Εμπειρίες από το άσυλο και την κοινότητα

"Όταν ξεκίνησα να πάω στην Άμφισσα έλεγα: «Να φύγω, να ησυχάσω από τους γονείς μου και από τις ευθύνες που θέλει να με φορτώσει η μητέρα μου, από τότε που ο πατέρας μου δεν βλέπει, έχει αρχές πάρκινσον και δεν μας αφήνει τα βράδια να κοιμηθούμε. Αλλά έρχεται διαρκώς και μας ρωτά διάφορα πράγματα με επιμονή. Να φύγω από αυτό το άχαρο σπίτι που ζω μαζί τους, από τότε που κάηκε το διαμερισματάκι μου.

Να ηρεμήσω, δεν αντέχω άλλο, υποφέρω. Δεν έχω τις δυνάμεις να τους βοηθήσω. «Τι να κάνω, ας με συγχωρήσουν».

Η μάνα μου, μου είπε: «Που μας αφήνεις;»

Αλλά τι να κάνω, να βοηθήσω λίγο τον εαυτό μου. Έχω ανάγκη από σταθερή θεραπεία και από τα χρήματα του προγράμματος. Νευρίαζα και θύμωνα με τον πατέρα μου και τη μάνα μου, και τους λυπόμουνα συγχρόνως. Τώρα σιγά-σιγά καταλαβαίνω, πόσο τους αγαπώ. Διότι ο αγώνας που έκανε ο πατέρας για να μη μας λείψει τίποτε, ξυπνούσε 5 το πρωί να πάει στο ζαχαροπλαστείο που ήταν συνέταιρος και στα 40 του σπούδαζε συγχρόνως και γαλλική φιλολογία στο Κάιρο της Αιγύπτου όπου ήμασταν, ακόμα και όταν εδώ στην Ελλάδα δούλεψε στο Εθνικό Ίδρυμα Νεότητος, αλλά πλέον ήταν ήδη κουρασμένος και βγήκε με αναπηρική σύνταξη. Πόσα του αξίζουν!

Η μάνα. Ήθελε να σπουδάσω. Πέτυχα στη σχολή Μηχανολόγων-Μηχανικών του ΕΜΠ, ως ημεδαπός εξ αλλοδαπής. Και με καλή σειρά, αφού πήρα και υποτροφία. Από κει και πέρα τα πράγματα χάλασαν. Χάνω τη χρονιά, χάνω και την υποτροφία. Αρχίζει ο Γολγοθάς. Στάθηκε σταθερά δίπλα μου. Με το ποσό που πήρα από το πρόγραμμα, μπόρεσα και τους πρόσφερα λίγες μέρες διακοπές στην Ερατεινή Φωκίδας. Θα μου πείτε: Έτσι τελείωσες; Όχι βέβαια.

Ακόμα και στην Άμφισσα τους έφερα, όπου ενθουσιάστηκαν από το δωμάτιο μου. Ο πατέρας μου μάλιστα, έριξε και έναν υπνάκο στο κρεβάτι μου. Οι συγκάτοικοι μου τους δέχτηκαν φιλόξενα, και υπεύθυνη ψυχολόγος τους έκανε το τραπέζι σε διπλανή ψησταριά. Στο δρόμο για το διαμέρισμά μας υπάρχουν δύο περίπτερα και ένα καφενείο. Αναγκαστικά κάθε ημέρα περνάμε από εκεί. Κάποτε αγόραζα μόνο από το πάνω περίπτερο. Μου έδινε και βερεσέ στο τέλος του μηνός. Όμως περνούσα και από το άλλο περίπτερο όταν ανέβαινα. Να μην πω καλημέρα στην περιπτεριούχο; έτσι άρχισα να αγοράζω και από τους δύο. Και τους είπα: είστε και οι δύο γνωστοί. Με εξυπηρετείτε. Θα ψωνίσω λοιπόν πότε από τον ένα και πότε από τον άλλο. Αυτό μου βγήκε σε καλό, γιατί η περιπτεριούχος όταν έμαθε ότι φοίτησα στο Πολυτεχνείο, μου ζήτησα να προγυμνάσω την κόρη της στα μαθηματικά. Υπήρξαν μερικές φορές στο καφενείο ή και στο δρόμο που προσπάθησαν να με πειράξουν. Δεν έδωσα σημασία και δεν ξαναενοχλήθηκα. Επίσης, έχουμε δύο γερόντους, γειτόνους από κάτω μας που μας φωνάζουν για τη μουσική. Αλλά έχουμε δίπλα και την αξιοθαύμαστη κυρία Βάσω που όποτε μπορεί μας φέρνει γλυκά που φτιάχνει η ίδια.

Επίσης, παρακολουθώ και μαθήματα ηθοποιίας. Πολύ ενδιαφέροντα! Γνώρισα αξιόλογα άτομα εκεί, είναι πραγματικά ένας φάρος αυτό το πράγμα. Βλέπετε λοιπόν, ότι από εμάς εξαρτάται πως θα μας δει ο άλλος. Έστω και αν είναι προκατειλημμένος.

Όταν λέμε άσυλο, στην περίπτωση μας εννοούμε τον περιορισμένο χώρο εντός του οποίου ισχύουν ορισμένοι νόμοι και συνήθειες.

Στο άσυλο ζουν άτομα επικίνδυνα για τον εαυτό τους και ενοχλητικά για την υπόλοιπη κοινωνία, μη δυνάμενα να ζήσουν σύμφωνα με τους κανονισμούς της τα ήθη και έθιμά της. Στρέφοντας τις περισσότερες φορές τα βέλη τους εναντίον του εαυτού τους.

Δεν ξέρω αν αυτού του είδους τα άσυλα μπορούν να θεωρηθούν σωφρονιστικά. Όταν κατά κάποιον τρόπο αυτοσυντηρείσαι, έστω και βοηθούμενος. Έχεις συνηθίσει πλέον το πρωί να ξυπνάς με ξυπνητήρι την ώρα που θέλεις για να ετοιμαστείς τη δουλειά, γιατί αν δεν πας θα χάσεις το ημερομίσθιο και επίσης νιώθεις ότι κάτι σου λείπει.

Δεν ξυπνάς πλέον με τις φωνές του νοσοκόμου που σου φωνάζει να πλυθείς. Μετά τη δουλειά γυρίζεις σπίτι και σε συνεργασία με τους άλλους τρεις συγκατοίκους σου, άλλος πάει στο μανάβη, άλλος στο σούπερ-μάρκετ, άλλος στο φούρναρη. Ανάλογα με το πρόγραμμα της μέρας, όποιος είναι σειρά του μαγειρεύει. Μετά πλύσιμο πιάτων. Ο καθένας στο δωμάτιο του. Τέσσερα άτομα σε ένα διαμέρισμα σε ένα δρόμο της Άμφισσας.

Όχι αυτό δεν είναι άσυλο κύριοι. Μπορούμε οποιαδήποτε στιγμή να κυκλοφορήσουμε στην πόλη.

Άσυλο είναι όταν είναι επτά άτομα σε ένα δωμάτιο 5 χ 5, όταν οι τουαλέτες βρωμάνε, το φαγητό είναι προχθεσινό, όταν τρως αποφάγια, όταν είσαι ντυμένος με ξένα βρώμικα ρούχα. Τότε είναι ΑΣΥΛΟ."

Χριστόφορος Παναγής
Χρήστης Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας

Από την Περιοδική Επιστημονική Έκδοση για Θέματα Ψυχικής Υγείας "Ακούω Φωνές" του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου.

Φωτογραφία: Heather Beveridge "Τhe art of walking"