Σχετικά με το "πόρισμα-πρόταση" της μεταφοράς των κλινικών των ψυχιατρείων στα γενικά νοσοκομεία‏

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Η ΝΕΑ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

ΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΑ «ΔΕΝ» ΚΛΕΙΝΟΥΝ:

ΑΠΛΩΣ ΤΕΜΑΧΙΖΟΝΤΑΙ

ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ

Αν και οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, που οδηγούν στην κατάρρευση της δικομματικής κυβέρνησης και στην προκήρυξη εκλογών μέσα στο Γενάρη, έχουν θέσει ζητήματα, όπως αυτό της ψυχικής υγείας, στο περιθώριο της προσοχής, εντούτοις κάποιες εξελίξεις, κάποια σχέδια των εκτελεστικών οργάνων της παραπαίουσας κυβέρνησης και της τρόικας, αν και χωρίς ελπίδα υλοποίησής τους στο προβλεπτό μέλλον, δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα και χωρίς κανένα σχολιασμό.

Αναφερόμαστε στην πρόταση για την μεταφορά των 15 ψυχιατρικών κλινικών («τμημάτων εισαγωγών») των δύο ψυχιατρείων (ΨΝΑ-Δαφνί και Δρομοκαίτειο) σε γενικά νοσοκομεία, που παρέδωσε, στις 19 Δεκέμβρη, η «ειδική επιτροπή», που είχε από το καλοκαίρι αναλάβει το «έργο», στην υφυπουργό Κ. Παπακώστα.

Από την εν λόγω «επιτροπή» είχε ανακοινωθεί ότι το «έργο» θα παραδιδόταν στις 25 Αυγούστου, ωστόσο, η ίδια η διακήρυξη της «ταχείας παράδοσης του έργου», όσο και η εν συνεχεία καθυστέρηση της «ολοκλήρωσης του έργου» είναι ενδεικτική του άκρως τυχοδιωκτικού και ανερμάτιστου χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος.

Λέχθηκε ότι υπήρξαν αντιρρήσεις, από τη μεριά της ηγεσίας του Υπουργείου, για την δημοσιοποίηση της έκθεσης, πιθανόν με το σκεπτικό ότι, ενόψει των αναπόφευκτων εκλογών, δεν θα άντεχαν μια παραπέρα αναστάτωση με την επίσημη ανακοίνωση της μεταφοράς των κλινικών, για το ποια κλινική πάει πού και πότε.

Ωστόσο, μετά λίγες ημέρες, το ygeia360, σύμφωνα με τις συνήθως «πολύ καλά πληροφορημένες» πηγές του, δημοσίευσε τη λίστα των νοσοκομείων στα οποία, σύμφωνα με το «πόρισμα - πρόταση», «θα» μεταφερθούν οι κλινικές των ψυχιατρείων. Καθώς, μέχρι τώρα, δεν υπήρξε καμιά διάψευση, πρέπει να θεωρήσει κανείς ότι αυτές οι πληροφορίες είναι ακριβείς. Έτσι, και η επίσημη ανακοίνωση αποφεύχθηκε, και η έκθεση (εν μέρει) δημοσιοποιήθηκε μέσω διαρροής – πιο πολύ για τον «εμπλουτισμό» κάποιων «βιογραφικών» παρά για να έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα (τουλάχιστο στο προβλεπτό μέλλον).

Αφήνουμε στην άκρη, στο παρόντα σχολιασμό, το πρωταρχικό ζήτημα του βίαιου χαρακτήρα του «κλεισίματος των ψυχιατρείων» και της, απλώς, μετακόμισης των κλινικών, χωρίς να υπάρχει καμιά από τις προϋποθέσεις γι΄ αυτό το κλείσιμο, όπως η τομεοποίηση, η δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών και, προπαντός, η αλλαγή του «τρόπου σκέψης και πράξης» (αλλά και οι διαδικασίες μέσω των οποίων αυτή η «αλλαγή του τρόπου» επιτυγχάνεται), παράμετροι εκ των ουκ άνευ για την εναλλακτική στον εγκλεισμό λειτουργία ενός κοινοτικά βασισμένου συστήματος Ψυχικής Υγείας – προκειμένου, δηλαδή, να μιλάμε για «ξεπέρασμα του ψυχιατρείου» και όχι για απλή κατάργησή του.

Θα επικεντρώσουμε σ΄ αυτό που αποκαλύπτει, για τον χαρακτήρα του εγχειρήματος, το ίδιο το σχέδιο της μεταφοράς των κλινικών. Και πάλι, ωστόσο, θ΄ αφήσουμε, αναγκαστικά, στην άκρη το πολύ σημαντικό ζήτημα της καταλληλότητας των επιλεγμένων χώρων, καθώς η εν λόγω αυτόκλητη επιτροπή που τους επέλεξε (λειτουργώντας και σ΄ αυτό το πεδίο, χωρίς κανένα διάλογο, χωρίς καμιά συμμετοχική διαδικασία), δεν έχει το παραμικρό στοιχείο αξιοπιστίας για το εν λόγω έργο. Θα χρειαστεί χρόνος και επισταμένη έρευνα (ακόμα και χωρίς την επίσημη δημοσιοποίηση της έκθεσης) για να διερευνηθούν οι χώροι, η αρχιτεκτονική τους και η χωροταξική τους επάρκεια, που κρίθηκαν ως κατάλληλοι για να στεγάσουν τις ψυχιατρικές κλινικές.

Θα μείνουμε στο «αποκαλυπτικό» (με όλες τις σημασίες της λέξης) στοιχείο της μεταφοράς τεσσάρων κλινικών στο «Αμαλία Φλέμιγκ», τριών στο «Αγία Βαρβάρα» και δυο στο «Σωτηρία» - όπου ήδη υπάρχει μια ακόμα ψυχιατρική κλινική, σύνολο, δηλαδή, και εδώ, τρεις!!! Τέσσερις κλινικές στο «Α. Φλέμιγκ» σημαίνει την μεταφορά του μισού ΨΝΑ (έχει 9 κλινικές) σε ένα άλλο νοσοκομείο… και τρεις κλινικές στο Αγ. Βαρβάρα σημαίνει την μεταφορά του μισού Δρομοκαϊτείου (έχει 6 κλινικές) σ΄ ένα νοσοκομείο παραδίπλα. Για ποιο «κλείσιμο» μιλάμε…

Πρόκειται για ένα κομμάτιασμα των ψυχιατρείων, με τη μεταφορά μεγάλου μεγέθους θραυσμάτων σε άλλους χώρους, οι οποίοι μετατρέπονται σε μικρά ψυχιατρεία. Στο μέγεθος, περίπου, αυτών που έκλεισαν πριν μερικά χρόνια.

Καθώς οι ασθενείς χρόνιας παραμονής που έχουν απομείνει στα τρία εναπομείναντα ψυχιατρεία είναι σχετικά λίγοι (αφού η πλειονότητα απορροφήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, μέσω των διαδικασιών της μεταστέγασης, σε εξωνοσοκομειακές στεγαστικές δομές), το κυρίαρχο ζήτημα για το «κλείσιμο» του ψυχιατρείου είναι ο εναλλακτικός τρόπος «σκέψης και πράξης» που πρέπει να διέπει την άσκηση της ψυχιατρικής, την λειτουργία των υπηρεσιών και του όλου συστήματος και επομένως, έχει να κάνει πρωτίστως με τα «τμήματα εισαγωγών». Άλλωστε, το ζήτημα των εναπομεινάντων ασθενών χρόνιας παραμονής πρέπει και αυτό να ειδωθεί σε συνάρτηση με διαδικασίες, αφενός, αμφισβήτησης και μετασχηματισμού της παθογόνου ασυλικής λειτουργίας και, αφετέρου, δημιουργίας των ολοκληρωμένων εναλλακτικών κοινοτικών δομών, οι οποίες, στο βαθμό που δημιουργούνται και λειτουργούν, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην στήριξη κάποιων εξ΄ αυτών στον τόπο κατοικίας, αποφεύγοντας τον μονόδρομο της μετάβασης για όλους σε στεγαστικές δομές.

Το κέντρο βάρους είναι, λοιπόν, τα «τμήματα εισαγωγών», ο μετασχηματισμός και το ξεπέρασμά τους προς κοινοτικά βασισμένες λογικές και πρακτικές. Τέσσερις (ή τρεις, ή και δυο) κλινικές σε ένα νοσοκομείο θα αναπαράγουν, απλώς, τις λογικές του ολοπαγούς ιδρύματος και μάλιστα υπό τους χειρότερους όρους, επιβεβαιώνοντας και κάποιους καλοθελητές υποστηριχτές του ασύλου (και της ασυλικής λογικής) που θεωρούν ότι, αν κλείσει το ψυχιατρείο, οι ασθενείς θα χάσουν τον «προαυλισμό» τους και τον «καθαρό αέρα» στους «ανοιχτούς χώρους του κλειστού ιδρύματος»!

Αν οι υπάρχουσες, εδώ και χρόνια, κλινικές στα γενικά νοσοκομεία δεν έχουν ακόμα ξεπεράσει το «τραύμα» του εξαναγκασμού τους να δέχονται ακούσιες νοσηλείες (μετά τον προ δεκαπενταετίας σεισμό και το, τότε, προσωρινό κλείσιμο του ΨΝΑ), με τα δεκάδες ράντζα μετά από κάθε εφημερία και με τις παραδοσιακές κατασταλτικές ιδρυματικές πρακτικές να έχουν αυτούσιες μεταφερθεί στο χώρο του γενικού νοσοκομείου, καταλαβαίνει κανείς τι πρόκειται να γίνει αν, στον ίδιο χώρο, συστεγάζονται τρεις ή τέσσερις κλινικές. Μια «κοινότητα ομοίων», με κοινά προβλήματα, με κοινή, άνωθεν, αντιμετώπιση και διαχείριση, λογικές ενός μικρότερου ασύλου, αλλά πάντα ασύλου, σε ένα τμήμα του νοσοκομείου, στο νεοϊδρυθέν «ψυχιατρείο του γενικού νοσοκομείου» - αυτός θα είναι ο νεωτερισμός των φωστήρων της επιτροπής που συγκρότησε την εν λόγω πρόταση.

Πιθανές αντίστοιχες δομές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν εντυπωσιάσει τους φωστήρες της «επιτροπής διάλυσης των ψυχιατρείων», δεν σημαίνει ότι αποτελούν τις «καλές πρακτικές» στις χώρες προέλευσης, απ΄ όπου γίνεται η αντιγραφή, αλλά το αντίθετο: ενσαρκώνουν, απλώς, τις θατσερικές πολιτικές στην Ψυχική Υγεία, η ολοκλήρωση των οποίων παρατηρείται σήμερα με την προϊούσα κατάρρευση των συστημάτων Υγείας και Ψυχικής Υγείας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Στο δημοσίευμα του ygeia360 αναφέρεται ότι οι κλίνες που θα μεταφερθούν ανά κλινική θα είναι από 20-27. Στο ΨΝΑ (Δαφνί) οι κλίνες είναι σε όλα τα τμήματα 27 και στο Δρομοκαίτειο αντίστοιχες ή και περισσότερες. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει περαιτέρω μείωση των υπαρχόντων ψυχιατρικών κλινών κατά την διαδικασία της μεταφοράς - σε μα χώρα που υπολείπεται δραματικά σε ψυχιατρικές κλίνες, πέρα και ξέχωρα από την έλλειψη εναλλακτικών, κοινοτικά βασισμένων κοινοτικών υπηρεσιών.

