«Μόνο ιμάντες και πάνες για τους ψυχικά πάσχοντες»

«Αναγκαίο κακό», χαρακτήριζε ο Γ.Γ. του Υπουργείου Υγείας Γ. Κατριβάνος, δικαιολογώντας, σε δήλωσή του στην «Ε» της 16/2/2011, το δέσιμο των παιδιών με νοητική υστέρηση και «αυτοκαταστροφικές τάσεις» στα Λεχαινά και όπου αλλού οι ψυχίατροι διαπιστώνουν τέτοιες συμπεριφορές και δεν ξέρουν να τις αντιμετωπίσουν παρά μόνο μ΄ αυτό τον τρόπο.

Συνεπής προς αυτή του την άποψη, και προσπαθώντας να δικαιολογήσει τη ληστρική αρπαγή των συντάξεων των ψυχικά πασχόντων που φιλοξενούνται σε δομές «κλειστής περίθαλψης», δηλώνει στην «Κ.Ε» της 7/8/2011 : «Όταν κάποιος είναι εσώκλειστος και δεν βγαίνει καθόλου έξω, τι να τα κάνει τα 300, 400, ή 1000 ευρώ; Τι έξοδα έχουν που δεν τους καλύπτει το νοσοκομείο ή το ίδρυμα;..Μπορεί να χρειάζονται πάνες ή αποκλειστικές νοσοκόμες…».

Αλλά σε σχέση μ’ αυτό, πρώτον, ο κ. Κατριβάνος ψεύδεται ασύστολα όταν λέει ότι «δεν βγαίνουν έξω» γιατί, τουλάχιστον αυτοί που μένουν σε ξενώνες και οικοτροφεία, βγαίνουν και είναι αυτός ακριβώς ο στόχος των δομών αυτών, η κοινωνικοποίησή τους και η επανένταξή τους και δεύτερον, όσο γι΄ αυτούς που, στα διάφορα ιδρύματα, έχουν μεγάλες δυσκολίες και σοβαρές αναπηρίες και δυσκολεύονται να «βγουν έξω», αυτό που τους λείπει είναι ακριβώς τα θεραπευτικά προγράμματα που θα τους διευκολύνουν να βγαίνουν. Το επίπεδο της ψυχοκοινωνικής φροντίδας, όμως, που έχει στο μυαλό του ο κ. Κατριβάνος φτάνει μόνο μέχρι τις «πάνες» και την «αποκλειστική νοσοκόμα».

Λοβέρδος και Κατριβάνος μας γυρίζουν πριν από την «εποχή της Λέρου», ανίκανοι να βγάλουν τα μαθήματα από το μετασχηματισμό του εκεί ψυχιατρείου (την συνάρθρωση εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων και διάθεσης υλικών πόρων) που επέτρεψε σε ανθρώπους ξεγραμμένους και εξοντωμένους από την κατεστημένη ψυχιατρική, να «βγουν έξω» και να ζουν, μέχρι και σήμερα, μέσα στην κοινότητα. Μας γυρίζουν πριν και από την ίδρυση του ΚΘ Λέρου, το 1958, όταν το σκεπτικό που προβλήθηκε, από τους τότε κρατούντες, για την εξορία των ψυχικά ασθενών, ήταν «να τους πάμε κάπου για καλλίτερα» (για να γίνει, εν συνεχεία, αυτό που όλοι ξέρουμε). Η τωρινή ηγεσία του Υπουργείου, όμως, δεν χρειάζεται καν άλλοθι. Θεωρεί ότι καλώς είναι δεμένοι, καλώς είναι εσώκλειστοι, τι τα χρειάζονται τα λεφτά αφού οι μόνες τους ανάγκες είναι οι πάνες. Είναι «ζωές ανάξιες να ζουν».

Αφήνουμε για το τέλος την γνωστή λαϊκίστικη κατηγορία του κ. Κατριβάνου κατά ολόκληρης της κοινωνίας : «πολλούς ανθρώπους, λέει στην «Κ.Ε.» της 7/8, που θα μπορούσαν να συντηρηθούν στα σπίτια και κοντά στις οικογένειές τους, τους στέλνουν σε ιδρύματα και κρατάνε την σύνταξη και προνοιακά επιδόματα και όλα τα δικαιώματα που μπορεί να έχουν …».

Κατ΄ αρχήν, μια υπηρεσία που λειτουργεί σωστά, επιδιώκει ως πρώτιστο θεραπευτικό καθήκον και έχει τα μέσα να διεκδικήσει και να διασφαλίσει τα δικαιώματα του προσώπου, ότι, δηλαδή, το όποιο εισόδημα ανήκει στον φιλοξενούμενο, εισπράττεται απ΄ αυτόν και/ή δαπανάται πλήρως και αποκλειστικώς προς όφελός του.

Αλλά υπάρχει κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Ο κ. Κατριβάνος δεν λέει ότι οι περισσότερες από τις οικογένειες που απορρίπτουν τα πάσχοντα μέλη τους (μικρό ποσοστό των οποίων σφετερίζεται τις συντάξεις), είναι πολυπροβληματικές. Οτι η διαδικασία της απόρριψης και του αποκλεισμού είναι προβλήματα προς επίλυση αυτής της κοινωνίας, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις βαριάς αναπηρίας και σοβαρών ψυχικών διαταραχών που συνδυάζονται με κοινωνική περιθωριοποίηση, φτώχια και/ή δυσλειτουργία του ‘πλαισίου στήριξης’. Αυτός, άλλωστε, ήταν ένας από τους κύριους στόχους της πάλαι ποτέ «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης». Εγιναν ποτέ Κέντρα Ψυχικής Υγείας και ολοκληρωμένα δίκτυα κοινοτικών υπηρεσιών που θα στήριζαν τους πάσχοντες και τις οικογένειές τους και υπήρξε ποτέ κοινωνικό κράτος που θα στήριζε υλικά και θα έδινε διεξόδους στην υπαρξιακή και κοινωνική οδύνη αυτών των οικογενειών; Ως πότε θα εκμεταλλευόμαστε τα αποτελέσματα, που εκφράστηκαν με την μετατροπή του πόνου και της ανέχειας σε σκλήρυνση και απόρριψη του πάσχοντος μέλους, και των οποίων η αιτία ήταν η ανέκαθεν κρατική αδιαφορία και αναλγησία και η διαχρονική υποχρηματοδότηση και η δραματική έλλειψη των κατάλληλων υπηρεσιών που θα αντιμετώπιζαν αυτά τα ζητήματα;

Όπως σε όλους τους τομείς της ελληνικής κοινωνίας, έτσι και στην Υγεία, Λοβέρδος και Κατριβάνος εκμεταλλεύονται τα προβλήματα, τις δυσλειτουργίες και τη διαφθορά που το σύστημα, που οι ίδιοι υπηρετούν, δημιούργησε όλα αυτά τα χρόνια, για να ξεχαρβαλώσουν τα πάντα, μην καταλαβαίνοντας, μη βλέποντας και μην ακούγοντας τίποτε άλλο παρά τις εντολές της τρόικας.

Γ. Αστρινάκης, Δ/ντής ψυχίατρος, Δρομοκαίτειο

Γ. Κοκκινάκος, Δ/ντής ψυχίατρος, ΚΨΥ Χανίων

Κ. Μάτσα, Δ/ντρια ψυχίατρος, 18 Ανω

Θ. Μεγαλοοικονόμου, Δ/ντής ψυχίατρος, ΨΝΑ- ΚΨΥ Αγίων Αναργύρων

Κ. Μπαϊρακτάρης, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας ΑΠΘ

Η επιστολή δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία την Κυριακή 14 Αυγούστου