».

Όλοι είμαστε ευάλωτοι

«Όποτε υπάρχει οικονομική κρίση, κόβονται κονδύλια για την ψυχική υγεία. Παράδοξο, τη στιγμή που το σύνολο του πληθυσμού είναι ευάλωτο και κινδυνεύει να αναπτύξει ψυχοπαθολογία», υπογράμμισε ο καθηγητής Ν. Τζαβάρας.

Στον Βύρωνα -όπως ανέφερε ο Δημήτρης Πλουμπίδης- τα αιτήματα έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα η αναμονή από μία εβδομάδα σήμερα να φτάνει τον 1,5 μήνα. Μεγαλύτερη και η συχνότητα των καταθλίψεων, κρίσεων πανικού, άγχους και δυσφοριών.

Και η οικονομική κρίση έρχεται σε ένα ήδη επιβαρημένο κλίμα κοινωνικής δυσφορίας.Την τελευταία πενταετία έχει αυξηθεί κατά 30% η αναζήτηση συμβουλευτικής μεταξύ συζύγων, γονιών για τα παιδιά τους που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, εξαρτημένων από το Διαδίκτυο ή των γονιών τους, είπαν οι επιστήμονες της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

«Τα περιστατικά αυτά της υποοδικής ψυχιατρικής είναι καταστάσεις υψηλού κινδύνου για μετάπτωση σε νοσηρότητα. Αγχος, πανικός, ήπια κατάθλιψη, δυσθυμία, φοβίες, αν δεν προληφθούν μπορεί να μετεξελιχθούν σε πολύ νοσηρές καταστάσεις», επισήμανε ο Βασίλης Κονταξάκης, καθηγητής, πρόεδρος του τμήματος Προληπτικής Ψυχιατρικής της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας.

«Σημαντικές επιπτώσεις εκτός από τους ενήλικους θα δούμε σε παιδιά, εφήβους, τους οποίους συχνά ξεχνάμε», επισήμανε ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, παιδοψυχίατρος, γενικός γραμματέας της ΕΨΕ. Τα παιδιά και οι έφηβοι στηρίζονται στην οικογένεια, το εκπαιδευτικό σύστημα και τον κοινωνικό ιστό. Η οικογένεια επιβαρύνεται από τη διάχυτη διαφήμιση της μιζέριας, της καταστροφής της χώρας κ.ο.κ., που σιγά σιγά γίνονται συνείδηση, αλλά και από το άγχος των οικονομικών, την ανασφάλεια. Το εκπαιδευτικό σύστημα κάθε άλλο παρά σταθερό είναι, στερεύουν οι πηγές και οι δυνατότητες ανάπτυξής του με ήδη προϋπάρχοντα προβλήματα. Τα πρότυπα ταύτισης και οι διέξοδοι για τους νέους σήμερα, που είναι πολύ περισσότερο καταρτισμένοι και με περισσότερες δεξιότητες, υστερούν. Η διαδικασία απογοήτευσης-πένθους προηγούνται της ατομικοποίησης, της αύξησης της επιθετικότητας, της κατάθλιψης. Η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης σχετίζεται με την ανεργία. Η ανεργία προκαλεί την αύξηση των αυτοκτονιών στους νέους και την αύξηση της χρήσης ουσιών.

Κάνουμε ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που οφείλουμε. Δεν πρόκειται μόνον η ψυχιατρική να δώσει λύσεις, πρέπει και οι πολίτες να δραστηριοποιηθούν σε διάφορα επίπεδα, είπαν οι επιστήμονες και πρόσθεσαν: Την ίδια στιγμή οι κυβερνώντες μιλούν για ευημερία αριθμών, όχι ανθρώπων.

*Αναδημοσίευση από την Ελευθεροτυπία

Το (ατελείωτο) ταξίδι από το άσυλο στην κοινότητα

Πριν από δέκα χρόνια, οι ένοικοι ενός ξενώνα βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις έντονες αντιδράσεις μιας ομάδας πολιτών, οι οποίοι προσπάθησαν να σταματήσουν τη λειτουργία του ξενώνα που μεταστεγάστηκε στη γειτονιά τους.

Βέβαια, αυτή δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που οι κάτοικοι μιας περιοχής αντιδρούν στη λειτουργία ενός ξενώνα για ανθρώπους με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, απέναντι από τον ξενώνα βρισκόταν η οικία γνωστού πολιτικού προσώπου, ο οποίος (για ευνόητους λόγους) δεν είχε τοποθετηθεί ανοιχτά, αν και η οικογένεια του συμμετείχε στις αντιδράσεις. Ίσως κάποιος να περίμενε από έναν πολιτικό να συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση (τουλάχιστον) των γειτόνων του, αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα στη χώρα μας. Στο πλευρό των διαμαρτυρόμενων κατοίκων βρέθηκε η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η πολεοδομία, η οποία έκρινε ότι ο ξενώνας δεν εμπίπτει στην έννοια της κατοικίας και συνεπώς η λειτουργία του αποτελεί αλλαγή χρήσης γης!

Ευτυχώς, μετά από μακροχρόνιες δικαστικές περιπέτειες, ο φορέας που λειτουργεί τον ξενώνα κατάφερε να εξασφαλίσει τη συνέχεια της λειτουργίας του και η στάση πολλών γειτόνων απέναντι στους ενοίκους σταδιακά άλλαξε.

Ένα ενδιαφέρον σημείο αυτής της ιστορίας είναι ότι συστρατεύτηκαν πολίτες και φορείς για να εμποδίσουν δέκα ανθρώπους, που ανήκουν σε μια ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού, από το να ζήσουν με αξιοπρέπεια σε ένα σπίτι, σε μια γειτονιά.

Ανασύραμε αυτή την ξεχασμένη ιστορία γιατί οι ίδιοι άνθρωποι, που συνεχίζουν να ζουν στον παραπάνω ξενώνα, αναμένουν (εδώ και τέσσερις μήνες) μια απόφαση του υπουργείου υγείας που θα κρίνει το μέλλον του ξενώνα και το δικό τους. Όσοι παρακολουθείτε το psi-action, θα έχετε καταλάβει ότι αναφερόμαστε στο Κοινοτικό Σπίτι "Η Θέτις".