Αν επιμένουμε στο σχολιασμό της εν λόγω πρότασης είναι γιατί, πέρα από την νεοφιλελεύθερη λογική της Απονοσοκομειοποίησης που την διέπει (σε αντιδιαστολή με την Αποϊδρυματοποίηση και με τραγικές συνέπειες στις χώρες προέλευσης), ο λόγος για τον οποίο γίνεται, δεν έχει παρά μόνο προσχηματικά να κάνει με την πάλαι ποτέ σύναψη συμφωνίας (που επικαιροποιήθηκε με το σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου) για το κλείσιμο των ψυχιατρείων, όταν (το 2015) θα «ολοκληρωνόταν» η «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» στη βάση των συγχρηματοδοτούμενων με την ΕΕ προγραμμάτων. Η πρόταση αυτή έχει να κάνει με την εφαρμογή, και στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, της στυγνής, δημοσιονομικού χαρακτήρα πολιτικής στα πλαίσια των διαδοχικών μνημονίων: γι΄ αυτούς το «κλείσιμο» είναι ένα λογιστικού χαρακτήρα μέτρο, που αποσκοπεί στην δραστική περικοπή δαπανών και πρωτίστως αυτών που αφορούν σε προσωπικό. Η περαιτέρω δραστική μείωσή του είναι από τους βασικούς λόγους του «κλεισίματος», όσο κι΄ αν τώρα το διαψεύδουν μετά βδελυγμίας. Διαφορετικά, τι νόημα έχει να μεταφέρει κάποιος το «μισό Δαφνί» σ΄ ένα άλλο νοσοκομείο και το «άλλο μισό», πχ, στην Αγ. Βαρβάρα (ή, όπως αλλιώς «κάτσει» η μοιρασιά);

Βέβαια, το σχέδιο μένει στον αέρα, λόγω της βαθιάς πολιτικής κρίσης και των επικείμενων εκλογών. Η μόνη τρέχουσα «πολιτική» Ψυχικής Υγείας είναι τα γεύματα «με τα χεράκια» της υφυπουργού Κ. Παπακώστα, από κοινού με την Coca Cola (και με διάφορους «πρόθυμους» από το χώρο της ψυχικής υγείας), μιας υφυπουργού και αυτής απλώς «περαστικής», όπως και οι προκάτοχοί της, από το Υπουργείο Υγείας, χωρίς κανένα απολύτως έργο. Με πολλές, ωστόσο, δηλώσεις περί «δικαιωμάτων» και «στίγματος», με κάποιες φραστικές αστοχίες, όπως, πχ, το ΠΕΠΣ A.E., το οποίο «κακώς» παρεξηγήθηκε, αφού (ως γλώσσα λανθάνουσα) εκφράζει τον εν δυνάμει Α.Ε. χαρακτήρα των ΜΚΟ (που σύντομα θα οδηγηθούν και επισήμως στο καθεστώς των Α.Ε.), αλλά και με μια δήλωση που θα «μείνει», η οποία κολλάει πλήρως, ως λογική, ως τρόπος σκέψης, με την επιδίωξη της όπως - όπως μεταφοράς των ψυχιατρικών κλινικών των ψυχιατρείων στα γενικά νοσοκομεία : πρόκειται για την δήλωσή της ότι οι έγκλειστοι στα Λεχαινά καλώς («για το καλό τους») είναι στα κλουβιά «σύμφωνα με τους ειδικούς»!!!

Μια πολιτική αλλαγή τον Ιανουάριο δεν θ΄ αποτελεί, από μόνη της, αποφυγή των κινδύνων που απειλούν την Ψυχική Υγεία, ούτε φρένο στην περαιτέρω κατασταλτική της μετάλλαξη και αποδόμηση. Στο βαθμό, μάλιστα, που αυτή η λογική είναι ριζωμένη στη κυρίαρχη κουλτούρα και πρακτική της πλειονότητας της ψυχιατρικής κοινότητας, το ίδιο πλάνο μπορεί, σε μιαν άλλη στιγμή, να σερβιριστεί ξανά, πιθανώς με διαφορετικό περιτύλιγμα. Και με χίλιες δυο δικαιολογίες (η «διαπραγμάτευση για το χρέος», οι όποιες «απαιτήσεις των δανειστών», οι «αγορές», το «ευρώ», οι «δυσκολίες που μας περιμένουν» αλλά, «στο τέλος», «θα» νικήσουμε κοκ).

Η επαγρύπνηση που απαιτείται και η αντίσταση από τα κινήματα ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, οικογένειες, λειτουργούς, κοινωνικές/κινηματικές συλλογικότητες δεν αφορά μόνο το τώρα αλλά, εξίσου, και το μέλλον που έρχεται.

24/12/2014

psyspirosi.gr

Διακήρυξη του 6ου διεθνούς συνεδρίου του Intervoice (Δίκτυο "Ακούγοντας Φωνές")

 

Μπορείτε να παρακολουθήσετε τις ομιλίες που έγιναν στο πλαίσιο του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου ‘Ακούγοντας Φωνές’, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από 10 έως 12 Οκτωβρίου 2014, στο youtube channel του Intervoice: εδώ

 

Η εμπειρία ψυχολόγων από τα 5μηνα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας του ΟΑΕΔ

 

Το παρόν κείμενο είναι αποτέλεσμα μιας συζήτησης που αναπτύχθηκε μεταξύ ψυχολόγων οι οποίοι εργάστηκαν κατά τα προηγούμενα έτη στα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας του ΟΑΕΔ. Λόγος για να γραφτεί ήταν η ανάγκη να καταθέσουμε την εμπειρία μας και να μοιραστούμε την εικόνα που εμείς είδαμε μέσα από τα προγράμματα αυτά, ως η ελάχιστη κίνηση που μπορούμε να κάνουμε για να εναντιωθούμε στα όσα συμβαίνουν εις βάρος μας. Αφορμή, στάθηκαν οι εξαγγελίες για τις νέες “θέσεις εργασίας” που έρχονται πάλι μέσω ΟΑΕΔ και η προοπτική που αυτές σκιαγραφούν για όλους όσους ζούμε και εργαζόμαστε σε αυτόν τον τόπο.

Τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας ή αλλιώς 5μηνα του ΟΑΕΔ, ισοδυναμούν με ένα -όχι και τόσο νέο εργασιακό καθεστώς (βλ τα προγενέστερα stage) στο πλαίσιο του οποίου προσλαμβάνονται άνεργοι για να εργαστούν σε διάφορες υπηρεσίες και οργανισμούς για 5 μήνες. Οι άνεργοι μπορεί να είναι πτυχιούχοι οποιασδήποτε ειδικότητας ή απόφοιτοι υποχρεωτικής εκπαίδευσης και δεν υπόκεινται σε κάποιο ηλικιακό όριο, αρκεί να είναι άνω των 18. Επομένως, είναι προγράμματα που απευθύνονται σε όλους και όχι μόνο στους νέους ή στους νεοεισερχόμενους στον εργασιακό στίβο. Οι ψυχολόγοι που συμμετείχαν στα προγράμματα αυτά απορροφήθηκαν από δήμους, σχολεία Α’ βάθμιας και Β’ βάθμιας εκπαίδευσης, διευθύνσεις υγείας, παιδικούς σταθμούς, ΚΑΠΗ κ.α.

Τι σημαίνει 5μηνο για έναν ψυχολόγο;

Τα πεντάμηνα απασχόλησαν ψυχολόγους στηριζόμενα στη δημοφιλή, αλλά εσφαλμένη αντίληψη ότι ο ψυχολόγος είναι ένας γιατρός και σαν τέτοιος πρέπει να θεραπεύει προβλήματα μέσα σε λίγες- το πολύ- μέρες. Στη βάση αυτής της λογικής του «χαπιού», οι ψυχολόγοι έπρεπε μέσα σε 5 μήνες να παράσχουν υποστηρικτικό έργο και μάλιστα όχι σε μία, αλλά σε τρεις ή και πλέον διαφορετικές δομές αφού, λόγω των αυξημένων αναγκών, τοποθετήθηκαν σε περισσότερες από μια υπηρεσίες ο καθένας. Μπορούσαμε δηλαδή να δούμε έναν ψυχολόγο να δουλεύει σε πέντε διαφορετικά σχολεία την εβδομάδα, τη στιγμή που οι ανάγκες ενός και μόνο σχολείου απαιτούν από εκείνον/-η καθημερινή παρουσία.

Μπορεί όμως να παραχθεί ουσιαστικό έργο μέσα σε 5 μήνες (4 για την ακρίβεια αν αφαιρέσουμε γιορτές και αργίες) και υπό αυτές τις συνθήκες; Αν υπήρχε έστω και ένας ψυχολόγος στην ομάδα έργου που σχεδίασε τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας, είναι βέβαιο ότι θα απαντούσε αρνητικά. Μέσα σε ένα τόσο περιορισμένο και επιβαρυμένο χρονοδιάγραμμα, δεν υπάρχει η δυνατότητα για σχεδιασμό και φυσικά ούτε για υλοποίηση δράσεων, πόσο μάλλον όταν δεν υπάρχει καμία προοπτική παράτασης ή ανανέωσης της συνεργασίας. Ίσως η ανάγκη για περισσότερο χρόνο να ακούγεται παράξενη σε κάποιον ο οποίος δεν εργάζεται στο χώρο της ψυχικής υγείας. Ακούγεται ακόμη και ελιτίστικη ή ειρωνική σε μια εποχή που όλοι και όλα τρέχουν με τρελούς ρυθμούς. Όμως ο χρόνος για τον ψυχολόγο, όπως και για όποιον άλλον καταπιάνεται με επαγγέλματα των ανθρωπιστικών επιστημών, είναι κομμάτι της δουλειάς του, είναι εργαλείο, είναι ό,τι και η άρτια κατάρτισή του και το καθαρό του μυαλό. Ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας γνωρίζουμε τον πρωταρχικό ρόλο που παίζει στη δουλειά μας η ανάπτυξη σχέσης με τον αποδέκτη των υπηρεσιών. Η σχέση αυτή δεν μπορεί ούτε να επισπευσθεί ούτε να εξαναγκαστεί εντός της διορίας των 5 μηνών. Δεν είναι λοιπόν υπερβολή να πούμε ότι το επάγγελμα του ψυχολόγου δε χωρά στα 5μηνα διότι το μόνο που μπορείς να αρχίσεις και να τελειώσεις με υπευθυνότητα σε αυτά, είναι μια σειρά ομιλιών και τίποτα παραπάνω.

