ΨΝΑ: Ανοίγει ο δρόμος της επιστροφής στα ιδρύματα

 

ΤΟ ΨΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙ ΤΑ ΠΡΩΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟ ΑΣΥΛΟ

ΕΝΟΙΚΟΙ ΕΞΩΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ ΤΟΥ ΨΝΑ 

ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ

Στο δρόμο, που έχει ήδη ανοίξει, της «επιστροφής στο ψυχιατρείο», διεκδικεί τα πρωτεία και μπαίνει επικεφαλής το ίδιο το ψυχιατρείο. Την ίδια στιγμή που καταρρέουν οι ΜΚΟ και επικρέμαται η επιστροφή εκατοντάδων πρώην εγκλείστων εκεί, απ΄ όπου φάνηκε αρχικά ότι διέφυγαν, στις πτέρυγες του ασύλου (που σιγά - σιγά ξανανοίγουν), το ΨΝΑ, με τον άμεσο έλεγχο που έχει πάνω στις άνω των εκατό δικές του στεγαστικές μονάδες, αποδεικνύεται πιο ταχύ και πιο αποτελεσματικό: 21 ένοικοι, κυρίως τρίτης ηλικίας, στεγαστικής δομής στο κτίριο του «Παλμύρα» στην οδό Μάρνη, πλατεία Βάθης, μεταφέρονται με διαδικασίες fast track μέσα στο ψυχιατρείο, οι περισσότεροι στο γηροψυχιατρικό (Μποδοσάκειο) που, ήδη, ύστερα από περσινή συγχώνευση, νοσηλεύει, στο καθένα από τα δυο τμήματά του, περί τους 50-55 ασθενείς (οι περισσότεροι κατάκοιτοι), που τώρα θα ξεπεράσουν τους 65: επιστροφή στην  «προ της Λέρου» περίοδο - την περίοδο που δημιούργησε την «Λέρο».

Η ευλογοφανής δικαιολογία είναι η δραματική έλλειψη προσωπικού που υπάρχει στο ΨΝΑ, καθώς η εν λόγω στεγαστική δομή στην οδό Μάρνη (όπως πολλές άλλες του ΨΝΑ) λειτουργούσε με «μονοβάρδιες». Αντί να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα (και πώς μπορεί ν΄ αντιμετωπιστεί με την απόλυτη υποταγή στις επιταγές του μνημονίου και  της τρόικας;) επιλέγεται ο δρόμος της διάλυσης και της ασυλοποίησης και η λογική της αποθήκης.

Όπως είναι γνωστό,  το μοναδικό κριτήριο, πλέον, για την χάραξη «πολιτικής» στην ψυχική υγεία, όπως και στην υγεία γενικότερα, από το επίπεδο της τρόικας μέχρι αυτό των εντεταλμένων διοικητών των νοσοκομείων και των αντίστοιχα εντεταλμένων συνεργατών τους, είναι η στυγνή περικοπή δαπανών - περικοπή μέχρι κυριολεκτικής εξόντωσης. Υπάρχουν, ήδη, από μακρού πυρετώδεις (αλλά αναποτελεσματικές μέχρι τώρα) ενέργειες να μεταστεγαστούν στεγαστικές δομές, που έγιναν με χρηματοδότηση του Γ΄ΚΠΣ, σε ιδιόκτητα κτίρια του δημοσίου (προκειμένου να μειωθεί η δαπάνη για ενοίκια), χωρίς να είναι κανείς σε θέση να ελέγξει τα κριτήρια της καταλληλότητας του κτιρίου, του αριθμού των ενοίκων που θα φιλοξενηθούν εκεί (πιθανό να δούμε δομές των 40 και 50 ατόμων σε ένα κτίριο, σε μια γειτονιά, με ταυτόχρονη μείωση το προσωπικού, όπως έχει αρχίσει ήδη να γίνεται σε κάποιες δομές στου ΨΝΑ), αλλά και άλλα προβλήματα, όπως το ξερίζωμα μιας δομής, που έχει αναπτύξει σχέσεις και έχει ενσωματωθεί σε μια γειτονιά εδώ και δέκα, πχ, χρόνια, σε τελείως άλλη τοποθεσία. Αυτά τα, προς το παρόν, πορευόμενα με εργώδεις διαδικασίες σχέδια συγχώνευσης/μεταστέγασης/κατάργησης δεν είναι παρά το πρώτο βήμα της επιστροφής «μέσα».

Οι συνθήκες που ήδη διαμορφώνονται, εντός του ΨΝΑ, σε μερικά από τα ήδη συγχωνευμένα ενδονοσοκομειακά τμήματα, με πολλούς ασθενείς (γύρω στους 50-60 το καθένα) με πολύπλοκες ανάγκες και εξαιρετικά λίγο, αβοήθητο και κουρασμένο προσωπικό, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πρωτοφανείς αν δεν ήταν ακριβώς οι συνθήκες στα ελληνικά (και όχι μόνο) άσυλα πριν την έναρξη της λεγόμενης «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», έστω και αν απέχουμε από την περίοδο αυτή όχι περισσότερο από 20 χρόνια. Φαίνεται ότι, ενώ νομίζαμε ότι είχαμε ξεκινήσει «για αλλού», στην  πραγματικότητα μοιάζει σαν να μην είχαμε φύγει ποτέ.