Σήμερα, λοιπόν, οι «αζήτητοι» της Λέρου, μετά από μακροχρόνιες προσπάθειες για να ενταχθούν στην κοινότητα, έγιναν οι «αζήτητοι» της πολιτείας. Μιας πολιτείας που δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί τίποτα για κανέναν (ή τουλάχιστον, δεν μπορεί να εγγυηθεί τίποτα για αυτούς που έχουν ανάγκη την προστασία της). Γι΄ αυτό θα επιμείνουμε να υπενθυμίζουμε ότι δεν ευθύνεται η οικονομική κρίση, αλλά η πλήρης αδιαφορία των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για την εγκατάλειψη των δομών ψυχικής υγείας.

Ακολουθεί ένα άρθρο της Φωτεινής Τσαλίκογλου, καθηγήτριας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Τα Νέα” τότε που οι πολίτες αντιδρούσαν στη λειτουργία του ξενώνα. Αξίζει να σημειώνουμε ότι αυτή ήταν και η μοναδική αναφορά των ΜΜΕ σε αυτό το θέμα.

Ο «άλλος» εν διωγμώ

Στο περιθώριο μιας έντονης επικαιρότητας «μικρές ειδήσεις» φέρνουν στην επιφάνεια σκοτεινά σημεία που ελλοχεύουν στο παρασκήνιο της συλλογικής και ατομικής μας ύπαρξης. Αποκαλύπτουν τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα που εξακολουθεί να γεννά ανάμεσά μας η παρουσία του διαφορετικού «άλλου».

Θα αναφερθώ στην περιπέτεια δέκα ατόμων με ειδικές ανάγκες. Έγκλειστοι και ξεχασμένοι στο άσυλο της Λέρου, έζησαν για χρόνια έναν καθημερινό, αγνοημένο θάνατο. Κάποια στιγμή ήλθε το τέλος του εφιάλτη. Στα πλαίσια ενός προγράμματος αποϊδρυματοποίησης και κοινωνικής επανένταξης ατόμων με ειδικές ανάγκες, όπως προέβλεπε ο Ν. 2071/1992, το τοπίο ως διά μαγείας μεταμορφώνεται. Η μικρή επιλεγμένη ομάδα των δέκα ατόμων εγκαθίσταται στον Χολαργό στο Κοινοτικό Σπίτι «Θέτις» της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου. Ένα από τα 34 ανάλογα σπίτια που λειτουργούν σε ολόκληρη τη χώρα. Μακριά από τη φρίκη του ασύλου δοκιμάζουν τις προκλήσεις μιας ελεύθερης ζωής, σε ένα υποστηρικτικό θεραπευτικά περιβάλλον, όπου αναπαράγεται η δομή της οικογένειας. Και αρχίζει η αντίστροφη πορεία μιας βαθμιαίας θεαματικής βελτίωσης. Μιας βελτίωσης που διαμηνύει κάτι εξαιρετικά σημαντικό:

Η ανεπάρκεια δεν είναι εγγεγραμμένη στα κύτταρα της αρρώστιας αλλά κυρίως στον τρόπο αντιμετώπισής της.

Έτσι, στην προηγούμενη ζωή του ο Τάκης, ως «βοηθός νοσοκόμου στη Λέρο» ήταν επιφορτισμένος με το θεάρεστο έργο της καθήλωσης. Με χονδρά δερμάτινα λουριά -που να μην αφήνουν τα ίχνη των αλυσίδων- έδενε τους τρόφιμους στα κρεβάτια τους! Τώρα, έχοντας ανακτήσει μια χαμένη από καιρό επικοινωνιακή γλώσσα, εκπαιδεύεται καθημερινά σε εργαστήρια επαγγελματικής κατάρτισης. Το ίδιο και ο Γρηγόρης που δουλεύει σε γκαράζ, ενώ η Έφη ανακαλύπτει 30 χρόνια μετά τη μητέρα της που την είχε «ξεχάσει» στη Λέρο. «Τώρα έχω κι εγώ μαμά», δηλώνει περήφανα.

Όλα καλά, λοιπόν. Η πρόοδος έμοιαζε να έχει χαράξει ανεξίτηλα στην ιστορία αυτή το ευεργετικό της ίχνος, συνεχίζοντας μια μακρά πορεία. Μια πορεία που, ξεκινώντας με τον Διαφωτισμό από τα έλη του 18ου αιώνα, επιδιώκει να αποδεσμεύσει τη μεταχείριση του αποκλίνοντος ατόμου από μαγικές και ανορθολογικές καταβολές.

Ωστόσο μέσα από ένα παράδοξο που ονομάζουμε «διαλεκτικό» χωρίς να είναι πάντα ευκρινές τι ακριβώς εννοούμε με αυτό, κάθε πρόοδος συνοδεύεται από μια αντίστροφη κίνηση.

Η λογική του αποκλεισμού δεν τελειώνει. Από τον Χολαργό, όπου με επιτυχία για επτά χρόνια λειτούργησε, το Κοινοτικό Σπίτι «Θέτις» μεταφέρεται στο Νέο Ψυχικό. Κι εδώ αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Οι κάτοικοι, με τη συμπαράσταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προβαίνουν στη λήψη ασφαλιστικών μέτρων για την απαγόρευση λειτουργίας του ξενώνα.

Υπερασπιζόμενοι την ησυχία και την αξία των σπιτιών τους μαζεύουν υπογραφές διαμαρτυρίας. Διεκδικούν, όπως οι ίδιοι αναφέρουν, το δικαίωμά τους να κατοικούν σε χώρους αμιγούς κατοικίας «με όλες τις εξ αυτού του λόγου παρεπόμενες ευνοϊκές επιπτώσεις στην υγεία και την αισθητική τους»!! Κι όμως τα δέκα αυτά τόσο επιζήμια άτομα άλλο δεν έκαναν από το να διεκδικήσουν το στοιχειώδες. Τη στέγασή τους. Το αναγνωρισμένο δικαίωμά τους να κατοικούν και να κοινωνικοποιούνται σε περιβάλλον ανάλογο με εκείνο των υπολοίπων πολιτών.

Έξω λοιπόν από τα τείχη του εγκλεισμού συνεχίζεται ο εγκλεισμός. Η κόλαση δεν είναι μέσα στο κλειστό ίδρυμα. Είναι έξω. Στην ελεύθερη κοινωνία των υγιών. Έξω, όπου οι φυσιολογικοί πολίτες μεριμνούν για την προστασία της ιδιοκτησίας τους, από θορύβους και ανεπιθύμητους «άλλους».