Η δουλειά στα εν λόγω προγράμματα, επιβαρύνθηκε επιπλέον από την παντελή έλλειψη πλαισίου που κανονικά θα έπρεπε να συνοδεύει την πρόσληψη μας. Ποιος θα ήταν ο ρόλος του ψυχολόγου, οι αρμοδιότητες και οι στόχοι της δουλειάς του ήταν κάτι που δεν το γνώριζε κανείς, ούτε ο ψυχολόγος ούτε ο ίδιος ο φορέας υποδοχής. Στις συμβάσεις δεν διευκρινίστηκε ποτέ το είδος της εργασίας ούτε και το αν ο ρόλος μας θα ήταν διαγνωστικός, θεραπευτικός, συμβουλευτικός κ.ο.κ  Κάποιες διευκρινιστικές διατάξεις που στην πορεία εστάλησαν, περιείχαν αφηρημένου τύπου γενικότητες, δυσερμήνευτες και καθόλου βοηθητικές σε πρακτικό επίπεδο. Ποτέ επίσης δεν υπήρξε πρόβλεψη για εποπτεία, έννοια άμεσα συνυφασμένη με το επάγγελμά μας. Ξέρουμε πολύ καλά ότι ο ψυχολόγος δεν λειτουργεί αυτόνομα και όπου κι αν δουλεύει, οφείλει να έχει εποπτεία προκειμένου να παραμένει βοηθητικός για τους ανθρώπους με τους οποίου συνεργάζεται. Το αποτέλεσμα όλων αυτών των ελλείψεων οδήγησε σε μια χαοτική κατάσταση εξαιτίας της οποίας δεν χάθηκε μόνο επιπλέον χρόνος αλλά επιβαρύνθηκε και ο κάθε εργαζόμενος ξεχωριστά. Στην Ελλάδα όπου οι ψυχολόγοι εκλείπουν από τις δημόσιες υπηρεσίες και άρα δεν υπάρχει εμπειρία συνεργασίας και μια πεπατημένη στην οποία θα μπορούσαμε να ανατρέξουμε, ο κάθε ψυχολόγος κλήθηκε να μπαλώσει ο ίδιος την ανοργανωσιά των προγραμμάτων αυτών. Σε αυτήν την προσπάθεια έπρεπε να αντιμετωπίσει τις υπέρμετρες απαιτήσεις του κάθε φορέα υποδοχής αλλά και τις αντιστάσεις που συνεπάγεται η είσοδος μιας νέας ειδικότητας σε χώρους που δεν είχαν συνηθίσει την παρουσία της. Και όπως είναι αναμενόμενο όταν αφήνεις κάποιον ξεκρέμαστο με την οδηγία “κάνε ότι καταλαβαίνεις”, δεν λείπουν ούτε τα λάθη ούτε οι αυθαιρεσίες.

Τι σημαίνει 5μηνο για όλους μας ως εργαζόμενους και ως πολίτες;

Ωστόσο, είναι μυωπικό να κοιτάζουμε τα 5μηνα αποκλειστικά και μόνο από τη σκοπιά ενός ψυχολόγου που εργάζεται σε αυτά. Το θέμα των 5μήνων μας αφορά όλους γιατί έχει προεκτάσεις που μας επηρεάζουν όλους.

Τα 5μηνα του ΟΑΕΔ ισοδυναμούν με μια τεράστια παρανομία από πλευράς κράτους. Χωρίς την ανάγκη πλέον να συγκαλυφθεί η αυθαιρεσία, στο κείμενο της ίδιας της προκήρυξης αναγράφεται επί λέξη ότι οι αμοιβές ορίζονται «α) σε 19,6 ευρώ ημερησίως και όχι μεγαλύτερο από 490,00 ευρώ μηνιαίως για τους ανέργους άνω των 25 ετών και β) σε 17,1 ευρώ ημερησίως και όχι μεγαλύτερο από 427,00 ευρώ μηνιαίως για τους ανέργους κάτω των 25 ετών, κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που προβλέπονται από την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και τις οικείες συλλογικές συμβάσεις». Κατά παρέκκλιση της νομιμότητας επίσης, εξαφανίζονται και όλα τα εργασιακά δικαιώματα, δεν παρέχεται καμία απολύτως κάλυψη σε περίπτωση ασθένειας, δεν παρέχεται άδεια και φυσικά δεν καλύπτεται κανένα ατύχημα στο χώρο εργασίας. Πρόκειται δηλαδή για μια ωμή εργασιακή συνθήκη απογυμνωμένη από οτιδήποτε ήταν υπέρ της προστασίας του εργαζομένου μέχρι τώρα. Γι’ αυτό άλλωστε και οι εργαζόμενοι στα προγράμματα αυτά δεν αποκαλούνται εργαζόμενοι, αλλά «ωφελούμενοι» μιας και η νέα αυτή συνθήκη απαιτεί και νέους όρους για να συνεννοούμαστε.

Παρόλο που η προκήρυξη σου έδινε τις αφορμές να υποπτευθείς αυτό που ακολουθεί, στην πραγματικότητα μόνο μέσα από την ίδια την πράξη ήταν δυνατό να αντιληφθεί κανείς περί τίνος πρόκειται. Όσοι έτυχε να τοποθετηθούν σε σχολεία, κατάλαβαν εκ των υστέρων ότι ο μισθός τους μειώθηκε στα 215 και στα 187 ευρώ αντίστοιχα (ανάλογα την ηλικία) για το μήνα του Πάσχα, καθώς τα σχολεία κλείνουν για διακοπές δύο εβδομάδες. Σε άλλες περιπτώσεις που οι εποπτικοί φορείς (πχ δήμοι) φρόντισαν να καλύψουν τις μέρες που οι υπηρεσίες ήταν κλειστές, οι εργαζόμενοι της κοινωφελούς εργασίας τοποθετήθηκαν σε άλλες θέσεις, ασχέτως αντικειμένου, προκειμένου να δικαιολογήσουν τα 19,60/17,1 ευρώ την ημέρα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, κατέληγαν να βγάζουν φωτοτυπίες σε κάποιο γραφείο ή να κάθονται απλά περιμένοντας να περάσει η ώρα. Μια ακόμη ενδιαφέρουσα ανακάλυψη που ποτέ δεν αναφέρθηκε στους όρους πρόσληψης, ήρθε μετά το τέλος των 5μηνων όταν οι εκ νέου άνεργοι διεκδίκησαν κάποια άλλη θέση εργασίας. Ενημερωθήκαμε τότε ότι, με εντολή του υπουργείου, τα 5μηνα δεν λογαριάζονται σαν εργασιακή εμπειρία αλλά σαν προγράμματα εκπαίδευσης ανέργων, οπότε ο εργαζόμενος είναι ένας εκπαιδευόμενος που δεν εκπαιδεύεται αλλά δουλεύει (!). Σε περίπτωση δε που μπροστά σε αυτές τις εξαθλιωμένες συνθήκες αποφάσιζες να μην συνεχίσεις στα 5μηνα, παρόλο που επιλέχθηκες, τότε έπρεπε να “πληρώσεις” με την απώλεια της κάρτας ανεργίας σου, αφού σου παρεχόταν δουλειά και εσύ την αρνήθηκες.

Είναι προφανές ότι τα 5μηνα δεν στήθηκαν για να παρέχουν έργο «κοινωφελούς χαρακτήρα» ούτε για να αναβαθμίσουν την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών, όπως διατείνονται οι εμπνευστές τους. Στήθηκαν καθαρά ως σύστημα ανακύκλωσης ανέργων και “μαγειρέματος” των δεικτών ανεργίας. Πατάνε στη λογική του να δουλέψουν “λίγοι για λίγο” μέχρι να επιστρέψουν ξανά στην αποθήκη ανεργίας και να χρησιμοποιηθούν άλλοι, προκειμένου να πούμε ότι κάτι γίνεται. Για την υλοποίησή τους δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός ούτε κανένας κεντρικός έλεγχος. Αποτέλεσμα ήταν σε πολλές περιπτώσεις να “στριμώχνονται” διάφορες ειδικότητες σε υπηρεσίες, όπου δεν υπήρχε όχι απλά η ανάγκη για τις ειδικότητες αυτές, αλλά ούτε καν χώρος να στεγαστούν τόσα άτομα. Έτσι, κάποιοι βρέθηκαν να δουλεύουν χωρίς αντικείμενο ή να απασχολούνται σε εντελώς άσχετα με την ειδικότητά τους αντικείμενα.

Σε εμάς που εργαστήκαμε στα 5μηνα, είναι ξεκάθαρος ένας ακόμη λόγος ύπαρξης τους. Τα 5μηνα αποτελούν επιλογή από πλευράς κράτους και χρησιμοποιούνται για να συνηθίσει σταδιακά ο άνεργος πληθυσμός την έννοιά τους. Να συνηθίσει δηλαδή σε κάτι καινοφανές που ουσιαστικά δε σου παρέχει τίποτα αλλά λειτουργεί στη λογική του «από το τίποτα, καλύτερο». Όταν αυτά, που πριν από χρόνια θα θεωρούνταν εργασιακή εξαθλίωση, περάσουν σαν κάτι συνηθισμένο, δεν θα είναι αδύνατη και η εφαρμογή τους για την κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών της κοινωνίας, κάτι που γίνεται ήδη σε ένα βαθμό άλλωστε. Δεν αποκλείεται δηλαδή μελλοντικά να δούμε 5μηνους δασκάλους ή καθηγητές και να τελούμε όλοι υπό καθεστώς ολιγόμηνων συμβάσεων χωρίς εργασιακά δικαιώματα.

Ποιον λοιπόν ωφελεί αυτή η «κοινωφελής εργασία»; Σίγουρα όχι εμάς που εργαστήκαμε σε αυτά τα προγράμματα και σίγουρα ούτε και κανέναν εργαζόμενο σε αυτή τη χώρα. Είναι προγράμματα που στήνονται από την τρέχουσα πολιτική τάξη για να εξυπηρετήσουν την τρέχουσα πολιτική τάξη. Είναι στην πραγματικότητα μια παγίδα που εγκλωβίζει όλους όσους έχουμε παραμείνει εντός της χώρας σε ένα διαρκές και ψυχοφθόρο ιδιότυπο καθεστώς ανεργίας.