Ταυτόχρονα, οι συνθήκες νοσηλείας στο ΨΝΑ αποκτούν χωρίς προηγούμενο, για τα τελευταία χρόνια, κατασταλτικά χαρακτηριστικά, που μέχρι και η «Επιτροπή Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ψυχικά Πασχόντων» του Υπουργείου άσκησε εγγράφως έντονη κριτική για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες περιθάλπονται άτομα με νοητική υστέρηση και αυτισμό στο γνωστό ως «7ο περίπτερο» (που ήδη έχει μεταφερθεί σε άλλο, παλιό και άδειο μέχρι τώρα, τμήμα), με τις πρακτικές της «προληπτικής καθήλωσης» (δηλαδή, όλο το 24ωρο), τις έγγραφες προτάσεις της Διευθύντριας της Ιατρικής Υπηρεσίας προς την Διοίκηση του ΨΝΑ για «10 ειδικές καρέκλες με μπράτσα από σίδερο – ατσάλι που θα ‘πακτωθούν’» καθώς και «ειδικών κατασκευών σε ζώνες για ορισμένους ασθενείς …. ώστε να περιορίζονται αυτοί στις καρέκλες» κλπ.

Μια βασική παράμετρος των δυσκολιών, ίσως από τις πιο σημαντικές, εν μέσω αδιεξόδων εργασιακών, θεσμικών και προσωπικών και της απελπισίας που βιώνεται από αυτό που εμφανίζεται ως έλλειψη διεξόδου και προοπτικής σε όλα τα επίπεδα, είναι η καλλιέργεια μιας συνείδησης και μιας στάσης που κυμαίνεται από την ουδέτερη (έως και ευμενή) συναίνεση, μέχρι την ανοιχτή υποστήριξη των διαδικασιών «επιστροφής στο άσυλο» ως ενός φαντασιωσικού οχυρού για την  υπεράσπιση της θέσης εργασίας και των όποιων αποδοχών εντός αυτού και στο όνομα της κοινωνικής αποστολής που, μέσα στις δεδομένες

συνθήκες, ανατίθεται σε αυτό.

Και μέσα σ΄ όλα αυτά, η Διοίκηση του ΨΝΑ, πιστή στην τροϊκάνικη λογική των «ισοδύναμων μέτρων», δεν θ΄ άφηνε δυο ορόφους του «Παλμύρα» άδειους, καθώς πληρώνει ενοίκιο για όλο το κτίριο (στο ισόγειο του οποίου στεγάζονται τα εξωτερικά ιατρεία του ΨΝΑ). Γι’ αυτό, με τις ίδιες fast track διαδικασίες, έβαλε μπροστά (ενεργώντας «χωρίς τον ξενοδόχο», βέβαια, όπως θα φανεί στη συνέχεια) την μεταφορά του «Προγράμματος γυναικών» του 18 Ανω στο Ψυχικό (λόγω προβλημάτων του εκεί κτιρίου), στους χώρους του «Παλμύρα» που έχει προγραμματιστεί ν΄ αδειάσουν - ένα πρόγραμμα, δηλαδή, απεξάρτησης από τοξικές ουσίες ακριβώς πάνω στη πλατεία Βάθης!!! Τα σχόλια περιττεύουν.

Επί όλων αυτών πρόκειται να επανέλθουμε σύντομα.

Αναδημοσίευση από το www.psyspirosi.gr

    

«Περιβολάκια» ευαίσθητων ψυχών

   

«Περιβολάκια» ευαίσθητων ψυχών

του ΑΘ. Αλεξανδρίδη*, από το protagon.gr

Τα Κέντρα Υποδοχής και Θεραπείας των παιδιών με «ειδικές ανάγκες και ειδικές δεξιότητες» κινδυνεύουν με άμεση διακοπή ή με σαφέστατη υποβάθμιση της λειτουργίας τους. Είναι τα κέντρα που υποδέχονται τα πιο ευαίσθητα, τα πιο άδολα, τα πιο ανυπεράσπιστα παιδιά του κόσμου τούτου. Και μαζί και τους γονείς τους. Τους πιο ενοχοποιημένους, τους πιο πονεμένους, τους πιο ανυπεράσπιστους γονείς του κόσμου μας. Και μαζί και τ’ αδέλφια τους. Τα φορτωμένα με ανείπωτο τρόμο γι’ αυτό που ίσως φέρουν άθελά τους, γι’ αυτό που ίσως μεταδώσουν στα παιδιά τους.

Στην ξύλινη γλώσσα της επιστήμης τα παιδιά αυτά υπάγονται στο φάσμα του αυτισμού, της παιδικής ψύχωσης, της δυσαρμονίας της ανάπτυξης, στη νοητική υστέρηση, στις γονιδιακές διαταραχές, στις μεταβολικές και νευρολογικές εγκεφαλοπάθειες. Στην αληθινή γλώσσα των ανθρώπων τα παιδιά αυτά ζουν χωρίς να μπορούν να πουν «ποιά είναι» μέσα σ’ ένα κόσμο που δεν μπορούν να πουν «τι είναι». Απρόσωπα μέσα στην Ατοπία! Μπορείτε έστω και για μια στιγμή να το φανταστείτε; Να το νιώσετε; Ίσως μόνο αν θυμηθείτε τους χειρότερους εφιάλτες σας, εκεί που το σώμα σας είναι νεκροζώντανο, εκεί που ο κόσμος είναι ρευστό γυαλί.

Οι αγωνίες που τους διακινούνται είναι τεράστιες. Οι συμπεριφορές τους, ακραίες. Από το απόλυτο αυτιστικό κλείσιμο στην καταληπτική επιθετικότητα ενάντια στον εαυτό τους ή στο περιβάλλον. Από την απουσία λόγου στο ακατάσχετο παραλήρημα. Από την πλήρη άρνηση τροφής στην ακαταλόγιστη πανφαγία. Από την άρνηση της ζωής στο γράπωμα για «πάντα» στο στήθος. Με δύο λόγια: στο «μη-είναι».