Ό,τι διαφέρει είναι μιαρό. «Ας διαφυλάξουμε την καθαρότητα της ομοιογένειάς μας» είναι σαν να μας λένε, περιφρουρημένοι μέσα σε μια αδιατάρακτη βολή. Καλή και άγια η αποασυλοποίηση. Απαραίτητη η επανένταξη, συμφωνούμε ολόψυχα με τον σεβασμό του «άλλου», αρκεί να μην τον βλέπουμε. Αρκεί να μη διαπερνά το συμπαγές τείχος του μικρού μας ατομικού ορίζοντα.

Δείκτης πολιτισμού η παροχή δυνατοτήτων για ίσες ευκαιρίες στον καθένα. Ο σεβασμός της διαφορετικότητας αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για κάθε δημοκρατική κοινωνία. Κι όμως έχεις την αίσθηση ότι όσο περισσότερο προβάλλεται ως αυτονόητη η σημασία αυτών των αξιών τόσο πιο πολύ αυτές απουσιάζουν. Εκφυλίζονται σε ρητορικά, κενά νοήματος προσωπεία.

Δέκα ανώνυμα άτομα με ειδικές ανάγκες ζητούν σήμερα από όλους εμάς να συλλογισθούμε «τι σημαίνει κοινωνία των πολιτών», «ποια είναι τα όρια αυτοπροσδιορισμού των τοπικών κοινωνιών», «τι σημαίνει πολυσυλλεκτική και ισχυρή κοινωνία»; Πόσο ανέφικτο και διαταρακτικό είναι να αποδεχτούμε την ετερότητα μέσα μας; Πόσο εύθραυστη είναι τελικά η ισχυρή φυσιολογική κοινωνία όταν απειλείται από μια τόσο ανίσχυρη διαφορετικότητα;

Οι φωτογραφίες είναι από την έκδοση της ΕΨΥΠΕ: “Το ταξίδι της επιστροφής”

Δρομοκαϊτειο: Επιστροφή στο 19ο αιώνα

Η πρόσφατη κινητοποίηση των (πρώην και νυν) νοσηλευομένων του Δρομοκαϊτείου Ψυχιατρικού Νοσοκομείου, οι οποίοι εργάζονται με στόχο την κοινωνική επανένταξή τους, έφερε στην επιφάνεια μια σειρά από διοικητικές αποφάσεις, μέσω των οποίων φαίνεται ότι επιχειρείται η “επανίδρυση” του ψυχιατρείου ...του 19ου αιώνα!

Ψυχολόγοι που εργάζονται στο Δρομοκαϊτειο καταγγέλλουν τον Πρόεδρο και το Δ.Σ. του ψυχιατρείου για τις αποφάσεις τους, οι οποίες διαχωρίζουν τους άπορους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας, καταργούν το δικαίωμά τους για αξιοπρεπή περίθαλψη, κλείνουν κοινοτικές (στεγαστικές και επαγγελματικές) δομές και ξαναγεμίζουν τα τμήματα χρονίων ασθενών, με την ίδια λογική που δημιουργήθηκε το “κολαστήριο της Λέρου” πριν από μερικές δεκαετίες.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες, η λογική του ασύλου που διέπει τις αυθαίρετες αποφάσεις της Διοίκησης του Δρομοκαϊτείου, με το άλλοθι της οικονομικής κρίσης, έχει ήδη ανοίξει το δρόμο προς το ...παρελθόν. Ενδεικτικά, κάποια από τα σημεία που αναφέρονται είναι:

- η μείωση  των μηνιαίων αποδοχών των νοσηλευομένων που εργάζονται κατά 60% !
- η κατασταλτική αντιμετώπιση της κινητοποίησης των νοσηλευομένων - εργαζομένων στα κυλικεία του Ψυχιατρείου
- οι αυθαίρετες και βίαιες μετακινήσεις θεραπευτών που αντέδρασαν στις επιλογές της Διοίκησης
- η κατάργηση και συγχώνευση στεγαστικών και επαγγελματικών δομών, χωρίς κανένα θεραπευτικό κριτήριο
- η υποβάθμιση των δραστηριοτήτων αποκατάστασης και επανένταξης, η μείωση πόρων προς τις εξωνοσοκομειακές δομές (ξενώνες) καθώς και η διακοπή κάθε προσπάθειας για την αποασυλοποίηση
- η μείωση πόρων για την κάλυψη βασικών αναγκών των νοσηλευομένων (ένδυση, υπόδηση, καθαριότητα, πετρέλαιο, διατροφή κα)
- η μεταφορά των Εξωτερικών Ιατρείων, τα οποία λειτουργούσαν στην κοινότητα, μέσα στο ψυχιατρείο
- η μεταφορά δεκάδων ασθενών στα εναπομείναντα τμήματα χρονίων, με καθαρά οικονομικά κριτήρια και χωρίς επιστημονική αιτιολόγηση. Φαίνεται πως τα χειρότερα τμήματα του ιδρύματος θα γεμίσουν με τους άπορους, τους “αζήτητους” και τα“δύσκολα περιστατικά”, ακριβώς όπως γινόταν πριν από δεκαετίες.
- η “ορθολογικότερη συνταγογράφηση” των χορηγούμενων φαρμάκων κυρίως σε άπορους και εξωτερικούς ασθενείς (δηλαδή, ακόμα και στη συνταγογράφηση των φαρμάκων οι άποροι διαφοροποιούνται από τους υπόλοιπους ασθενείς).

Αυτά και πολλά άλλα συμβαίνουν το 2010 στο Δρομοκαϊτειο, με τη σιωπηρή ανοχή (ή την πλήρη αδιαφορία;) του Υπουργείου Υγείας. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στο κείμενο που ακολουθεί, το οποίο αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα: www.psyspirosi.gr

ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ: ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ

 ( « Συνθήκες και Αρχές Ασυλοποίησης…» (1880-2010)* )

*Λίγο πριν την ίδρυση και λίγο πριν την επανίδρυση του  Δρομοκαϊτείου.