Σίγουρα όλοι πιεζόμαστε οικονομικά και ψυχολογικά όμως αν αφεθούμε στο βάρος των παραπάνω πιέσεων δημιουργούμε ακόμη πιο γόνιμο έδαφος για εκμετάλλευση. Είναι θεωρούμε ευθύνη μας να μην σιωπούμε μπροστά στην εργασιακή αναξιοπρέπεια που βιώνουμε, συνηθίζοντας ως δεδομένη την εξαθλίωση και την παρανομία από πλευράς κράτους. Είναι επιπλέον ευθύνη μας να ανοίγουμε αυτό που βιώνουμε σε όσους δεν το γνωρίζουν και να μην αρκούμαστε σε ψευτοπαρηγοριές τύπου «τι να κάνουμε, από το τίποτα κάτι είναι και αυτό». Όπως όλοι, έτσι κι οι ψυχολόγοι αναζητούμε ευκαιρίες για να είμαστε δημιουργικοί κι όχι να δουλεύουμε χωρίς απολαβές και δικαιώματα ή να εξαναγκαζόμαστε σε αχρηστία μέσα από θέσεις εργασίας χωρίς αντικείμενο. Η παρουσία μας σε όλους τους εργασιακούς χώρους που προέβλεψαν τα 5μηνα κρίνεται και από εμάς απαραίτητη ωστόσο δεν μπορεί η λειτουργία μας σε αυτούς να ετεροκαθορίζεται. Άνθρωποι που δεν γνωρίζουν το αντικείμενό μας και δεν λαμβάνουν υπόψιν τους όρους μας δεν μπορούν να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς. Οι αποδέκτες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας δεν μπορεί να εξαναγκάζονται σε 5μηνες σχέσεις με αναλώσιμους ψυχολόγους τη στιγμή που η σταθερότητα είναι αναγκαία προϋπόθεση της θεραπευτικής διαδικασίας. Τέλος, η παροχή ψυχοκοινωνικής κάλυψης μέσα από δημόσιους φορείς δεν μπορεί να απαξιώνεται με αυτόν τον τρόπο και να καθίσταται μονόδρομος ο ιδιωτικός τομέας, ειδικά όχι σήμερα.

Το παρόν κείμενο δεν έχει να προσθέσει κάτι νέο σε όλα όσα έχουν κατά καιρούς ειπωθεί για τη μορφή που παίρνει η εργασία και οι συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα σήμερα. Καταθέτουμε όμως αυτή την εμπειρία γιατί ήταν ανάγκη μας να κοινοποιήσουμε σε όλους τους συναδέλφους και μη, το αδιέξοδο που ζήσαμε, όχι τόσο σαν αποφόρτιση αλλά σαν μια ελάχιστη αντίσταση στα όσα βλέπουμε σιγά σιγά να μας πνίγουν. Καταθέτουμε αυτό το κείμενο γιατί δεν μπορεί σαν επαγγελματίες ψυχικής υγείας να εθελοτυφλούμε μπροστά στα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Γιατί ο ρόλος μας στην προαγωγή της ψυχικής υγείας στην κοινωνία δεν μπορεί να ξεκινά και να τελειώνει μέσα σε ένα γραφείο ή μια υπηρεσία. Γιατί πιστεύουμε ότι οι λύσεις των κοινωνικο-πολιτικών ζητημάτων με τα οποία είμαστε όλοι αντιμέτωποι δεν βρίσκονται στις επιπλέον εκπαιδεύσεις ή στην ψυχοθεραπεία μας, αλλά στις μικρές νησίδες αντίστασης που μπορούμε να δημιουργήσουμε συλλογικά.

Καταθέτουμε λοιπόν αυτό το κείμενο ως προτροπή σε εμάς τους ίδιους, αλλά και σε όποιον το διαβάζει, για αναζήτηση και δημιουργία των δικών του νησίδων. Για να μην συνηθίσουμε το απαράδεκτο του χθες σαν το φυσιολογικό του σήμερα.

Ομάδα ψυχολόγων που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα.

omadapsy@googlegroups.com

 

HOT DOC: Άνθρωποι στον Καιάδα της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης»

  

 

Από το "HOT DOC" (Τεύχος 63, 06/11/2014)

Διαβάστε επίσης: HOT DOC: Άρρωστα μυαλά αισχροκερδούν σε βάρος ψυχικά αρρώστων

Στιγμιότυπα από μια οικογενειακή μαρτυρία 2006-2014

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της ΚΙΝ.Α.Ψ.Υ.

Η ομιλία μέλους της ΚΙΝΑΨΥ με τίτλο "Μια πραγματική αφήγηση - Στιγμιότυπα από μια οικογενειακή μαρτυρία 2006-2014" που παρουσιάστηκε στο Συμπόσιο 2: "Τι πραγματικά σημαίνει να ζω με μια ψυχική πάθηση στην Ελλάδα το 2014" την Πέμπτη 9/10/2014, στο πλαίσιο του Συνεδρίου "Ζώντας με τη Σχιζοφρένεια" (wfmh2014.gr).

Σκηνή 1η: Η αδελφή μου δεν είναι καλά

«Με παρακολουθούν από την τηλεόραση», «με κοιτάνε περίεργα στο δρόμο», «τα σκυλιά και τα πουλιά μου μεταφέρουν μηνύματα», «έχω μια αποστολή». Πηγαίνω ιδιωτικά σε ψυχίατρο που εργάζεται σε δημόσιο νοσοκομείο και συζητάω τα «συμπτώματα» της αδελφής μου, με συμβουλεύει να τη φέρω να τη δει. Η αδελφή μου δεν δέχεται, ο χρόνος περνά και η ψύχωση δουλεύει μέσα της. Ζητάω από το γιατρό να έρθει από το σπίτι, αυτή τη φορά δεν δέχεται εκείνος, θεωρεί επιβεβλημένη την εισαγωγή σε δημόσιο νοσοκομείο. Η αδελφή μου κλείνεται στο σπίτι και μας κλειδώνει απέξω.

Σκηνή 2η: Ακούσια νοσηλεία

Επικοινωνώ με το γιατρό και με συμβουλεύει να κινήσουμε τη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας. Δεν το έχουμε ξανακάνει. Επικοινωνώ με δύο στενές της φίλες που έρχονται και της μιλούν έξω από την πόρτα. Δεν ανοίγει σε κανέναν. Φοβόμαστε μην κάνει κακό στον εαυτό της. Ευελπίδων, εισαγγελέας. Η μαμά μου βάζει τα κλάματα «λέτε να θέλω να κλείσω το παιδί μου στο νοσοκομείο χωρίς λόγο;» Ο εισαγγελέας μας δίνει το χαρτί. Στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής μας ο διοικητής μας λέει ότι δεν έχουν προσωπικό για να γίνει η μεταφορά σε εφημερεύων νοσοκομείο. Η μαμά μου βάζει τα κλάματα. Επιμένουμε, εξηγούμε ότι φοβόμαστε μη βλάψει τον εαυτό της. Ο διοικητής μετά από λίγο υποχωρεί, λέει ότι θα στείλει περιπολικό και μας στέλνει στο σπίτι. Η πόρτα κλειδωμένη και όλα τα παραθυρόφυλλα κλειστά. Τί κάνει η αδελφή μου; Περιμένουμε στο πεζοδρόμιο. Η μαμά μου συνεχώς κλαίει. Μαζί με την αστυνομία έρχεται και ο κλειδαράς. Ανοίγουμε την πόρτα. Η αδελφή μου δεν αντιδρά στην παρουσία των αστυνομικών και δέχεται να μεταφερθεί, της ετοιμάζουμε ένα σακ βουαγιάζ και κατεβαίνουμε κάτω. Οι γείτονες κοιτούν το περιπολικό. Φεύγουμε. Μας πάνε στο τμήμα. Η αδελφή μου είναι σε παραλήρημα και σε κοινή θέα στο ισόγειο του αστυνομικού τμήματος. Κάποιες ώρες αργότερα, αφού επέστρεψε το περιπολικό από άλλο περιστατικό, μας πάνε στο νοσοκομείο.

Δύο γιατροί βλέπουν την αδελφή μου κι εμάς και παίρνουν το ιστορικό της. Κρίνουν ότι πρέπει να νοσηλευτεί. Μεταφερόμαστε στην πτέρυγα. Είναι ανήσυχη. Της κάνουν ηρεμιστική ένεση. Οι νοσηλευτές είναι καθησυχαστικοί, μας εξηγούν τα ωράρια και τους κανόνες επίσκεψης. Φεύγουμε. Προσπαθώ να καθησυχάσω μια μητέρα-ράκος και να της εξηγήσω ότι έγινε αυτό που έπρεπε να γίνει για να μην ταλαιπωρείται άλλο το κοριτσάκι μας, αλλά είναι έτσι;

Σκηνή 3η: Η νοσηλεία

Όταν τα αντιψυχωσικά αρχίζουν να ενεργούν, η σκέψη της αδελφής μου αρχίζει να καθαρίζει. Σε ένα από τα επισκεπτήρια δεν μπόρεσα να τη δω. Είχε ανησυχία και την έδεσαν στο κρεβάτι - καθήλωση. Η γιατρός μου είπε να περιμένω. Η νοσηλεύτρια μου εξήγησε ότι είναι καλύτερα να φύγω γιατί θα μείνει πολλές ώρες δεμένη. Έφυγα κλαίγοντας. Όταν η σκέψη της αρχίζει να καθαρίζει μας κατηγορεί επειδή την κλείσαμε στο «τρελάδικο», ενώ εμείς είμαστε που έχουμε το πρόβλημα. Όταν η σκέψη της καθαρίζει ακόμα παραπάνω έρχεται η μεγάλη θλίψη και η ανησυχία: «Έχω κάτι; Τί έχω; Θα βγω από 'δω και πότε;» Έρχονται και τα παράπονα: «Δεν μου κάνουν τίποτα εδώ. Βλέπω σπάνια το γιατρό. Στο δωμάτιο δεν έχω ησυχία. Μία απείλησε να με κάψει. Δεν έχω ησυχία εδώ, όλοι έρχονται και μου λένε το πρόβλημά τους». Μετά από 20 μέρες φεύγουμε από το νοσοκομείο με μια αγωγή, μια γενική διάγνωση και ελάχιστες οδηγίες. Καμία ενημέρωση για τα δικαιώματα της ίδιας ή για δομές στήριξης δεν έγινε ούτε σε μας ούτε σ' εκείνην.

Σκηνή 4η: Η περίθαλψη μετά τη νοσηλεία

Η αδελφή μου μπορεί να παρακολουθείται και να γράφει τα φάρμακά της από τα εξωτερικά ιατρεία που διατηρεί στο κέντρο το εν λόγω δημόσιο νοσοκομείο. Μου λέει: «Έχει ουρά, με κρατάει ο γιατρός 5 με 10 λεπτά και απλώς μου γράφει τα φάρμακα». Δεν υπάρχει πρόβλεψη για ψυχολόγο, για κοινωνικό λειτουργό, για οικογενιακή συμβουλευτική. Πηγαίνει σ' έναν ιδιώτη ψυχίατρο ο οποίος της προτείνει τροποποίηση της αγωγής που παραλίγο να της προκαλέσει κρίση και να την οδηγήσει σε νέα νοσηλεία. Το προλάβαμε. Η αδελφή μου και η μητέρα μου πάσχουν από κατάπτωση και κατάθλιψη, εγώ αρχίζω να βλέπω ιδιωτικά ψυχολόγο για να μπορέσω να ανταπεξέλθω.