Ενάντια σ’ αυτό το «μη-είναι» αγωνίζεται το αφοσιωμένο προσωπικό κάποιων πρότυπων Κέντρων. Με χίλιους τρόπους: Παρέχοντας σωματικές και συναισθηματικές φροντίδες σαν να ήταν βρέφη για να «ξαναπάρουν» το μονοπάτι της ψυχικής ανάπτυξης. Δημιουργώντας συνθήκες αλληλοεπίδρασης για τη γένεση και την εξέλιξη του λόγου. Εγκαθιστώντας βασικές συναισθηματικές και νοητικές διαδράσεις. Εκπαιδεύοντας στο παιχνίδι, στην αναγνώριση του άλλου ατόμου ως υπαρκτού προσώπου, «στη χαρά να είσαι με τον άλλο, τον διαφορετικό». Το προσωπικό αγωνίζεται, στην ουσία, με Ένα τρόπο: παίρνει μες στην ψυχή του την καταστροφικότητα του «μη-είναι», αντέχει χάρη στις συλλογικές διαδικασίες επιστημονικής συζήτησης και ανάλυσης της παθολογίας τού κάθε παιδιού αλλά και αυτού του ίδιου του προσωπικού, προτείνει ένα εξειδικευμένο θεραπευτικό σχήμα μέσα στο οποίο εμπλέκεται το προσωπικό «με την ψυχή του».

Τα λέω όλα αυτά με λεπτομέρειες για να δείξω ότι τα εξειδικευμένα Κέντρα λειτουργούν με επιτυχία μόνο όταν συγκροτούνται από αφοσιωμένους (για να μην πω «αφιερωμένους» ή «βλαμμένους») επιστήμονες που προέρχονται από διάφορους κλάδους της ψυχοπαθολογίας και της παιδαγωγικής και που, κυρίως, έχουν την επιθυμία να είναι μαζί και να δουλεύουν μαζί. Τους συνέχει και την υπηρετούν μία «κλινική θεωρία» και ένα «θεραπευτικό όραμα». Αυτό γίνεται σεβαστό σ’ όλες τις εξελιγμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπου το κράτος (αναγνωρίζοντας ότι σ’ αυτές ειδικές ζώνες θέλει κανείς να αγωνίζεται με τους συντρόφους του) μελετά, εγκρίνει, χρηματοδοτεί, ελέγχει και αξιολογεί το επιστημονικό πρόγραμμα που το κάθε εξειδικευμένο Κέντρο τού καταθέτει.

Στον αντίποδα της επιστήμης αλλά και της ευρωπαϊκής πρακτικής το ελληνικό κράτος κόβει τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων θεραπείας από τα ειδικά Κέντρα για τα παιδιά της σχολικής ηλικίας (από τα έξι δηλαδή μέχρι τα δεκαπέντε). Λες και τα ειδικά παιδιά στην ηλικία των έξι ετών βρίσκονται ψυχικά και νοητικά στο επίπεδο των «έξι»! Οικονομίστικες πρακτικές (εξαιρετικά αμφίβολου κέρδους στον τελικό λογαριασμό!) που στερούν από τα ειδικά παιδιά τα ουσιαστικότερα χρόνια εντατικής θεραπείας για την οργάνωση της προσωπικότητάς τους. Μικροπολιτικές δήθεν εναντίον του «στιγματισμού» που τα στοιβάζουν στις λεγόμενες «ειδικές τάξεις» ενός ανύπαρχτου και ανεκπαίδευτου προσωπικού, ενός σχολείου ανίκανου να υποδεχθεί και να αφομοιώσει ακόμη και τα φυσιολογικά παιδιά! Και οι γονείς στο κενό! Και τα αδέλφια στο έρεβος!

Στην Ελλάδα υπήρξε, υπάρχει ακόμη αν και χαροπαλεύει λόγω της ασυναρτησίας του Υπουργείου Υγείας, το παράδειγμα του Ελληνικού Κέντρου για τη Θεραπεία του Παιδιού και της Οικογένειας: το «Περιβολάκι». Παράδειγμα που ενέπνευσε και εκπαίδευσε τους πιο ευαισθητοποιημένους στην παιδική ψύχωση έλληνες ψυχοθεραπευτές και ψυχοπαιδαγωγούς τα τελευταία τριάντα χρόνια. Τώρα στερούμενο της καθοριστικής ηλικιακής ζώνης των παιδιών της σχολικής ηλικίας (και των αντιστοίχων πόρων) οδηγείται στη συρρίκνωση ή στο κλείσιμο. Έχουμε ως ελληνικό θεραπευτικό και εκπαιδευτικό σύστημα, ως κοινωνία, την πολυτέλεια για την απώλεια ενός τέτοιου, Ευρωπαϊκά αναγνωρισμένου, Κέντρου; 

Ίσως νομίσετε ότι κινούμαι ελιτίστικα υπερασπιζόμενος έναν ψυχαναλυτικού προσανατολισμού χώρο στον οποίο «υπηρετώ» θητεία ολόκληρης ζωής. Δεν είναι έτσι! Στο νου μου είναι παρόντα και αγαπημένα και τα «άλλα Περιβολάκια» που ακούν στα ονόματα Λιθαράκι, Μελία, Ελίζα (το τελευταίο μου «μωρό»), αυτά που έκλεισαν, αυτά που δεν θ’ ανοίξουν...

Και οι «μεγάλες μηχανές» που σέρνουν το βαρύ φορτίο της νοητικής υστέρησης: Η «Θεοτόκος», το «Σικιαρίδειο». Δεν χρειάζονται υπεράσπιση. Αρκεί να έχει επισκεφθεί κανείς μιά φορά τους αργαλιούς της «Θεοτόκου» και να έχει δει τα κομψοτεχνήματα που κάνουν τα παιδιά, αρκεί να έχει πάει μιά φορά στην καλοκαιρινή γιορτή του Σικιαρίδειου και να έχει δει τα παιδιά να παίζουν μουσική και θέατρο, να απαγγέλουν στίχους του Σαίξπηρ, για να κατεβάσει με ντροπή το κεφάλι και να παραδεχθεί πόσο αδικούμε με την υπεροψία μας αυτά τα «καθυστερημένα».