Είναι άραγε οι περικοπές που επιβάλει το Υπουργείο Υγείας, που με τόση προθυμία υλοποιεί το Δ.Σ. του Δρομοκαϊτείου, και η απαξίωση των φτωχών ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας, χρηστή και ηθική διαχείριση; Είναι άραγε η οικονομική κρίση η μόνη αιτία;

Γιατί η Διοίκηση, με τόση θέρμη, αναρτά αναθηματικές στήλες για να τιμήσει, ανάμεσα σε άλλους, τον Δ. Βικέλα; «Δάσος και ελαιώνας Δ. Βικέλα - Πολύτιμου Συμβούλου των ιδρυτών» αναγράφεται σε τσιμεντένια αναθηματική στήλη που ξεφύτρωσε ένα πρωί, στη μέση του πουθενά, στον περιβάλλοντα χώρο του Δρομοκαϊτείου... [1] Είναι γιατί το όραμα του και τις αρχές της εποχής του (1835-1908) για την Ψυχική Υγεία, «ξέθαψε» και εφαρμόζει εν μέσω οικονομικής κρίσης, η τωρινή Διοίκηση, με θερμότερο οπαδό όλων, τον Πρόεδρο του Ψυχιατρείου.

Εδώ και αρκετό καιρό (περίπου 1 χρόνο) το Δρομοκαϊτειο διέρχεται μια περίοδο σοβαρής κρίσης στην λειτουργία των θεσμών της Διοίκησης με σοβαρές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα των Υπηρεσιών και δομών ψυχικής υγείας που έχει αναπτύξει το Ψυχιατρείο.

Σε σχέση με το Δρομοκαϊτειο, ειδικότερα, το έναυσμα για την εκτύλιξη γεγονότων τα οποία ανέδειξαν την πραγματική κρίση την οποία διέρχονται οι δομές αποκατάστασης, δόθηκε όταν οι "ασθενείς" εργαζόμενοι στα κυλικεία του Δρομοκαϊτείου και σε άλλες Θεραπευτικές Συνεργατικές Μονάδες, εξήγγειλαν κινητοποιήσεις με το Σωματείο τους «Αυτονομία» μετά από σοβαρές περικοπές που υπέστησαν στις μηνιαίες αποδοχές τους.

Η κινητοποίηση των εργαζόμενων «ασθενών» στα κυλικεία του Ψυχιατρείου (στάσεις εργασίας και κλείσιμο των κυλικείων για 2 μέρες) και η κατασταλτική αντιμετώπιση της, τόσο κατά των ίδιων των κινητοποιούμενων ασθενών, όσο και κατά του θεραπευτικού προσωπικού που τους στήριξε στη δημιουργία Σωματείου και στις κινητοποιήσεις τους, αποτελεί δείγμα γραφής της εποχής κρίσης την οποία διανύει το Δρομοκαϊτειο και το Σύστημα Ψυχικής Υγείας γενικότερα.

Αντί για αναγνώριση του δικαιώματος των ασθενών να οργανώνονται σε συλλόγους και σωματεία για ανάληψη της ευθύνης της ζωής τους, οι ασθενείς που κινητοποιήθηκαν εισέπραξαν απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και απειλητικές πρακτικές εκτός της άμεσης οικονομικής απώλειας. Οι θεραπευτές που τους υποστήριξαν σε όλη αυτή τη διαδικασία υπέστησαν αυθαίρετες και βίαιες μετακινήσεις από τα θεραπευτικά πλαίσια στα οποία εργάζονταν και ακόμη υπόκεινται σε εκβιασμούς και πιέσεις γιατί εξέφρασαν την αντίθεση τους σε αυτές τις επιλογές της Διοίκησης.

Γιατί όλα αυτά; Γιατί περισσότερο από όλους τους άλλους οι 15 «ασθενείς» εργαζόμενοι στα κυλικεία του Ψυχιατρείου διεκδίκησαν να μην τους μειώσουν τις μηνιαίες αποδοχές τους από 400 σε 179 ευρώ (δηλαδή, μείωση κατά 60%!).

Αυτός ο «πόλεμος», σύμφωνα με τα λόγια του Προέδρου του Δ.Σ. που κηρύχθηκε από τον ίδιο και εντάθηκε από την Διοίκηση, με αφορμή την οικονομική κρίση, τον τελευταίο χρόνο, είχε πολλές μάχες. Τρείς φορές αναπροσαρμόστηκαν, μέσα σε ένα χρόνο, οι αμοιβές των εργαζόμενων «ασθενών» στα κυλικεία με τελικό αποτέλεσμα το σημερινό 117-179 ευρώ μηνιαίως για 5 ώρες σκληρής εργασίας την ημέρα (και Σαββατοκύριακα), χωρίς κανένα άλλο δικαίωμα!

Ο «πόλεμος» αυτός όμως έχει και πολλές άλλες πτυχές και μέτωπα.

Μέτωπα χωρίς τέλος…

Υποβαθμίζεται πλήρως κάθε δραστηριότητα αποκατάστασης και επανένταξης, περικόπτονται ψυχαγωγικές δραστηριότητες και είδη ένδυσης και πρώτης ανάγκης, υποβαθμίζονται προγράμματα αμειβόμενης απασχόλησης, μειώνονται τα ποσά που παίρνουν οι ξενώνες για την διατροφή των φιλοξενούμενων σ’ αυτούς και ο κατάλογος συνεχίζεται.

Περικοπές στην ένδυση, υπόδηση, καθαριότητα, πετρέλαιο, διατροφή σε όλο το ψυχιατρείο. Οι περικοπές αυτές θα έχουν άμεσες επιπτώσεις στις ζωές των νοσηλευόμενων καθώς, στην καλύτερη περίπτωση, τους στερούν το δικαίωμα για αξιοπρεπή διαβίωση και στη χειρότερη τους αποδιοργανώνουν πλήρως και τους στερούν το βασικό αίσθημα της ασφάλειας που πρέπει να έχουν ώστε να μην «αρρωστήσουν» από τις συνθήκες νοσηλείας και φιλοξενίας.

Διακόπηκε απότομα εδώ και ένα χρόνο περίπου κάθε σχέδιο για αποασυλοποίηση (στην εκφορά και μόνο της λέξης σε λίγο θα μπαίνει τριπλό πρόστιμο από το Υπουργείο, τη Διοίκηση και τις Οικονομικές υπηρεσίες) και οι δομές αποκατάστασης έχουν να δώσουν μεγάλη μάχη για επιβίωση, καθώς θεωρούνται πλέον πολυτέλεια.[2] Αναβιώνουν πανηγυρικά τα πιο αντιδραστικά στερεότυπα για την ψυχική νόσο.