Ακολούθησαν κι άλλες εκούσιες και ακούσιες εισαγωγές κι άλλες μεταφορές με περιπολικά, κι άλλες καθηλώσεις, πιο συγκεκριμένες διαγνώσεις, διαφορετικά φάρμακα. Η κατάθλιψη είναι κυρίαρχο συναίσθημα στις υφέσεις των ψυχωσικών επεισοδίων, η αδελφή μου αρχίζει να βλέπει ιδιωτικά ψυχολόγο, αλλά δεν αισθάνεται να τη βοηθάει αρκετά. Σταδιακά εγκαταλείπει οριστικά το επάγγελμά της και βιώνει μια εσωτερική απομόνωση και ματαίωση. Κάποιοι έως τότε στενοί φίλοι εξαφανίζονται από τον ορίζοντα. Είμαστε για ένα διάστημα, η στενή οικογένεια, το μοναδικό καταφύγιό της.

Εκείνη την περίοδο της αφιερώνω αυτό το ποίημα, που έχει απλώς συναισθηματική κι όχι καλλιτεχνική αξία:

Κι όταν δεν κουρνιάζεις στην ασφάλεια της αγκαλιάς της μητέρας σου

Τραβάς την άκρη της κλωστής των προβλημάτων σου

Και στήνεις γαϊτανάκι γύρω απ' το κορμάκι σου

Μέχρι που το τυλίγεις απ' τα πόδια ως την κορφή

Και δεν τ' αφήνεις πια, ούτε να σαλεύει, ούτε ν' ανασαίνει

Μπερδεμένη αραχνούλα παγιδεύεις στον ιστό σου τον εαυτό σου

Κι όταν έρχεσαι σε μένα και στα λέω όλα αυτά

Την αλήθεια αγναντεύεις σαν να είναι καρτ-ποστάλ τόπων που βαθιά ποθείς, μα δε διαβαίνεις.

Τις μικρές αναλαμπές σου, όλες τις μικροχαρές σου, τις μαζεύω όπου κι αν τις παρατάς

Αστεράκια τις κεντάω πάνω στο μουντό ουρανό σου

Θά ρθει ώρα που θα δεις αστροφεγγιά

Σκηνή 5η: Η ελπίδα

Κατά τύχη, η τελευταία ακούσια εισαγωγή γίνεται σ' ένα εξαιρετικό δημόσιο νοσοκομείο. Η αδελφή μου είναι μεν σε κρίση και με το που μπαίνουμε γίνεται καθήλωση, αλλά είμαι μαζί της στο δωμάτιο, μιλάμε, καπνίζει και της κρατάω το τσιγάρο. Μετά από λίγο ζητάει να πάει τουαλέτα και συνεννοείται με τον νοσηλευτή ότι θα είναι ήρεμη και δεν την ξαναδένουν, ποτέ ξανά στις 30 μέρες της νοσηλείας της. Την επομένη μέρα της εισαγωγής μια μεγάλη ομάδα αποτελούμενη από γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και νοσηλευτές βλέπουν εμένα και τη μητέρα μου και συζητούν μαζί μας το περιστατικό, ρωτούν, μαθαίνουν, ρωτάμε, εξηγούν. Στο νοσοκομείο λειτουργεί ομάδα συζήτησης και ψυχοθεραπείας και ομάδα δραστηριοτήτων. Η αδελφή μου νοσηλεύεται σε ένα δωμάτιο μόνη της και είναι ήρεμη. Καταλήγουν σε μια νέα αγωγή και βγαίνει για πρώτη φορά από νοσοκομείο εντελώς καθαρή από ψυχωσικά συμπτώματα. Παραμπέμπουν την αδελφή μου στο Κέντρο Ημέρας που λειτουργεί κοντά στην περιοχή μας και τη μητέρα μου στο Σύλλογο Οικογενειών ατόμων με προβλήματα Ψυχικής Υγείας. Ανασαίνουμε. Νιώσαμε για πρώτη φορά την έννοια και την κάλυψη ενός θεραπευτικού πλαισίου και μιας ουσιαστικής καθοδήγησης, μετά από εφτά χρόνια ταλαιπωρίας.

Τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά;

Η πρώτη ακούσια νοσηλεία θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε αποφευχθεί αν μια ομάδα αποτελούμενη από γιατρό, ψυχολόγο, νοσηλευτή και κοινωνικό λειτουργό είχε έρθει στο σπίτι, αν κάποιος είχε μείνει μαζί μας τις κρίσιμες μέρες και αφού της έδινε την κατάλληλη αγωγή την έπειθε να ακολουθήσει ένα θεραπευτικό πλαίσιο. Δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας, είναι δημόσιο πρόγραμμα που εφαρμόζεται σε μια περιοχή της Φινλανδίας.

Ακόμη κι αν δεν είχε αποφευχθεί η ακούσια νοσηλεία θα μπορούσε να είχε γίνει από το ΕΚΑΒ και όχι από την αστυνομία, ώστε να μην συνοδεύεται από αισθήματα στιγματισμού, η αδελφή μου είναι ασθενής όχι εγκληματίας.

Οι επόμενες μεταπτώσεις, κρίσεις και νοσηλείες θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν η θεραπευτική ομάδα έβρισκε νωρίτερα τη σωστή αγωγή και είχαμε στηριχθεί από την αρχή από ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό πλαίσιο. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε 20 ή 30 μέρες νοσηλείας ή μέσα από ημίωρα εβδομαδιαία ή μηνιαία ραντεβού με τον ψυχίατρο στη συνέχεια. Ο ασθενής που εισάγεται ακουσίως σε μια ψυχιατρική κλινική εξέρχεται θρυμματισμένος, τραυματισμένος και τρομαγμένος. Οι συγγενείς του βιώνουν αντίστοιχα συναισθήματα. Χρειάζεται από την αρχή να τεθεί σε λειτουργία ένα συντονισμένο, πλήρες και εξατομικευμένο θεραπευτικό πλαίσιο ώστε να μην οδηγηθεί ο πάσχων και οι οικείοι του στην απομόνωση, στην υποτροπή και στην εξουθένωση.

Το παρόν και το μέλλον

Η αδελφή μου αυτή τη στιγμή παρακολουθεί δύο Κέντρα Ημέρας, στα οποία βλέπει δωρεάν ψυχίατρο, ψυχολόγο και συμμετέχει σε δραστηριότητες και κοινωνικές εκδηλώσεις. Στο ένα κέντρο έχει δικαίωμα να πηγαίνει για ένα χρόνο, μετά δεν ξέρουμε τι θα γίνει. Έχει εγκαταλείψει το επάγγελμά της. Το Σεπτέμβριο του 2012 υπέβαλε αίτημα στο ταμείο της για σύνταξη αναπηρίας. Πέρασε από Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας, δύο φορές μετά από ένσταση για έλλειψη στοιχείων στη γνωμάτευση, και θα αρχίσει να λαμβάνει τη σύνταξή της στο τέλος του μήνα, δύο χρόνια μετά την εκκίνηση της διαδικασίας και για τα τρία επόμενα χρόνια, μετά θα πρέπει να ξαναπεράσει από ΚΕΠΑ. Θα ήθελε να δουλέψει με μειωμένο ωράριο ή σε Κοινωνικό Συνεταιρισμό Περιορισμένης Ευθύνης, αλλά οι θέσεις είναι ελάχιστες. Αφήσαμε τα στοιχεία μας στο τμήμα ΑμΕΑ του ΟΑΕΔ και μας πήραν τηλέφωνο! Αλλά δεν είχαν να της προτείνουν τίποτα.

Η μητέρα μου είναι πλέον μέλος του ΣΟΨΥ κι εγώ έγινα πρόσφατα μέλος της Κίνησης Αδελφών ατόμων με προβλήματα Ψυχικής Υγείας και όλες μαζί συμμετέχουμε εδώ κι ένα χρόνο και στην Πρωτοβουλία για ένα Πολύμορφο Κίνημα για την Ψυχική Υγεία. Η κάθε μία από μας αποφασίσαμε ότι, αν και πλέον εμείς ατομικά και ως οικογένεια έχουμε προσωρινά ισορροπήσει, θέλουμε να παλέψουμε μέσα από συλλογικούς φορείς για τη βελτίωση της κατάστασης της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα, ώστε όπως μπορεί και οφείλει, να είναι ολιστική, να πλαισιώνεται από σωστά οργανωμένες προσβάσιμες σε όλους δημόσιες δομές και να καθορίζεται με την ενεργό συμμετοχή των ασθενών, των οικογενειών και των φροντιστών τους. Είμαστε αντίθετες στις κακές πρακτικές των δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων, αλλά είμαστε και κάθετα αντίθετες με το βίαιο κλείσιμο αυτών, χωρίς να έχουν δημιουργηθεί πρώτα οι απαραίτητες κοινοτικές και τομεοποιημένες δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Διαβάστε: Μια ιστορία ψυχιατρικής νοσηλείας

και : Ακούσια νοσηλεία: Ένα επικίνδυνο «κοκτέιλ» θεραπείας με φυλακή

Σχόλια για το δελτίο τύπου του Διοικητή του Ψ.Ν.Α. από τον Χ. Βαρουχάκη

Ο κ. Χάρης Βαρουχάκης, ψυχίατρος και πρώην Διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας του Ψ.Ν.Α. (Δαφνί), σχολιάζει το δελτίο τύπου του Διοικητή του Ψ.Ν.Α. της 6ης Οκτωβρίου 2014 σχετικά με τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στο Ψ.Ν.Α. και υπενθυμίζει με απλά λόγια, σε όσους "δεν ξέρουν" ή "δεν θυμούνται", τους στόχους της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης: 

1. Πολλοί δεν ξέρουν -ή καμώνονται πως δεν ξέρουν- ότι η κατάργηση των γιγαντιαίων και αποκρουστικών ασύλων, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των αρρώστων και η μετακίνησή τους από τα άσυλα στην κοινότητα, δεν ήταν ο στόχος της, αλλά μόνο οι απαραίτητες και στοιχειώδεις προϋποθέσεις για να επιτευχθεί η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση. Δεν ήταν αυτοσκοπός που πρέπει να επιτευχθεί παντί τρόπω, με κάθε μέσο ή με μεθόδους που θυμίζουν «τελικές αλλά ναζί λύσεις». Και πολλοί ξεχνούν ή καμώνονται πως δεν ξέρουν ότι η βελτίωση των συνθηκών της ζωής των αρρώστων στο βαθμό που κερδήθηκε είναι πολύ μικρότερη από αυτή που επέβαλλε η μετά τόσα χρόνια αύξηση του δημόσιου πλούτου της χώρας, η παγκόσμια κατακραυγή και το χρέος τιμής προς τις χιλιάδες των αρρώστων που πέθαναν πολύ πριν από την ώρα τους, βασανιζόμενοι και ψυχικά νεκροί πολύ πριν από το βιολογικό τους θάνατο στα πανάθλια άσυλα που είχαν στηθεί εναντίον τους.

2. Στόχος της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης όπως την οραματίστηκαν οι εμπνευστές της και όσοι πορεύτηκαν σύμφωνα με τις αρχές και τις αξίες της δεν είναι απλώς να επιβιώσει ο άρρωστος. Αλλά να επιβιώσει ως άνθρωπος. Δεν είναι να επιβιώσει ως όν που οι μόνες ανάγκες του και τα μόνα του δικαιώματα είναι «Μαμ, κακά και νάνι». Και οι μόνες του υποχρεώσεις να μη πειράζει, να μη ενοχλεί, να μη ταράσσει τη μακάρια και αναίσθητη γαλήνη των άλλων.