Ας κλείσω παραφράζοντας τον τίτλο του άρθρου του protagon που μου έδωσε το έναυσμα γι’ αυτό το κείμενο: «Ανοίξτε τα Περιβολάκια των Ευαίσθητων Ψυχών».

*Ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης είναι ψυχίατρος, ψυχαναλυτής.

   

Ανακοίνωση Σωματείων Εργαζομένων στην Ψυχική Υγεία

Συνάδελφοι, 

Ήδη από το 2006, οι εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία αντιμετωπίζουμε πολύμηνες καθυστερήσεις και περικοπές στη χρηματοδότηση των υπηρεσιών. Χρησιμοποιώντας ως άλλοθι το μνημόνιο και την οικονομική κατάσταση της χώρας η κυβέρνηση έδωσε τη χαριστική βολή: ο προϋπολογισμός για την ψυχική υγεία για φέτος μειώθηκε κατά 55% σε σχέση με τον περσινό, πράγμα που σημαίνει πως από τον Ιούνιο δουλεύουμε χωρίς να ξέρουμε αν θα πληρωθούμε.

Εργαζόμενοι και λήπτες είμαστε τα θύματα της διάλυσης του κοινωνικού κράτους, για να αποπληρωθεί το «χρέος» στους δανειστές μας, στους Έλληνες και ξένους τραπεζίτες-τοκογλύφους και την Τρόικα. Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση οδηγείται στην κατάρρευση.

Ως εργαζόμενοι συμμετέχουμε στην κινητοποίηση στις 13/9 που καλεί το Δίκτυο. Όμως το ότι υπερασπιζόμαστε τις υπηρεσίες μας, τα δικαιώματά μας και τους ασθενείς δε σημαίνει ότι ταυτιζόμαστε με όσους εργοδότες κάνουν καταχρηστικές απολύσεις, μετατρέπουν συμβάσεις εργασίας από πλήρους σε μερικής απασχόλησης, συρρικνώνουν μονάδες και υπηρεσίες και παραδίδουν μονάδες στο υπουργείο, αδιαφορώντας για τις τύχες εργαζομένων και ασθενών, όπως το Περιβολάκι. Όλα αυτά τα καταγγέλλουμε και απαιτούμε διαχειριστικό και οικονομικό έλεγχο από το ΥΥΚΑ. Εναντιωνόμαστε όμως στην απαξίωση των δομών και της δουλειάς μας συνολικά με αφορμή τάχα την καταπολέμηση της διαφθοράς που στην ουσία στερεί στις υπηρεσίες ζωτική χρηματοδότηση μέσα από βάρβαρες περικοπές.

Στη σημερινή (12/9) συνάντηση που είχαμε οι εκπρόσωποι σωματείων πανελλαδικά στο ΥΥΚΑ με την υφυπουργό Σκοπούλη, ήμασταν στο ίδιο έργο θεατές, δεν υπήρξε καμία δέσμευση για κανένα από τα αιτήματά μας. 

Αν δεν θέλουμε να γυρίσουμε πίσω στην εποχή των ασύλων, να έχουμε δουλειά, να προστατεύσουμε τις υπηρεσίες μας, χρειάζεται συντονισμένη δράση στην ψυχική υγεία και σε όλη την υγεία σε συνέχεια των περσινών μας αγώνων μαζί με τα σωματεία της Ειδικής Αγωγής, της Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων και τα νοσοκομεία. Όπως απαιτούμε να υπάρχουν δωρεάν υπηρεσίες ψυχικής υγείας γιατί κάποιοι τις χρειάζονται έτσι πρέπει να απαιτούμε να υπάρχει συνολικά δημόσια και δωρεάν υγεία που μπορεί να χρειαστεί κάποιος δικός μας ή και εμείς οι ίδιοι.

• Να παρθεί πίσω η μνημονιακή περικοπή του 55% που καταδικάζει τις δομές μας σε κατάρρευση.

• Όχι στην εφαρμογή του μισθολογίου που με απόφαση του πρώην υφυπουργού Μ. Μπόλαρη περικόπτει μισθούς ακόμα και των 1000, 900 και 800 ευρώ.

• Καμία απόλυση, εντατικοποίηση της δουλειάς μας – προστασία και βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών ψυχικής υγείας προς την κοινότητα.

• Κανένας εργαζόμενος δεν περισσεύει – Τακτική και έγκαιρη καταβολή των δεδουλευμένων μας – - Κάλυψη των ολοένα και αυξανόμενων αναγκών με νέο προσωπικό.

• Η δέσμευση για ακύρωση του νόμου Λοβέρδου για τις συντάξεις των ψυχικά ασθενών και των αναπήρων να επικυρωθεί με υπουργική απόφαση

• Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και υπηρεσίες αποκατάστασης για όσους τις έχουν πραγματικά ανάγκη.

• Τακτική χρηματοδότηση του συνόλου των πραγματικών αναγκών στην ψυχική υγεία και την ειδική αγωγή από τον κρατικό προϋπολογισμό.

• Σχεδιασμός και έλεγχος της χρηματοδότησης από το σύνολο των φορέων που τους αφορά.

• Για ένα ενιαίο σύστημα Υγείας και Ψυχικής Υγείας πραγματικά δημόσιο και δωρεάν που θα ανταποκρίνεται στις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες της κοινωνίας με την αποφασιστική συμμετοχή εργαζομένων και ληπτών στις αποφάσεις και τη διαχείρισή του μέσα από τα σωματεία και τους συλλόγους μας με εκλεγμένους και άμεσα ανακλητούς αντιπροσώπους.