Είναι αυτές οι πρώτες σοβαρές επιπτώσεις στο Δρομοκαϊτειο της πολιτικής περικοπών που ακολουθείται με αφορμή την οικονομική κρίση, πολύ πιο άμεσες και σοβαρές από αυτές που περιγράφονται τον τελευταίο καιρό ως «κατακόρυφη αύξηση (50%!) των αιτημάτων-προσελεύσεων στα «Επείγοντα» εξαιτίας της οικονομικής κρίσης». «Νομιμοποιείται» έτσι η δραματική υποβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας ως μία «κατάσταση κρίσης» σαν αυτές που συμβαίνουν σε μία «μαζική καταστροφή», όπου τα πάντα βυθίζονται στο χάος και την αβεβαιότητα.

Η αύξηση των αιτημάτων είναι μία πραγματικότητα που σταδιακά θα αυξάνει εξαιτίας των διαρκώς επιδεινούμενων οικονομικών συνθηκών, καθώς θα αυξάνεται και η τάση για ψυχιατρικοποίηση / ψυχολογικοποίηση (η περιγραφή, δηλαδή, με ψυχολογικούς / ψυχοπαθολογικούς όρους και η απόδοση σε ψυχοπαθολογικά αίτια) της δικαιολογημένης δυσφορίας που νιώθουν οι άνθρωποι υπό την πίεση των πραγματικών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων.

Μία τέτοια αποκλειστική προσέγγιση, όμως, των προβλημάτων στο χώρο της Ψυχικής Υγείας γενικότερα και στο Δρομοκαϊτειο ειδικότερα, δεν είναι αρκετή για την ανάγνωση και κατανόηση της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν όσοι έχουν ανάγκη τις, ήδη, ανεπαρκέστατες, ποσοτικά και ποιοτικά, Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.

Τα αιτήματα αυξάνουν, αναλογικά, στον ίδιο βαθμό που οι σωστές Υπηρεσίες εκλείπουν. Αυτή είναι η απτή και άμεση πραγματικότητα της διάλυσης δομών παροχής υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (το ίδιο συμβαίνει γενικότερα στο χώρο της Πρόνοιας και της Υγείας) . Η υποβάθμιση αυτή έχει πραγματικούς υπεύθυνους και στο Υπουργείο και στις Διοικήσεις (σε αυτή την περίπτωση του Δρομοκαϊτείου).

Η υποβάθμιση αυτή , που η Διοίκηση στηρίζει με τις επιλογές της, αφορούν σε όλο το φάσμα των Υπηρεσιών.

Τα εξωτερικά Ιατρεία που λειτουργούσαν για πολλά χρόνια στην κοινότητα (στο κέντρο της Αθήνας) μεταφέρθηκαν από τις 7 Ιουνίου μέσα στο Ψυχιατρείο.

Το Άσυλο αναβιώνει με τις αρχές της Ψυχιατρικής του 19ου αιώνα και κανείς προς το παρόν δεν μπορεί να ανακόψει αυτή την οπισθοδρόμηση παρ’ όλες τις αντίθετες δεσμεύσεις και υποχρεώσεις .

Η αρχή έγινε με γραπτές πιέσεις του προέδρου του Ψυχιατρείου για πλήρωση/ μεταφορά δεκάδων ασθενών από τμήματα οξέων στα εναπομείναντα τμήματα χρονίων, χωρίς καμία διαβούλευση και σεβασμό στα συλλογικά επιστημονικά όργανα του Ψυχιατρείου. Ακολούθησε απόφαση του Δ.Σ που οριστικοποιεί και αιτιολογεί με καθαρά οικονομικά κριτήρια την αθρόα μεταφορά ασθενών στα τμήματα χρονίων .[3]

Στην απόφαση αναγράφεται «Εγκρίνει (ενν. το Δ.Σ) την άμεση και διαρκή αξιοποίηση των κενών κλινών του Νοσοκομείου με μεταφορά των χρονίων ασθενών των Τμημάτων Βραχείας Νοσηλείας στα Τμήματα Χρονίων, στο Νοσηλευτικό Τμήμα «Σύγγρειο» των δικαιούμενων θέσης και στις δομές με σκοπό την μεγιστοποίηση των εσόδων από νοσήλια…» Σε όλα τα προαναφερθέντα έγγραφα και στις αποφάσεις υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ των τμημάτων και με οικονομικά κριτήρια … Οι δικαιούμενοι βελτιωμένη θέση στο πιο ‘καλά’ τμήματα, όπως «Σύγγρειο» ή σε δομές αποκατάστασης, οι μη δικαιούμενοι, δηλαδή οι άποροι, στα άθλια τμήματα «Βελέντζειο» και «Βελισσάριο» [4]. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα γίνεται διπλή επιλογή, δηλαδή και με οικονομικά κριτήρια και με κριτήρια λειτουργικότητας.

Ο όρος «κοινωνικός δαρβινισμός» θα απέδιδε ίσως καλύτερα αυτή όλη την τάση καθώς, ως γνωστόν, δικαιολογεί ηθικά και είναι συνυφασμένος με τον εξοστρακισμό και την εξόντωση των πιο αδύναμων.

Η διαδικασία επιλογής των ασθενών που θα συμπληρώσουν τα κενά στα τμήματα χρονίων, η οποία είναι ήδη σε εξέλιξη, γίνεται με κριτήρια όπως, η απουσία υποστηρικτικού πλαισίου οικογενειακού ή άλλου, η χαμηλή λειτουργικότητα και η «δυσκολία διαχείρισης» των περιστατικών, καταστάσεις δηλαδή, που κατασκευάζουν χρονιότητα. Τα κριτήρια αυτά προσομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με τα κριτήρια με τα οποία, μερικές δεκαετίες πριν, κατασκευάστηκε η «ντροπή της Λέρου», των «αζήτητων» και του «16ου περιπτέρου των γυμνών» της Λέρου. Προς το παρόν οι διεργασίες αυτές συντελούνται σε μικρότερη κλίμακα, όμως, δεδομένου του γενικότερου δυσμενούς οικονομικού κλίματος και των δηλωμένων προθέσεων της Διοίκησης, δεν μπορεί κανείς να εφησυχάζει.