3. Σκοπός, πνεύμα, αίμα και σάρκα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης είναι να ξαναβρεί ο άρρωστος το χαμένο του Πρόσωπο, να ξαναζήσει το θαύμα της ανθρώπινης ύπαρξης της μοναδικής και ανεπανάληπτης που παραμένει η ίδια και ταυτόχρονα διαφορετική στη πορεία του χρόνου.

4. Στο Πρόσωπο του Ανθρώπου επικεντρώνονται οι προσπάθειες. Ένα Πρόσωπο που έχει και άλλες ανάγκες εκτός από τις βασικές για την επιβίωση του. Να νιώσει τη χαρά της δημιουργίας, τη χαρά από την αγωγή της ψυχής του, τη χαρά από την συνύπαρξη εν κοινωνία με τους άλλους, τη χαρά από την ανταλλαγή συναισθημάτων και όλες τις άλλες κοινές και πανανθρώπινες χαρές (και τις λύπες). Και ακόμη τη χαρά από τη συνείδηση και την εκπλήρωση του χρέους του προς τους άλλους.

5. Στόχος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, που αφορά όλους –πάσχοντες και υγιείς– είναι επίσης, να μη χάσει ποτέ ξανά άνθρωπος το Πρόσωπό του. (Και γι’ αυτό πρέπει να ξανασκεφτούμε τι πράττουμε, όταν μιλάμε για πρόσωπα που πάσχουν, και τα χαρακτηρίζουμε ως «περιστατικά» ή ως «λήπτες υπηρεσιών». Γιατί σοβαροί για τους πάσχοντες κίνδυνοι ελλοχεύουν από τη χρήση όρων που έχουν τις ρίζες τους στην άνυδρη επικράτεια των αριθμών και τη στενόκαρδη τεχνοκρατική αντίληψη των πραγμάτων).

6. Γι‘ αυτή τη Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση πάλευαν λοιπόν πριν από τριάντα και περισσότερα χρόνια αυτοί που τολμά και ειρωνεύεται τώρα ο Διοικητής του Ψ.Ν.Α. Και όχι γι’ αυτή που ακάθεκτη καταποντίστηκε και κατάντησε γραφή κενή περιεχομένου και σύνθημα προς εξαπάτηση των αφελών ή όσων δεν γνωρίζουν, και άγρα των ψήφων τους.

7. Οργή προκαλούν αυτά τα παιδικά παιχνίδια με τους αριθμούς και η μπακαλίστικη χρήση τους που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι «…από τους 4.500 χρόνιους ασθενείς που υπήρχαν στα ψυχιατρεία, σήμερα έχουν απομείνει μόνο 240 …οι 4.260 αποασυλοποιήθηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια». Αυτοί οι 4.260 άρρωστοι, λοιπόν, μετρημένοι ένας προς ένα από τον κ. Διοικητή ζουν και βασιλεύουν. Κανείς από αυτούς δε πέθανε στα δέκα χρόνια που πέρασαν, κανείς δεν νοσηλεύεται σε ιδιωτική κλινική, κανείς δεν νοσηλεύεται στα Ψυχιατρεία που δεν έκλεισαν ακόμα. (Και, προφανώς, πολλοί από αυτούς απολαμβάνουν τις υπηρεσίες αμαρτωλών Ν.Π.Ι.Δ., που ό ίδιος ο κ. Διοικητής και οι προϊστάμενοί του κατακεραύνωναν πριν λίγο καιρό για τις ατασθαλίες τους. Και προφανώς επίσης οι υπόλοιποι 240 που ξέμειναν από το θαύμα περιμένουν με αγωνία τη δική τους σειρά να ευτυχήσουν).

8. Αντί ο κ. Διοικητής λοιπόν να ονειρεύεται τέτοια θαύματα και να ζητάει «το όνομα και το επίθετο ενός χρόνιου ασθενούς ...ο οποίος ζει σε παγκάκι ή κάτω από γέφυρα», ας ζητήσει να μάθει τουλάχιστον, έστω και τώρα, που βρίσκονται οι ασθενείς του Νοσοκομείου που διοικεί, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στα Οικοτροφεία των Ν.Π.Ι.Δ. Και βέβαια, με ποιες διαδικασίες μεταφέρθηκαν, ποιος υπέγραψε το εξιτήριό τους, ποιο Ν.Π.Ι.Δ. ενεπλάκη στη μεταφορά τους, ποια η σχέση του Ν.Π.Ι.Δ με τον υπογράψαντα το εξιτήριο. Και κυρίως να μάθει ποιοι από αυτούς πέθαναν και ποια ήταν η αιτία του θανάτου τους. Γιατί, όπως του έχω ξαναπεί, προ αυτού Διοικητής, όταν ρωτήθηκε εγγράφως σχετικά, πριν από τέσσερα χρόνια και βάλε, από το Συνήγορο του Πολίτη και μένα ως εκπρόσωπο της ΕΨΕ, δεν μας απάντησε. Κανείς τους εκεί στο Δαφνί δεν ήξερε, ούτε ενδιαφέρθηκε να μάθει τι είχαν απογίνει οι άρρωστοι., που με τέτοιες μεθοδεύσεις, που δυστυχώς επαναλαμβάνονται, «αποασυλοποιήθηκαν».

 

Διαβάστε και το κείμενο της Πρωτοβουλίας για ένα Πολύμορφο Κίνημα για την Ψυχική Υγεία:

Όχι στο βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων για μια κοινοτικά βασισμένη ψυχική υγεία ως παράγοντα χειραφέτησης

 

Το Περιβολάκι: Η τελευταία πράξη του δράματος;

Πράξη πρώτη: Τον Σεπτέμβριο του 2012, η πολιτική των συνεχών περικοπών στην χρηματοδότηση των δομών ψυχικής υγείας του προγράμματος ''Ψυχαργώς'' οδήγησε στο κλείσιμο δύο από τις τρεις δομές του Ελληνικού Κέντρου για την Ψυχική Υγεία και Θεραπεία του Παιδιού και της Οικογένειας - το Περιβολάκι (μη κερδοσκοπικό σωματείο για την θεραπεία παιδιών με αυτισμό και παιδική ψύχωση, ιδρυθέν το 1983).

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα αφενός πολλές οικογένειες παιδιών με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές να στερηθούν δύο κέντρα ημέρας για παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας (ολοήμερο ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα, διαφόρων ειδών θεραπείες, συμβουλευτική γονέων) και τον μοναδικό στην Ελλάδα ξενώνα βραχείας φιλοξενίας (σε περιόδους κρίσης), αφετέρου δεκάδες έμπειροι και εξειδικευμένοι εργαζόμενοι στον χώρο της ψυχικής υγείας να απολυθούν.

Πράξη δεύτερη: Τον Ιούλιο του 2013, στο πλαίσιο της ίδιας ανάλγητης πολιτικής εκ μέρους του Υπουργείου Υγείας, η διοίκηση του φορέα αποφάσισε την παύση λειτουργίας του κέντρου ημέρας για εφήβους με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές που στεγαζόταν στο κτίριο του Περιβολάκι στην Παιανία και λειτουργούσε από το 2009. Οι οικογένειες στερήθηκαν έτσι μια ακόμα πολύτιμη υπηρεσία ψυχικής υγείας.

Πράξη τρίτη: Έκτοτε το Περιβολάκι, “ακρωτηριασμένο”, συνέχισε τη λειτουργία του ως κέντρο ημέρας για παιδιά προσχολικής αποκλειστικά ηλικίας. Αυτό κατέστη δυνατό χάρη στην υπομονή και την ανοχή των εργαζόμενων, οι οποίοι συνέχισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και να στηρίζουν τα παιδιά και τις οικογένειες τους όντας επί μήνες απλήρωτοι.

Σήμερα, το Περιβολάκι δεν έχει ακόμα ξεκινήσει τη λειτουργία του με αποτέλεσμα τα παιδιά που φιλοξενούσε, αλλά και όσα προβλεπόταν να φιλοξενήσει φέτος στον χώρο του, να βρίσκονται εκτός εκπαιδευτικού και κλινικού πλαισίου, οι γονείς να είναι σε απόγνωση και οι εργαζόμενοι να παραμένουν στο ίδιο καθεστώς ασάφειας κλείνοντας πλέον δέκα μήνες απλήρωτοι.

Ο κίνδυνος, όχι πια της συρρίκνωσης, αλλά της τελειωτικής εξαφάνισης του χώρου και των πολύτιμων για την κοινότητα υπηρεσιών του είναι κάτι παραπάνω από ορατός. Η “κοινωνική” πολιτική του κράτους εμφανίζεται αμείλικτη, αποφασισμένη να ξεφορτωθεί μια και καλή την προνοιακή μέριμνα που φαίνεται να μην χωράει στον προϋπολογισμό, οι διοικήσεις των φορέων ανεπαρκείς να υπερασπιστούν την ποιότητα των υπηρεσιών που υποσχόταν μέχρι πρότινος η ψυχιατρική μεταρρύθμιση, οι γονείς αβοήθητοι, να δίνουν τον αγώνα της καθημερινότητας και οι εργαζόμενοι εγκλωβισμένοι στο δίλημμα “άμισθη εργασία ή οριστικό κλείσιμο των δομών”.

Ποιος τελικά θα υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια και το δικαίωμα φροντίδας αυτών των παιδιών που την έχουν τόσο ανάγκη;

Σωματείο Εργαζομένων στο Περιβολάκι

Διαβάστε: Συνταγή κλεισίματος Μονάδας Ψυχικής Υγείας με τρία απλά βήματα

και τις προηγούμενες αναρτήσεις για το Περιβολάκι

  

West 47th Street

  

Μια ταινία με αφορμή το επικείμενο κλείσιμο των ψυχιατρείων

χωρίς να έχει δημιουργηθεί ένα κοινοτικό δίκτυο υπηρεσιών

για τη φροντίδα και υποστήριξη των ψυχικά πασχόντων

  

West 47th Street 

Film Description: Life on the streets of New York City for the poor and homeless is an unforgiving struggle. For those who also battle mental illness, it is marked by the additional pressures of fear, isolation and misunderstanding. "West 47th Street," a remarkable film, takes its cameras into the heart of the struggle as it rejects the invisibility of the mentally ill who inhabit America's urban streets. Filmed over three years at Fountain House, a renowned 50-year-old rehabilitation center in New York, West 47th Street reveals the human face of mental illness — and the faith and courage with which its victims fight to recover control of their lives... read more

An interview with the directors: Bill Lichtenstein and June Peoples

Η μεγάλη απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης στις ΗΠΑ

People with severe mental illness were once housed by the hundreds of thousands in state mental hospitals. But the "deinstitutionalization" movement that began in the 1960s and gained steam in the '70s and '80s changed the landscape -- and the challenges that mentally ill people face.