Την Παρασκευή 14/9 το Σωματείο Εργαζομένων σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων πραγματοποιεί έκτακτη γενική συνέλευση στο ΕΚΑ στις 16.30

Αμέσως μετά στις 18.30 στον ίδιο χώρο θα πραγματοποιηθεί Συντονιστικό εργαζόμενων και σωματείων στην Ψυχική Υγεία, την Ειδική Αγωγή

Σωματείο Εργαζομένων σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων (ΣΕΨΑΕΚΟ)

Σωματείο Εργαζομένων στο Περιβολάκι

Σωματείο Εργαζομένων ΠΕΨΑΕΕ

Αδυναμία συνέχισης της λειτουργίας των Μονάδων, δηλώνει το Δίκτυο "Αργώ"

ΔΙΚΤΥΟ ΦΟΡΕΩΝ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΑΡΓΩ»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Για άλλη μια φορά τα τελευταία επτά χρόνια η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης και της ακύρωσης όλων των επιτευγμάτων της. Η εγκεκριμένη χρηματοδότηση των Μονάδων Ψυχικής Υγείας που λειτουργούν με ευθύνη 65 Μη κυβερνητικών φορέων - Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου είναι μειωμένη κατά 50% για το 2012 και συγκεκριμένα μόλις 45 εκατ. ευρώ, αντί των 90 εκατ. ευρώ που απαιτούνται (82 εκατ. ευρώ για το τρέχον έτος και 8 εκατ. ευρώ οφειλές του 2011). Αντίστοιχες περικοπές αντιμετωπίζουν δυστυχώς και οι μονάδες που λειτουργούν με ευθύνη των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που αδυνατούν να καλύψουν ακόμα και τις προβλεπόμενες βάρδιες.

Σε ότι αφορά τα ΝΠΙΔ, εκτός όμως από τα 45 εκατ ευρώ διαμορφούμενο έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2012 το οποίο τους οφείλεται, δεν έχουν καταβληθεί και 10 εκατ. ευρώ από νοσήλια του ΕΟΠΥΥ, δηλαδή υπάρχει μια συνολική υστέρηση πόρων της τάξης των 55 εκατ. ευρώ.

Λόγω της υστέρησης πόρων δεν υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης ούτε των εξόδων μισθοδοσίας των 3.000 εργαζομένων, ούτε των εισφορών προς το ΙΚΑ, ούτε των βασικών λειτουργικών εξόδων για τις 216 μονάδες ψυχικής υγείας, ούτε και των δαπανών διαβίωσης των 1600 φιλοξενούμενων στις στεγαστικές δομές. Επίσης, δεν μπορούν να καλυφθούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε 35.000 λήπτες, με αποτέλεσμα, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για όλους και μια τραγική κοινωνική συγκυρία, οι εξυπηρετούμενοι των μονάδων αλλά και οι πολίτες γενικότερα να κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς καμία ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Τα ΝΠΙΔ υλοποιούν εδώ και 30 χρόνια σχεδόν ένα πολύ μεγάλο μέρος του προγράμματος Ψυχαργώς και έχουν αναλάβει ένα σημαντικό μέρος (περίπου το 35%)  των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Λόγω της ιδιαίτερα περιορισμένης χρηματοδότησης, έχει υποβιβαστεί η ποιότητα ζωής των εξυπηρετούμενων των Μονάδων (υπάρχει αδυναμία κάλυψης ακόμα και των αναγκών διατροφής τους). Αυτή τη στιγμή οι εργαζόμενοι στις Μονάδες είναι απλήρωτοι εδώ και 6 μήνες, οι προμηθευτές και οι ιδιοκτήτες των κτιρίων 10 μήνες, ενώ οι Μονάδες κινδυνεύουν με διακοπή όλων των παροχών από τις ΔΕΚΟ.

Με τα δεδομένα αυτά είναι πλέον αδύνατο να καλυφθούν ακόμα και οι πιο βασικές ανάγκες λειτουργίας των Μονάδων, καθώς και η διαβίωση των ενοίκων. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία τεράστιων λειτουργικών και θεραπευτικών ζητημάτων, με σημαντικότερο την έκθεση σε κίνδυνο της υγείας και της ζωής των μελών μας, που δηλώνουν πλέον καθημερινά τις ανασφάλειές τους, ενώ δυστυχώς κάποιοι εκφράζουν και αυτοκτονικές/ καταθλιπτικές σκέψεις, με τις όποιες δυσάρεστες συνέπειες για όλους μας.

Παρόλο που το πρόβλημα είναι οξύτατο και παρά τις συνεχείς διαμαρτυρίες μας, δεν έχει υπάρξει ως σήμερα καμία εξέλιξη για την κάλυψη όλων των αναγκαίων πόρων του ΚΑΕ 2544. Η αδυναμία λειτουργίας όλων των Μονάδων, λόγω των συσσωρευμένων χρεών  προς εργαζόμενους, προμηθευτές, ιδιοκτήτες κτιρίων και το ΙΚΑ, είναι σήμερα μια πραγματικότητα.  Τα συσσωρευμένα χρέη μας εκθέτουν σε διάφορες αστικές και ποινικές διώξεις και δεκάδες εργαζόμενοι αποχωρούν καθημερινά από τις θέσεις τους αφού έχουν πάνω από 4-6 μήνες να πληρωθούν και η όλη κατάσταση οδηγεί τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας σε διακοπή της λειτουργίας τους.

Για τους προαναφερόμενους λόγους, στην πρόσφατη ολομέλεια του Δικτύου στις 5-9-12, τα μέλη του Δικτύου αποφάσισαν ομόφωνα:

1) Η δικηγόρος του Δικτύου κα Μητροσύλη να συντάξει εξώδικο, προς τον Υπουργό Υγείας και τον Υπουργό Οικονομικών, στο οποίο τα μέλη του Δικτύου θα δηλώνουν την αδυναμία συνέχισης της λειτουργίας των Μονάδων που τους έχει αναθέσει το ΥΥΚΑ λόγω της υποχρηματοδότησης, και θα ζητάνε μέχρι τις 10 Οκτωβρίου:

α) την πλήρη εξόφληση όλων των δαπανών του πρώτου εννεαμήνου του 2012 και την πλήρη κάλυψη των προϋπολογισμών για το υπόλοιπο του 2012

β) την ξεκάθαρη τοποθέτηση του ΥΥΚΑ ότι επιθυμεί την συνέχιση της λειτουργίας των Μονάδων που έχει αναθέσει στους Φορείς και μετά την 1/1/2013 με την υπογραφή σχετικής πενταετούς σύμβασης.

Στην περίπτωση αρνητικής απάντησης στα παραπάνω θα ζητάνε την άμεση εφαρμογή των προβλέψεων περί μεταβίβασης της ευθύνης λειτουργίας των Μονάδων Ψυχικής Υγείας από τους Φορείς προς το ΥΥΚΑ ώστε να αναλάβει το ΥΥΚΑ πλέον το σύνολο των ευθυνών. Το εξώδικο θα αποσταλεί άμεσα με τη σύμφωνη απόφαση των Διοικητικών Συμβουλίων των Φορέων.

2) Η λειτουργία όλων των Μονάδων των Φορέων του Δικτύου την Πέμπτη 13-9-12 θα γίνει με προσωπικό ασφαλείας και θα πραγματοποιηθεί συγκέντρωση διαμαρτυρίας μπροστά στο ΥΥΚΑ στις 10 π.μ., στο πλαίσιο της οποίας το Δίκτυο θα ζητήσει να  ξεκαθαρίσει απόλυτα ο Υπουργός Υγείας την πολιτική βούληση για τη συνέχιση του ΨΥΧΑΡΓΩΣ και τη δέσμευσή του για την πλήρη κάλυψη των αναγκαίων πόρων.

3) Να γίνει ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Συνήγορου του Πολίτη και των επιτροπών προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των ατόμων με ψυχικές διαταραχές.

4) Να πραγματοποιηθεί Συνέντευξη Τύπου μόλις κατατεθεί το εξώδικο.

5) Να προχωρήσουμε σε σύνταξη επιστολών προς τον Πρωθυπουργό, τους αρχηγούς όλων των κομμάτων και όλους τους βουλευτές και ευρωβουλευτές σχετικά με την τραγική κατάσταση των Μονάδων και πραγματοποίηση συναντήσεων με εκπροσώπους κομμάτων και συλλογικών φορέων.

6) Να προχωρήσουμε σε σύνταξη εξωδίκου προς τον ΕΟΠΥΥ για την μη καταβολή των νοσηλίων από το 2011.

7) Να προχωρήσουμε σε αποστολή εξωδίκου ενημέρωσης προς το ΙΚΑ περί μη ευθύνης των ΔΣ των Φορέων για την μη εμπρόθεσμη καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών λόγω της υποχρηματοδότησης.

8) Να προχωρήσουμε πλέον σε καταγγελία της όλης κατάστασης στο ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Στο πλαίσιο αυτό και υπό το πρίσμα της διογκούμενης κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, το διπλασιασμό των αυτοκτονιών και την κατά 25% αύξηση των καταθλίψεων, το Δίκτυο θέλει να δηλώσει με κάθε τρόπο ότι πλέον μιλάμε για μια τεράστια κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση. Οι ελλείψεις πόρων θα οδηγήσουν σε διακοπή λειτουργίας όλων των μονάδων, σε απολύσεις έμπειρου και εκπαιδευμένου προσωπικού, σε μεγάλα κενά παρεχόμενων υπηρεσιών, στην ουσιαστική κατάρρευση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και την ακύρωση του προγράμματος Ψυχαργώς.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών θα είναι η περαιτέρω αύξηση των αυτοκτονιών, η δημιουργία μεγάλου αριθμού αστέγων, το άνοιγμα ξανά πολλών ψυχιατρείων και η μη κάλυψη μεγάλου μέρους του πληθυσμού (ευάλωτου αλλά και γενικού) από υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Πέρα από το κοινωνικό και θεραπευτικό έγκλημα που θα συντελεστεί, η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη διεθνή κατακραυγή και τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα απαιτήσει την επιστροφή των 1,4 δισεκατομμυρίων Ευρώ με τα οποία έχει χρηματοδοτήσει την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα.

Παραμένοντας στη διάθεση σας.   

Με εκτίμηση,

Ο Νόμιμος Εκπρόσωπος του Δικτύου ΑΡΓΩ

Μενέλαος Θεοδωρουλάκης,

Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου ΑΡΓΩ,

Διδάκτορας Κοινωνικής Πολιτικής

   

Πενθήμερη στάση εργασίας των εργαζομένων στην ΠΕΨΑΕΕ

 

ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 

ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ
(Σ.Ε.Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.)

Το πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης Ψυχαργώς άλλαξε τον τρόπο που παρέχονταν οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας: δημιουργήθηκαν ξενώνες, οικοτροφεία και διαμερίσματα για τους ψυχικά πάσχοντες στην κοινότητα καθώς και δομές όπου παρέχονται υπηρεσίες ψυχικής υγείας (ψυχιατρικά τμήματα στα γενικά νοσοκομεία, κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες, κέντρα ψυχικής υγείας κ.α.). Πλέον κάθε άτομο με προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να βρίσκει απαντήσεις στα προβλήματά του, στον τόπο που ζει και εργάζεται, μέσα στην κοινότητα και όχι στα ασυλικού τύπου ιδρύματα.