Χαρακτηριστικά (στα ίδια Πρακτικά της 2078ης /27-5-2010) η πρόθεση «… συγκρότησης μονίμου οργάνου που θα μεριμνά για την συνεχή εσωτερική διακίνηση των νοσηλευόμενων ασθενών» μόνο άσχημα προϊδεάζει.

Πολλών ασθενών τα προβλήματα αποκτούν το χαρακτήρα της χρονιότητας. Ένας προσφιλής όρος της Διοίκησης, που τείνει να υιοθετηθεί ευρύτερα, είναι αυτός του «νεοχρόνιου». Όρος ο οποίος αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα του νοσηλευόμενου που το Σύστημα δεν ξέρει τι να τον κάνει και που, γι΄ αυτό ακριβώς τον λόγο, διαρκώς «ανανεώνεται» ως κατάσταση που, όσο και αν γίνεται προσπάθεια να «κρυφτεί κάτω από το χαλί» των χρόνιων τμημάτων, «αυτός» θα αναπαράγεται ως Νεοχρόνιος…(το πρόθεμα ‘Νεο’). Περιγράφονται έτσι οι νεοεισερχόμενοι στο Ψυχιατρικό Σύστημα που παραμένουν σε αυτό επ’ αόριστον, καθώς οι θεραπευτικές προτάσεις των υπηρεσιών εξαντλήθηκαν χωρίς ποτέ να υλοποιηθούν πλήρως. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι το Σύστημα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, χρονίως πάσχον και ανίατο.

Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, υπάρχει τάση για στοχοποίηση των άπορων ασθενών. Το Φαρμακείο του Νοσοκομείου όπου εξυπηρετούνται οι άποροι, ανοίγει πλέον 2 φορές την εβδομάδα αντί για κάθε μέρα, όπως ήταν πριν, ταλαιπωρώντας και εξουθενώνοντας τους άπορους που πρέπει να σχηματίζουν μεγάλες ουρές για να εξυπηρετηθούν μέσα στη ζέστη, το κρύο και τη βροχή. Η ταλαιπωρία αυτή για πρόσβαση σε υπηρεσίες, στα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, είναι καθοριστικός παράγοντας στην κατασκευή της λεγόμενης ‘κακής πρόγνωσης’ και ‘μη συμμόρφωσης’ στη φαρμακευτική αγωγή (αφού η τελευταία είναι, ούτως ή άλλως, εξαιρετικά δύσκολη).

Στην ίδια απόφαση του Δ.Σ. για τις περικοπές αναφέρεται ακόμη .. «Εγκρίνει την προσεκτικότερη και ορθολογικότερη συνταγογράφηση των χορηγούμενων φαρμάκων κυρίως σε άπορους και εξωτερικούς ασθενείς…». Είναι σαφές ότι τα κριτήρια της «ορθολογικότερης συνταγογράφησης» δεν είναι επιστημονικά αλλά καθαρά οικονομικά, επειδή το Νοσοκομείο έχει απώλεια εσόδων από τους ανασφάλιστους (με βιβλιάριο απορίας) ασθενείς, που σημειωτέον, είναι, ίσως, οι περισσότεροι από τους ψυχικά πάσχοντες που προσέρχονται στα ψυχιατρεία. Είναι σαφές ότι η Διοίκηση πιέζει, έμμεσα, τους γιατρούς για συνταγογράφηση φθηνού φαρμάκου χωρίς κανένα άλλο κριτήριο.

Ίδια η κατάσταση και στις δομές αποκατάστασης που η Διοίκηση και κομμάτι της Επιστημονικής Κοινότητας του Ψυχιατρείου ποτέ δεν είδε με καλό μάτι, ούτως ή άλλως, παρά μόνο κατά τη διάρκεια εκταμίευσης κοινοτικών χρηματοδοτήσεων-αν και, ακόμη και τότε, σύμφωνα με μαρτυρίες, υπήρξαν πολλά αναπορρόφητα ποσά καθώς η επικρατούσα κουλτούρα και νοοτροπία θεωρούσε σπατάλη την επένδυση πόρων σε ψυχικά πάσχοντες, εκπαιδευτικά προγράμματα κλπ.

Αποκαταστασιακές δομές (στεγαστικές και επαγγελματικές) είτε καταργούνται, είτε συγχωνεύονται διοικητικά χωρίς κανένα θεραπευτικό κριτήριο (το μόνο κριτήριο είναι η εξοικονόμηση χρημάτων). Σε λίγο καιρό η παραδοσιακή απειλή του ασύλου που είχε εκλείψει «πρόσεξε γιατί θα πας εκεί….» θα επιστρέψει.

Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στις επαγγελματικές-θεραπευτικές δομές καθώς κάποιες από αυτές που λειτουργούσαν σε εμπορικούς δρόμους (2 προς το παρόν) μεταφέρονται σε κτήρια ιδιόκτητα και ακατάλληλα (μη εμπορικά, στο ισόγειο ξενώνων, σε γειτονιές με κατοικίες) του Δρομοκαϊτείου για οικονομία.

Καταργούνται, όμως, άλλα προγράμματα που θα υλοποιούνταν εκεί. Έτσι είναι διπλό το «κέρδος» για την Διοίκηση, που από τη μία κάνει οικονομία και από την άλλη διατηρεί για την «βιτρίνα», νοσογόνες, τελικά, δομές αποκατάστασης.

Από την πλευρά του το Υπουργείο αδιαφορεί για την ενίσχυση με επιχορηγήσεις των προγραμμάτων αποκατάστασης παρ’ όλες τις εκκλήσεις του Σωματείου Εργαζομένων.

Στα πλαίσια των συντονισμένων επιθέσεων που δέχονται οι ασθενείς μειώθηκαν μέσα σε ένα χρόνο οι δικαιούχοι του Κινήτρων Αποκατάστασης (117 έως 179 ευρώ το μήνα) κατά 50 περίπου άτομα. Τα κίνητρα αυτά που θεσπίστηκαν για να δώσουν μία ώθηση στις αποκαταστασιακές δραστηριότητες (διαφόρων ειδών ανάλογα με τις ανάγκες των ασθενών και όχι του Ιδρύματος) έχουν εκφυλιστεί σε αμοιβή για εργασία-εργασιοθεραπεία και η αμοιβή για εργασία έχει απαλειφθεί τελείως ενώ οι Θεραπευτικές Συνεργατικές Μονάδες έχουν σχηματίσει και αυτές αποθεματικό περίπου 200.000 ευρώ. Την ίδια στιγμή η Διοίκηση «οραματίζεται» άλλες εποχές όπου η «απασχόληση των ασθενών» ήταν δωρεάν και αμιγώς εργασιοθεραπευτική. [5]

Οι Θεραπευτικές Συνεργατικές Μονάδες του Δρομοκαϊτείου, με επιλογή της Διοίκησης και παρόλες τις προτάσεις λειτουργών του χώρου, αρνείται συστηματικά να νομιμοποιήσει τις Συνεργατικές Μονάδες κάνοντας χρήση του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου των Κοι.Σ.Π.Ε (ν. 2716/99) και διατηρώντας τες, σκοπίμως σε ημιπαράνομη κατάσταση λειτουργίας, ώστε να μην αναγνωρίσει κανένα δικαίωμα των «ασθενών» για συμμετοχή στις αποφάσεις και σε νόμιμα έσοδα και αμοιβές.

Τεράστιες ελλείψεις υπάρχουν και σε Νοσηλευτικό και Ιατρικό προσωπικό. Το Ψυχιατρείο λειτουργεί οριακά. Και ενώ οι κενές οργανικές θέσεις του νοσηλευτικού προσωπικού ανέρχονται στο 60% και οι νοσηλευτές λυγίζουν και αποδιοργανώνονται κυριολεκτικά υπό το βάρος των συνθηκών εργασίας τους, η Διοίκηση δρομολογεί (αριστοτεχνικά, ομολογουμένως, αλλά με τελείως παράτυπο τρόπο) μετακινήσεις από τον Νοσηλευτική στην Διοικητική Υπηρεσία. Υπήρξε εσωτερική προκήρυξη για μετατάξεις σε θέσεις Δ.Ε. Διοικητικού, της οποίας η προθεσμία υποβολής αιτήσεων έληξε τον προηγούμενο μήνα (έγιναν περίπου 30 αιτήσεις) για μετατάξεις. Η όλη διαδικασία μετά από καταγγελίες και παρεμβάσεις του Σωματείου Εργαζομένων ανεστάλη προσωρινά. Ως πότε, άραγε;

Επιπλέον, στην παρούσα φάση, πρόκειται να χρησιμοποιηθεί μέσα στο Ψυχιατρείο προσωπικό που η πρόσληψη τους γίνεται κατ΄ εξαίρεση για την υλοποίηση νέων κοινοτικών Δομών. Ενώ τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας (3 προς το παρόν) που επρόκειτο να λειτουργήσουν με αυτό το προσωπικό, απλώς αναστέλλεται η υλοποίηση τους. Παρόμοια πρακτική εφάρμοσε η Διοίκηση τα προηγούμενα χρόνια αναστέλλοντας τη λειτουργία στεγαστικών κοινοτικών δομών και απασχολώντας και πάλι το νοσηλευτικό προσωπικό εντός του Ψυχιατρείου. Η συνήθης, πλέον, πρακτική της Διοίκησης σε σχέση με δομές αποκατάστασης είναι διαδοχικά: η υποβάθμιση ή δημιουργία κατάστασης κρίσης στη λειτουργία τους, η αναστολή λειτουργίας και εν συνεχεία, η κατάργηση, η χρήση των πόρων, υλικών και ανθρώπινων, για τη διατήρηση του Ασύλου και την συντήρηση του αποθεματικού του Ψυχιατρείου.

Εδώ μπαίνει το ζήτημα των σκοπών και των στόχων ενός Οργανισμού που παρέχει Υπηρεσίες Υγείας, που δεν μπορεί να είναι η αύξηση του αποθεματικού του, αλλά η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας.

Παραπάνω από 1.000.000 ευρώ δαπανήθηκαν για να χτιστεί και να εξοπλιστεί νέο κτίριο εντός του Ψυχιατρείου με αρχική σκοπιμότητα την εργοθεραπεία, το οποίο τελικά φιλοξενεί το κατά τα άλλα ενδιαφέρον μουσείο (που, όμως, στεγάζονταν σε πολύ ωραίο χώρο για αυτή τη χρήση) και μερικές επετειακού χαρακτήρα εκδηλώσεις το χρόνο αντί να στεγάζει ανάγκες ασθενών. Αν και είναι ενάντια στις αρχές της αποασυλοποίησης το να χτίζονται νέα κτίρια και δομές εντός του Ψυχιατρείου, ωστόσο υπήρχαν ανεπίσημες προτάσεις για εποικοδομητική χρήση του κτιρίου αυτού όπως δημιουργία στεγασμένου καφενείου ή λειτουργία Υποδοχής επειγόντων περιστατικών.

Την ίδια στιγμή, με την ίδια απόφαση του Δ.Σ., «αναστέλλονται για 2 χρόνια (!) όλες οι γιορτές και οι πανηγυρικές εκδηλώσεις».[6] (Συνολικά οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες εκδρομές, γιορτές κλπ, στοίχησαν, για το 2009, περίπου 200.000 ευρώ, σε σύγκριση με τα 2.000.000 ευρώ για φάρμακα και περίπου 9.000.000 συνολικές δαπάνες, εκτός μισθοδοσίας, την ίδια χρονική περίοδο).

Την ίδια στιγμή οι «ασθενείς» (ενώ έγιναν πάρα πολλές προτάσεις για δημιουργία στεγασμένου, χειμερινού κυλικείου-καφενείου) ταλαιπωρούνται, τους χειμερινούς μήνες, μέσα στο κρύο και τη βροχή για ένα καφέ. Το Δρομοκαϊτειο δεν διαθέτει αξιοπρεπή και στεγασμένο χώρο αναψυχής για τους ασθενείς εδώ και πολλά χρόνια, ‘όχι γιατί δεν μπορεί, αλλά γιατί δεν θέλει’, με τον ίδιο τρόπο που περικόπτει τις αμοιβές των ασθενών που εργάζονται στα κυλικεία κατά 60 %, σπρώχνοντας ανθρώπους που έχουν ανάγκη στο δρόμο, ‘όχι γιατί δεν μπορεί, αλλά γιατί δεν θέλει’.

Το πιο επικίνδυνο, όμως, είναι ότι επιχειρείται, από τη Διοίκηση, να επιβληθεί το «Όραμα της Ασυλοποίησης» (της ψυχιατρικής και της Ηθικής του 19ου αιώνα) σε όλους τους λειτουργούς, προχωρώντας σε διώξεις όσων δεν συμμορφώνονται με το Δόγμα αυτό και παρεμβαίνοντας «βίαια» σε θεραπευτικά πλαίσια των οποίων οι αρχές λειτουργίας είναι στην αντίθετη κατεύθυνση. Και το κάνει αυτό επειδή ‘και θέλει και μπορεί’… και το διατυμπανίζει… με την ανοχή όλων. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Προέδρου Ν. Τσική (εφημ. «Πολίτης» της Χίου): «Δείγμα της ισχυρότητας της διαθήκης και του δικονομικού δικαίου που καλύπτει την διοικητική και κοινωνική λειτουργία του ιδρύματος είναι και το ότι ακόμη και η δικτατορία δεν μπόρεσε να μας αντικαταστήσει. Κι’ εμείς δεν παραιτηθήκαμε. Με όλες τις έως τώρα κυβερνήσεις είχαμε άριστη συνεργασία».

Με την μυρωδιά της «ναφθαλίνης» να αναδύεται… ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ.

2/7/2010

Κουτσανέλλου Δώρα
Γαλιανού Στέλλα

Ψυχολόγοι,  Δρομοκαϊτειο

[1] Ο Δ. Βικέλας (1835 – 1908) ήταν Συγγραφέας, έμπορος και αθλητικός παράγων. Στην βιογραφία του αναφέρεται…
Εκτός από λόγιος (συγγραφέας του «Λουκή Λάρα» κ.α) έγινε γνωστός ως ένας από τους διοργανωτές, των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων (Αθήνα 1896) «.. Όταν ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν ο πρωθυπουργός (γνωστός σε όλους για τη ρήση «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»), παρά τις οικονομικές δυσχέρειες της Ελλάδος τη στιγμή που η χώρα δανειζόταν από το εξωτερικό για τις πρώτες της ανάγκες, κατόρθωσε να βρει τον τρόπο να κάνει τις απαραίτητες παροχές και εγγυήσεις για την καλή διεξαγωγή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 στην Αθήνα…»
Σε λίγους, όμως, είναι γνωστός, ως ο κυριότερος εκ των «πολύτιμων» συμβούλων των  Ιδρυτών του Δρομοκαϊτείου..

[2] Εισήγηση προέδρου σε Δ.Σ. (συνεδρίαση 2066/10-12-2009) « Δεν πρέπει και δεν μπορεί να μην ανακοινώνονται στο Συμβούλιο,…, ότι ο παραλογισμός και οι τάσεις αυθαιρεσίας έχουν φθάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε να αποτολμάται από Όργανα του Νοσοκομείου να ζητούν να αγορασθούν για πέντε νοσηλευόμενους σε Ξενώνα: -16 ανδρικά πανελόνια, - 19 πουλόβερ-μπλούζες, -9 ζευγάρια παπούτσια ….»

[3] Ο Δ. Βικέλας γράφει σε σχέση με το Δρομοκαϊτειο (βλ. Νικολάου Γ. Τσική «Επτά ανέκδοτες επιστολές του Δ. Βικέλα» Έκδοση του ΨΝΑ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ- ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 2004):
«…Το ζήτημα του χώρου στο οποίο θα ιδρυθεί το (ψυχιατρικό) κατάστημα είναι σπουδαιότατο, καθώς είναι αναγκαίο να προβλεφθεί από την αρχή η έκταση που θα χρειαστεί και στο μέλλον. Αυτή δε την επέκταση θα επιβάλουν όχι μόνο οι ανάγκες της πρωτεύουσας αλλά και το συμφέρον του ίδιου του καταστήματος, γιατί ο αριθμός των νοσηλευόμενων έχει μέγιστη οικονομική σημασία. Η δαπάνη για μικρό αριθμό (νοσηλευόμενων εννοείται) είναι δυσανάλογα περισσότερη και η όλη διεύθυνση γενικά δυσκολότερη.»

[4] Στις ίδιες επιστολές ο Δ. Βικέλας γράφει… «… Άλλη δυσκολία είναι η σε ένα οίκημα συνοίκηση ασθενών, φτωχών και μη. Πρέπει να υπάρχει ικανή διάκριση και απόσταση μεταξύ τους, προκειμένου να προσελκυσθούν οι εύποροι ασθενείς. Σε μια επαρχιακή πόλη της Γαλλίας, υπάρχει δημόσιο κατάστημα (ψυχιατρείο), το οποίο έχει ως παράρτημα ξεχωριστό άσυλο για ασθενείς που πληρώνουν. Αλλά εκεί, ακόμα και στον τίτλο που φέρει (στο όνομά του) υπάρχει διάκριση. Οι πλούσιοι δήθεν δε νοσηλεύονται σε άσυλο, αλλά σε έπαυλη που φέρει ίδιο όνομα.»

[5] Σε μία από τις συνεδριάσεις του Δ.Σ. (2066/10-12-2009) για τις αμοιβές των «ασθενών» ο Πρόεδρος του Δ.Σ. εισηγείται… « Το θλιβερότερο είναι ότι η στάση αυτή ελαχίστων ανθρώπων (ενν. λειτουργούς που στήριξαν τη δημιουργία σωματείου των «ασθενών») διαστρέβλωσε αμετάκλητα και τελεσίδικα την προσπάθεια της δι’ απασχολήσεως περίθαλψης των ασθενών και αντί θεραπευτικού και ανακουφιστικού μέσου και οργάνου τη κατέστησε ανάξιο λόγου οικονομικό και συνδικαλιστικό αίτημα και σκοπό.»

[6] Στη βιογραφία του Δ. Βικέλα αναφέρεται : «…..Η αρχική σκέψη του Βαρώνου Ντε Κουμπερτέν ήταν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες να γίνουν το 1900 στο Παρίσι, αλλά ο εμπνευσμένος λόγος του Βικέλα ανέτρεψε την κατάσταση. “...Στην Αθήνα, ασφαλώς δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να οργανώσουμε μεγαλοπρεπείς γιορτές, αλλά τις πολλές ελλείψεις μας θα αναπληρώσει η εγκαρδιότητα της υποδοχής μας. Δεν θα προσφέρουμε στους επισκέπτες μας διασκεδάσεις άξιες προς την περίσταση, και να τους οδηγήσουμε στους τόπους όπου τελούσαν οι αρχαίοι Έλληνες τους αγώνες τους…”….»