It did not, however, mean the end to institutionalization. "What we have now is trans-institutionalization," says Andrew Sperling, legislative director for the National Alliance for the Mentally Ill. People with mental illness leave acute or chronic care facilities without adequate provisions for their housing or support, and end up sliding into homeless shelters or the criminal justice system, Sperling says.

The numbers are stark. The numbers of in-patient beds in state and county institutions for the mentally ill declined from 413,000 in 1970 to 119,000 in 1986. By the 1990s, the number fell well below 100,000.

But in 1998, 283,800 people with mental illnesses were incarcerated in American jails or prisons - four times the number in state mental hospitals, according to the Department of Justice. "These days, the largest single provider of housing for people with severe mental illness is the criminal justice system," says Sperling.

Those incarcerations are generally short-term and involve crimes like disturbing the peace or vagrancy. But no one argues that jailing the mentally ill is a solution to their housing needs. The situation persists, say some advocates, because of the stigma still attached to diseases of the mind.

"Mental illness is an equal opportunity illness -- it strikes across all barriers of race and class. Yet the public perception is still the disheveled person on the street," says Michael Allen, senior staff attorney at the Judge David L. Bazelon Center for Mental Health Law in Washington, D.C.

Today's reality falls far short of the vision of four decades ago, when the deinstitutionalization movement was born. In theory, people were to move from mental hospitals into community mental health care systems, and be reintegrated into towns and neighborhoods where they'd get services and shelter. Several studies have shown the idea can work, and thousands of Americans with mental illness have benefited -- but thousands more have failed to get adequate follow-up, treatment and assistance.

One model that shows promise is so-called "supportive public housing." Residents have the same rights as any other tenant, with freedom to come and go as they please, and the housing complex links them to social services including mental health care. Advocates believe all but the most severely mentally ill can succeed in such a setting.

The supportive housing model also saves taxpayers money, experts say. Researchers at Berkeley University's Goldman School of Public Policy examined the consequences of providing supportive housing for 250 people with mental illness. Before moving in, the participants had made frequent use of emergency rooms and hospitals, costing thousands of dollars per person annually. Once the people were placed in supportive housing, the study found a 58 percent decrease in emergency room visits, a corresponding drop in hospital stays, and virtual elimination of their use of residential mental health facilities.

But supportive housing is still lamentably scarce, advocates say. People with mental illness continue to suffer from the general shortage of affordable housing, compounded by some landlords' unwillingness to rent to the mentally ill. "What we call in-your-face discrimination still exists," Sperling says, "even though it's against the law." And in some cases, the law itself limits housing options: Federal legislation that allows public housing to be designated "elderly only" has closed off up to 300,000 housing units to the mentally ill, Allen estimates.

Approximately one-third of the nation's homeless have a severe mental illness. Many others with mental illness end up living nomadically, moving among the homes of parents and other family members. Outside the family, group homes are the primary housing option for people with mental illness, but they often face stiff resistance from neighbors: "There are huge NIMBY (not-in-my-backyard) battles about establishing a four-person home for people with depression," says Allen.

These battles contribute to the persistence of larger facilities in some states, now usually privately-run but still paid for by taxpayers. They go by different names in different states. In New York state they're called "adult care homes."

In Spring 2002, the New York Times detailed appalling conditions in the adult care homes that house hundreds of the mentally ill in New York City. The articles revealed a level of neglect and abuse that echoed the horror stories about state mental hospitals in the 1950s and '60s. Advocates say it's an old problem in a new guise, and one likely to persist as long as prejudices about mental illness survive.

"If I had to describe the public attitude toward people with mental illness," says Allen, "it would be 'Out of sight, out of mind.'"  


Διαβάστε επίσης: Για τον τρόπο κατάργησης των ψυχιατρείων
   
 

Οδ(υσσ)εύοντας με τις Σειρήνες: Παλεύοντας προς την ανάρρωση σε καιρούς κρίσης - 6ο Διεθνές Συνέδριο του Intervoice

   

Το 6ο Διεθνές Συνέδριο ‘Ακούγοντας Φωνές’ 

θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη στις 10-12 Οκτωβρίου 2014

Πληροφορίες για το συνέδριο

Προκαταρκτικό πρόγραμμα

Η καταληκτική ημερομηνία για την εγγραφή είναι η 21η Σεπτεμβρίου 2014

Το Ελληνικό Δίκτυο Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές οργανώνει μία καμπάνια οικονομικής στήριξης προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα (διαμονή, μετακινήσεις, εγγραφή) μελών του δικτύου που δεν έχουν τη σχετική δυνατότητα. Πάρτε μέρος στην καμπάνια 


Ελληνικό Δίκτυο 'Ακούγοντας Φωνές' : www.hearingvoices.gr


Τελικό πρόγραμμα: εδώ

Βιβλίο περιλήψεων: εδώ

 

Πανελλήνια Συνάντηση: «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Από το αδιανόητο στο αυτονόητο»

  

Πανελλήνια Συνάντηση Δικτύωσης και Συνεργασίας με θέμα: 

«Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση: Από το αδιανόητο στο αυτονόητο»

21 – 23 Νοεμβρίου 2014

Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Πληροφορίες - Πρόγραμμα - Δελτίο Εγγραφής : 

psyreform-meeting2014.blogspot.gr

   

Ανακοίνωση της ΚΙΝΑΨΥ για την καταγγελία συγγενών νοσηλευόμενης στο ΨΝΑ (Δαφνί)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Με πολύ μεγάλη καθυστέρηση -δυστυχώς- η ΚΙΝΑΨΥ (Κίνηση Αδερφών Ατόμων με προβλήματα Ψυχικής Υγείας) εκφράζει τον σεβασμό και την αλληλεγγύη της στην καταγγέλλουσα αδερφή της κας Στέλλας Νικoλαϊδου, κα Μαρία Νικολαϊδου.

Η πράξη σας να καταγγείλετε επώνυμα, εσείς και η οικογένεια σας, τις απαράδεκτες πρακτικές καταπάτησης των αυτονόητων δικαιωμάτων της αδερφής σας κατά την διάρκεια της νοσηλείας της στο ΨΝΑ καθώς και τα όσα ακολούθησαν:

• Απειλές στα M.M.E  για νομική προσφυγή κατά της οικογένειας λόγω δημοσιοποίησης δεδομένων του συγγενούς τους

• Διενέργεια και πόρισμα της ΕΔΕ που δεν φαίνεται να δικαιώνει σε καμία περίπτωση τον καταγγέλλοντα, αλλά που αμφισβητεί την αξιοπιστία του ιδίου αλλά και του παθόντα που σαν ψυχικά ασθενής δεν ξέρει τι λέει

έχουν γίνει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των συλλόγων οικογενειών της Αθήνας.

Η κατάσταση που βιώσατε οικογενειακώς κατά την περίοδο νοσηλείας της αγαπημένης σας και περιγράφετε στην καταγγελία σας δεν αποτελούν δυστυχώς άγνωστες εμπειρίες για μέλη οικογενειών των συλλόγων και σίγουρα πολλών ακόμα ανθρώπων που αντιμετωπίζουν την ψυχική ασθένεια μόνοι τους χωρίς έστω να μοιράζονται τα όσα τους συμβαίνουν με άλλους.

Στόχος της ΚΙΝΑΨΥ είναι, εκτός από την απομυθοποίηση και αποστιγματοποίηση της ψυχικής ασθένειας, εκτός από την καλλιέργεια περιβάλλοντος αμοιβαίας κατανόησης και στήριξης των συγγενών-αδερφών και ενημέρωσης τους για το τι συμβαίνει και η επιδίωξη βελτίωσης των συνθηκών εισαγωγής και περίθαλψης όλων των ψυχικά πασχόντων.

Θεωρούμε λοιπόν ότι αυτή η πράξη της επώνυμης καταγγελίας σας, είναι σε αυτό το πνεύμα, και έχετε τον αμέριστο σεβασμό μας. Αν και απευχόμαστε να χρειάζονται να γίνονται καταγγελίες για καταπάτηση δικαιωμάτων νοσηλευομένων και απαράδεκτες ιατρικές και νοσηλευτικές πρακτικές, η ενέργεια σας  δίνει κουράγιο και σε άλλους που δυστυχώς βρέθηκαν στην ίδια κατάσταση να πράξουν το ίδιο.

Επιδίωξη της ΚΙΝΑΨΥ το επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι η δημιουργία ενός κέντρου συνηγορίας για ψυχικά πάσχοντες και τις οικογένειες τους προκειμένου να αντιμετωπίζονται τέτοιου είδους καταστάσεις καθώς και άλλες που θίγουν τα δικαιώματα τους. Ευελπιστούμε και θα επιδιώξουμε να βρούμε καλούς συνοδοιπόρους στην προσπάθεια αυτή.

Ευχόμαστε υγεία και δύναμη στην οικογένεια σας.

Σημείωση του blog: Τα links προστέθηκαν από τον διαχειριστή του blog για διευκόλυνση των αναγνωστών που δεν έτυχε να ενημερωθούν για τα συγκεκριμένα γεγονότα. Περισσότερα για το περιστατικό που αναφέρεται στην ανακοίνωση διαβάστε εδώ και γενικότερα για την κατάσταση στο ΨΝΑ εδώ και εδώ. Όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που οι αρμόδιοι συζητούν για την ...ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (!) και μάλιστα, όπως διαβάζουμε σήμερα, η Δ/ντρια Ψυχικής Υγείας κ. Φωτεινή Κουλούρη "εξήρε την εργώδη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που συντελείται στο ΨΝΑ-Δαφνί τους τελευταίους 6 μήνες...". Φαίνεται ότι η "ψυχιατρική μεταρρύθμιση" δεν ασχολείται πλέον με τις συνθήκες νοσηλείας και, γενικότερα, με τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων.

  

Καθηλωμένοι σε πρακτικές Μεσαίωνα

 

Institutional Grief by Eric Drooker

 της Ιωάννας Σωτήρχου, 

αναδημοσίευση από την 

Εφημερίδα των Συντακτών

Στη λογική τού «τρελοί για δέσιμο» λειτουργούν τα ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας. Το μέτρο του κλινοστατισμού από έσχατη λύση τείνει να μετατραπεί σε καθιερωμένη πρακτική, λόγω των συνθηκών (υπο)λειτουργίας των δημόσιων ψυχιατρείων. Εν τω μεταξύ, η λίστα των ψυχικά πασχόντων-θυμάτων μεγαλώνει επικίνδυνα.

Μπορεί σε μια κοινωνία που δοκιμάζεται παρατεταμένα να ακούγεται ως πλεονασμός η «απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση». Προτού γίνει καθεστώς για σχεδόν όλους μας, η χώρα μας είχε δώσει τα διαπιστευτήριά της σε τέτοιου είδους πρακτικές, και μάλιστα σε βάρος των πιο ευάλωτων –δείγμα πολιτισμού κι αυτό…- των ψυχικά ασθενών. Αυτό φανερώνουν οι εδώ και δεκαετίες διαπιστώσεις της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT), αλλά και τα πιο πρόσφατα πορίσματα της Ειδικής Επιτροπής για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Ψυχικά Ασθενών.