Το ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε να ανοίξει αυτές τις δομές μετά το «σκάνδαλο της Λέρου», όταν αποκαλύφθηκαν οι μεσαιωνικές συνθήκες διαβίωσης των ψυχικά ασθενών στα ιδρύματα, και από τότε υποχρεώνονται από την Ε.Ε. να τις συντηρεί. Ωστόσο, ήδη από το 2006, αρκετά χρόνια πριν από την οικονομική κρίση και το μνημόνιο, οι εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία είχαμε να αντιμετωπίσουμε πολύμηνες καθυστερήσεις και περικοπές στη χρηματοδότηση των φορέων (μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα ΝΠΙΔ) που λειτουργούν αυτές τις δομές.

Χρησιμοποιώντας ως άλλοθι το μνημόνιο και την οικονομική κατάσταση της χώρας η κυβέρνηση έδωσε τη χαριστική βολή στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση: ο προϋπολογισμός για την ψυχική υγεία για φέτος μειώθηκε κατά 55% σε σχέση με τον περσινό, πράγμα που σημαίνει πως οι πόροι για τη διατήρηση των δομών ψυχικής υγείας έχουν ήδη εξαντληθεί και δεν υπάρχει κάποια έστω ένδειξη από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου ότι έχει κάνει κάποια ενέργεια για να καλύψει το υπόλοιπο μέχρι το τέλος του 2012. Πλέον τίθεται θέμα επιβίωσης όχι μόνο για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση αλλά και για εμάς τους ίδιους.

Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά δυσμενές πλαίσιο, οι εργαζόμενοι στις δομές της ΠΕΨΑΕΕ, όπως και πολλοί συνάδελφοί μας, δίνουμε έναν καθημερινό αγώνα για να μπορούμε να βρισκόμαστε στις δουλειές μας και να προσφέρουμε υπηρεσίες ψυχικής υγείας στους ανθρώπους που τις έχουν ανάγκη. Καλούμαστε να δουλέψουμε μέσα σε ένα κλίμα ανασφάλειας και εργασιακής εξουθένωσης, νιώθουμε καθημερινή πια αβεβαιότητα για το αν θα επιβιώσουν ή όχι οι δομές στις οποίες εργαζόμαστε, συνάδελφοι αποχωρούν και δεν αναπληρώνονται, η κάλυψη βασικών λειτουργικών δαπανών γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Για μας είναι ξεκάθαρο ότι η μόνη λύση είναι να παλέψουμε όλοι μαζί και μαζί με εργαζόμενους από άλλους χώρους της ψυχικής υγείας, τους λήπτες των υπηρεσιών μας και τις οικογένειές τους για να αποτρέψουμε την εγκατάλειψη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και να διεκδικήσουμε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και σεβασμό στα δικαιώματα των ληπτών και στην ποιοτική παροχή υπηρεσιών. Ήδη αυτό τον δρόμο ακολουθήσαμε από τον Σεπτέμβρη του 2011, όταν πάλι βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την περικοπή του προϋπολογισμού – εν μέσω εκτέλεσής του! – και το ενδεχόμενο να κλείσουν οι δομές ψυχικής υγείας και να επιστρέψουμε στην εποχή των ασύλων. Τότε συσπειρωθήκαμε, συναντήσαμε και συντονιστήκαμε με συναδέλφους και σωματεία και δώσαμε έναν επιτυχημένο αγώνα. Αυτή είναι η επιλογή μας και τώρα, να μην αφήσουμε να ισοπεδώσει τις δουλειές και τις υπηρεσίες μας η πολιτική του υπουργείου που θυσιάζει το κοινωνικό κράτος, στο όνομα της «δημοσιονομικής προσαρμογής».

Στην έκτακτη γενική μας συνέλευση, τα μέλη του Σωματείου Εργαζομένων στην ΠΕΨΑΕΕ, αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε προειδοποιητική πενθήμερη τετράωρη στάση εργασίας από τις 10 ως τις 14 του μήνα, διεκδικώντας την άμεση καταβολή των δεδουλευμένων μας. Στα αιτήματά μας συμπεριλαμβάνεται να διασφαλιστεί η επιχορήγηση για το  2012 καθώς και η αύξηση του προϋπολογισμού για το 2013, ώστε να επιβιώσουν οι δομές και να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε στις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες για υπηρεσίες ψυχικής υγείας μιας κοινωνίας σε ανθρωπιστική κρίση.

Σωματείο Εργαζομένων στην Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

 

Ερώτηση του ΣΥΡΙΖΑ για το «Περιβολάκι»

  

4/9/2012

ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς τον  Υπουργό Υγείας

ΘΕΜΑ: Διακοπή λειτουργίας δύο δομών του Ελληνικού Κέντρου για την Ψυχική Υγεία και Θεραπεία του Παιδιού και της Οικογένειας ‘Περιβολάκι’

Το Ελληνικό Κέντρο για την Ψυχική Υγεία και Θεραπεία του Παιδιού και της Οικογένειας ‘Περιβολάκι’ είναι ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που υλοποιεί δράσεις ψυχικής υγείας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώς». Συγκεκριμένα παρέχει δωρεάν υπηρεσίες διάγνωσης, θεραπείας, φιλοξενίας και υποστήριξης σε παιδιά με αυτισμό.

Τον περασμένο Μάιο, η διοίκηση του φορέα, επικαλούμενη το νόμο 3699/2008 για την ειδική αγωγή, σύμφωνα με τον οποίο τα παιδιά σχολικής ηλικίας παραπέμπονται πια στα δημόσια ειδικά σχολεία, έστειλε έγγραφο στο Υπουργείο Υγείας με το οποίο ανακοινώνει την απόφαση της να παραδώσει τις δυο από τις τρεις δομές του και να κρατήσει μόνο το Περιβολάκι 3 στην Παιανία, όπου μετέφερε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας για να εξασφαλίσει τη λειτουργία του. Με αυτό τον τρόπο συρρικνώνει τις παρεχόμενες υπηρεσίες στην κοινότητα και στερεί σημαντικότατες υπηρεσίες από πολλούς ασθενείς και οικογένειες τη στιγμή που τα αιτήματα για διάγνωση, υποστήριξη και θεραπεία αυξάνονται συνεχώς.

Με αυτό τον τρόπο έχει διακοπεί στην περιοχή του Χαλανδρίου η λειτουργία: α) δύο Κέντρων Ημέρας για παιδιά με αυτισμό, β) του Ξενώνα βραχείας φιλοξενίας για παιδιά με αυτισμό -μοναδική υπηρεσία πανελλαδικά- και γ) της Ομάδας Διάγνωσης και Υποστήριξης, ενώ οι  εκπαιδευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας και το διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό είναι αυτή τη στιγμή στον αέρα.

Η λύση που προώθησε η Δ/νση Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου προκειμένου να συνεχίσουν οι εξιδικευμένες αυτές μονάδες ψυχικής υγείας να λειτουργούν είναι να αναλάβει την ευθύνη λειτουργίας τους άλλος φορέας του Προγράμματος «Ψυχαργώς». Μέσα στο καλοκαίρι πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με υπηρεσιακούς παράγοντες του Υπουργείου Υγείας και εκπροσωπους τόσο του ενδιαφερόμενου να αναλάβει τη λειτουργία των δυο «ορφανών» δομών φορέα, όσο και των εργαζομένων του Περιβολάκι. Εκεί ζητήθηκαν και δόθηκαν μόνο προφορικά δεσμεύσεις για την εξασφάλιση του συνόλου των θέσεων εργασίας των εργαζομένων με όλα τους τα εργασιακά δικαιώματα ακέραια ενώ οι εργαζόμενοι έχουν καταθέσει αναλυτική επιστημονική πρόταση για τον τρόπο συνέχισης της λειτουργίας των δομών ήδη από την 16/7/12, όπως τους είχε ζητηθεί από την Δ/νση Ψυχικής Υγείας.

Ερωτάται ο κ. Υπουργός:

- Τι προτίθεται να πράξει ώστε να ολοκληρωθεί με τον πιο ομαλό και σύντομο τρόπο η μεταβίβαση των «Περιβολάκι 1» και Περιβολάκι 2» σε νέο φορέα;

- Θα μεριμνήσει ώστε να εξασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας και τα εργασιακά δικαιώματα του προσωπικού, με αναγνώριση προϋπηρεσίας και εγγύηση για αορίστου χρόνου σχέση εξαρτημένης εργασίας στο νέο φορέα;

- Πρόκειται να εξετάσει την επιστημονική πρόταση των εργαζομένων για το σχεδιασμό της λειτουργίας των νέων μονάδων, δεδομένου ότι οι προσφερόμενες υπηρεσίες είναι μοναδικές στο είδος τους και το προσωπικό έμπειρο και άρτια καταρτισμένο;

- Tι σκοπεύει να κάνει για να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη χρηματοδότηση για τη λειτουργία των συγκεκριμένων υπηρεσιών όπως και όλης της ψυχικής υγείας, αφού με την υπάρχουσα (περικομμένη κατά 55%) χρηματοδότηση δεν μπορεί να λειτουργήσει καμία υπηρεσία αφήνοντας εκτεθειμένο σε τεράστιο κίνδυνο μεγάλο μέρος του πληθυσμού και απλήρωτους επί σειρά μηνών τόσο τους εξής 43 εργαζόμενους όσο και όλους όσους εργάζονται σε αντίστοιχα ΝΠΙΔ;

- Σε ποιες ενέργειες θα προβεί προκειμένου να σταματήσει η αυθαίρετη διακοπή παροχής υπηρεσιών, όπως αυτή που αποφάσισε η διοίκηση του Ελληνικού Κέντρου για την Ψυχική Υγεία και Θεραπεία του Παιδιού και της Οικογένειας ‘Περιβολάκι’;

- Με ποια μέτρα σκοπεύει να διασφαλίσει την πραγματική συμμετοχή των εργαζομένων-λειτουργών ψυχικής υγείας, λήπτες και οικογένειες ληπτών στις αποφάσεις για την πορεία των υπηρεσιών και στον έλεγχο της οικονομικής και διοικητικής διαχείρισης για να αποφευχθούν στο μέλλον αντίστοιχες αυθαιρεσίες με αυτές στο Περιβολάκι;

Οι ερωτώντες βουλευτές

Ανδρέας Ξανθός

Δημήτρης Στρατούλης

Βασιλική Κατριβάνου

Ειρήνη Αγαθοπούλου

Νίκος Μιχαλάκης

Βασίλης Κυριακάκης

Σημείωση του blog: Την 29η Αυγούστου 2012, το Σωματείο Εργαζομένων στο “Περιβολάκι” απηύθυνε επιστολή προς τα πολιτικά κόμματα, με την οποία καταγγέλλει την εγκατάλειψη των δομών ψυχικής υγείας, ειδικά σε μια περίοδο που οι ψυχικές ασθένειες παρουσιάζουν αύξηση, καθώς και τις αποφάσεις που ευθύνονται για τη δραματική κατάσταση που βιώνουν εξυπηρετούμενοι και εργαζόμενοι στο “Περιβολάκι”.  Διαβάστε την επιστολή εδώ

Διαβάστε και την προηγούμενη επιστολή (Ιούνιος) του Σωματείου Εργαζομένων στο “Περιβολάκι”:  Η ψυχική υγεία εν καιρώ «εκπτώσεων»