Η επιστολή-καταγγελία συγγενών ασθενούς που εξευτελίστηκε στο Δαφνί, καθώς -αφού την έδεσαν- δεν την άφησαν να πάει ούτε στην τουαλέτα (με ό,τι αυτό συνεπάγεται) και «της αφαίρεσαν τα εσώρουχα και την άφησαν έτσι σε κοινή θέα μέχρι το πρωί που την έλυσαν», τον περασμένο μήνα, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Κι ας διατάχτηκε ΕΔΕ από τον αρμόδιο υπουργό…

Θα μπορούσε απλώς να ρίξει μια ματιά στα πορίσματα της Επιτροπής, της οποίας εποπτεύει ως υπουργός, που επιβεβαιώνουν ότι οι καθηλώσεις αποτελούν καθημερινότητα στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Θα μπορούσε με μια απλή επικοινωνία του με τον διοικητή του να μάθει (όπως μας ανέφερε ο ίδιος σε τηλεφωνική μας επικοινωνία, αλλά χωρίς ποτέ να απαντήσει στα ερωτήματα που του θέσαμε γραπτώς, κατόπιν απαίτησής του μάλιστα) ότι έτσι είναι, επειδή δεν υπάρχει αρκετό νοσηλευτικό προσωπικό. Το παραδέχτηκε έπειτα από σχεδόν μία ώρα συνομιλίας, λέγοντάς μας ότι από την εμπειρία του σε αντίστοιχες δομές στη Βρετανία δεν χρησιμοποιούνται ποτέ οι καθηλώσεις, ακριβώς επειδή υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να στηρίξει μια περισσότερο επιστημονική θεραπευτική διαδικασία.

Στην πράξη ποτέ δεν εφαρμόζεται το «πρωτόκολλο της Επιτροπής» που περιγράφει τον τρόπο εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων κατά την ψυχιατρική νοσηλεία, κι ας διατυπώνονται αντιρρήσεις, επειδή γίνονται αποδεκτά τέτοιου είδους μέτρα, όπως ο κλινοστατισμός, η καθήλωση δηλαδή, έστω και ως έσχατη λύση. Ωστόσο, οι συνθήκες λειτουργίας των δημόσιων ψυχιατρείων τον έχουν αναγάγει σε καθιερωμένη πρακτική.

Με πρόγραμμα…

Συχνές και πρόσφατες είναι οι εκθέσεις της Επιτροπής, με αφορμή καταγγελίες για κατάχρηση αυτού του μέτρου. Διαβάσαμε και μία που αναφερόταν στον θάνατο ενός νοσηλευόμενου πέρσι, ενώ ήταν καθηλωμένος στο ψυχιατρείο Τρίπολης: την τιμητική τους έχουν συγκεκριμένα τμήματα στο Δαφνί, ενώ μάλιστα σε ένα (το 7ο) η Επιτροπή ανακάλυψε και τη διεθνή πρωτοτυπία του δεσίματος, με πρόγραμμα που αφορούσε τους περισσότερους ψυχικά ασθενείς του τμήματος.

 

Συγκεκριμένα, στις 15/5/2012 -όπως αναφέρεται στην έκθεσή της- η Επιτροπή διαπίστωσε ότι «[...] επέλεξαν τη λύση να καθηλώνονται με ιμάντες επί κλίνης, προληπτικά, οι 10 από τους 17 νοσηλευόμενους κάθε νύχτα από 9 μ.μ. έως 9 π.μ.». «Το μέτρο της προληπτικής νυχτερινής καθήλωσης στο 7ο τμήμα πρέπει να αρθεί άμεσα» ήταν η πρώτη σύσταση της Επιτροπής.

Παρατηρούσε επίσης, αναδεικνύοντας το αδιέξοδο που υπάρχει σε μια ημιτελή ψυχιατρική μεταρρύθμιση: «Οι τρόφιμοι του 7ου Τμήματος θα έπρεπε να βρίσκονται σε οικοτροφεία αυξημένης φροντίδας. Με δεδομένη την αναστολή προσλήψεων στο Δημόσιο, και μέχρις ότου αυτή αρθεί, προτείνεται να απευθυνθεί πρόσκληση από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης στις ΑΜΚΕ για τη σύσταση δύο οικοτροφείων αυξημένης φροντίδας που θα στεγάσουν και θα περιθάλψουν τα εν λόγω άτομα».

Η Επιτροπή επανήλθε έναν χρόνο αργότερα, με δεύτερη επίσκεψή της στις 17.9.2013, για να διαπιστώσει πως τίποτα δεν έχει αλλάξει και τα δεσίματα συνεχίζονταν: «Στο Τμήμα δεν υπάρχει ιδιαίτερος θάλαμος περιορισμού. Δύο από τους νοσηλευόμενους ήταν καθηλωμένοι σε κάθισμα στον διάδρομο, ενώ κάθε νύχτα εξακολουθούν να καθηλώνονται, προληπτικά, επί κλίνης εννέα -τουλάχιστον- νοσηλευόμενοι (9 μ.μ. έως 9 π.μ.)» από τους 19 που υπήρχαν εκείνη την περίοδο. Και φυσικά επαναλαμβάνονταν τα όσα περί έλλειψης προσωπικού ιατρικού και νοσηλευτικού είχαν εξ αρχής διαπιστωθεί.

Κατά κόρον

Αποκαλυπτικός ο διάλογος για τη συχνότητα εφαρμογής αυτού του μέτρου από τη συνομιλία της Αιμιλίας Πανάγου (επαγγελματίας ψυχικής υγείας, ειδική επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη) με έναν γιατρό, στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής της με θέμα τις καθηλώσεις, την οποία ετοιμάζει. Ο γιατρός παραδέχεται ότι αφορά σχεδόν τους μισούς νοσηλευόμενους, ενώ, αν τους διαχωρίσει σε αυτούς που προσέρχονται εκούσια στα ψυχιατρεία και σε αυτούς που μεταφέρονται εκεί κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας (ακούσιους ασθενείς), τότε στους δεύτερους εφαρμόζεται κατά κόρον και αφορά τους 7 στους 10:

- Θεωρείτε ότι πρόκειται για φαινόμενο ασυλικής προστασίας που συμβαίνει εξαιτίας μιας ασυλικής ψυχιατρικής κουλτούρας ή εξαιτίας της αδυναμίας, της αποδιοργάνωσης του συστήματος ψυχιατρικής φροντίδας;

Οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει έχουν δείξει ότι τα περιοριστικά μέτρα δεν σχετίζονται τόσο με την ψυχοπαθολογία και την ένταση της ψυχοπαθολογίας των ασθενών, όσο σχετίζονται με άλλου τύπου θέματα, όπως: οι κλινικές που έχουν πολύ κόσμο (ασθενείς) ή οι κλινικές που έχουν λίγο προσωπικό, ή παράγοντες όπως: ποια είναι η γενικότερη πολιτική του Νοσοκομείου, δηλαδή είναι θέματα που δεν άπτονται της παθολογίας του ασθενή, τόσο πολύ όσο είναι γενικότερα -συστημικά, όπως λέτε- θέματα και σαφώς το πιστεύω αυτό… Εγώ θεωρώ ότι κάθε φορά που εφαρμόζουμε ένα περιοριστικό μέτρο αποτυγχάνουμε»…

Καταπάτηση δικαιωμάτων ή προστασία;
 

της Αιμιλίας Πανάγου *

Με αφορμή την πολυετή έρευνά της, ζητήσαμε από την κ. Πανάγου να μας δώσει μια συνοπτική εικόνα της διεθνούς επιστημονικής συζήτησης γύρω από το θέμα:

«Οι περιοριστικές πρακτικές, στο πλαίσιο παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών, έχουν χαρακτηρισθεί, είτε ως αμιγώς θεραπευτικές μέθοδοι είτε ως μορφές τιμωρίας και καταστολής, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με τους επικριτές των καθηλωτικών μέτρων, η χρήση τους ισοδυναμεί με κατάφωρη καταπάτηση του δικαιώματος των ασθενών στην ελευθερία και στην αξιοπρεπή μεταχείριση κατά τη νοσηλεία. Η προσφυγή σε τέτοιου είδους μεθόδους σηματοδοτεί αποτυχία στην παροχή φροντίδας και ταυτόχρονα απουσία πιθανότητας για ομαλή κοινωνική συνδιαλλαγή».

»H καθήλωση μπορεί δυνητικά να χρησιμοποιηθεί ως τιμωρία ή να ισοσταθμίσει την έλλειψη προσωπικού σε δομές με υπερπληθυσμό ασθενών. Επιπλέον, δεν συντελεί στη μάθηση μιας νέας, περισσότερο αποδεκτής συμπεριφοράς και συχνά έχει συσχετισθεί με τραυματισμούς ασθενών ή προσωπικού. Συγκεκριμένα, 50-150 θάνατοι ετησίως καταγράφονται ως συνέπεια των περιοριστικών πρακτικών («Deadly restraint», 1998)».

»Στον αντίποδα βρίσκεται η άποψη των υποστηρικτών. Κύριο επιχείρημα είναι η δυσκολία διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων, στις οποίες εμπλέκονται ασθενείς με σοβαρή ψυχοπαθολογία, ιστορικό βίαιης συμπεριφοράς και συνακόλουθη ανάγκη για νοσηλεία. Οι ψυχικά ασθενείς είναι επιρρεπείς στην αιφνίδια έλλειψη αυτοελέγχου και ως εκ τούτου στερούνται της δυνατότητας συμμετοχής σε «υγιή», διαπροσωπική επικοινωνία».

»Η καθήλωση θεωρείται τρόπος προστασίας της ακεραιότητας ενός ατόμου και προώθησης του αυτοελέγχου. Υπό το πρίσμα αυτό, η χρήση των περιοριστικών πρακτικών διεθνώς βασίζεται στην υπόθεση ότι ενδέχεται να οδηγεί σε καλύτερα και αμεσότερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Η «ιδανική ισορροπία» μεταξύ πατερναλισμού και αυτονομίας του ασθενούς θα μπορούσε να βρίσκεται στη μικρότερη, εφικτή χρήση καθηλωτικών πρακτικών, συνδυαζόμενη με το μεγαλύτερο δυνατό κλινικό αποτέλεσμα».

»Ανεξάρτητα από τις επιμέρους θέσεις, περιορισμένη γνώση υπάρχει σχετικά με το αντίκτυπο της χρήσης καθηλωτικών πρακτικών και τα αποτελέσματα που επιφέρει. Οπως επεσήμαναν ο Rubenstein και οι συνεργάτες του, η καθήλωση κατά την ψυχιατρική πρακτική φαίνεται να έχει εδραιωθεί σε μια βάση ομοφωνίας και όχι επαρκών, επιστημονικών δεδομένων. Ισως έτσι δικαιολογούνται και οι διεθνείς αποκλίσεις όσον αφορά στα είδη, τη συχνότητα εφαρμογής και τις νομικές διατάξεις των περιοριστικών μέτρων».


* Επαγγελματίας ψυχικής υγείας, ειδική επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη