Καταρρέει από τις περικοπές το πρόγραμμα ψυχικής υγείας (Ψυχαργώς)

  

«Έχω φυλακή, αρχίζω να κρυώνω, εκεί που η μόνωση μπαίνει στην απομόνωσή μου. Λευκά κελιά, λευκά φώτα. Απονιά. Χρόνια κουβαλώ την ψυχοπάθειά μου... τη χαρίζω στους γιατρούς. Εγώ κρατώ τ' αστέρια που τρεμοσβήνουν στις αισθήσεις μου... Κορμί, ψυχή και μοναξιά. Οποιος αντέξει...» (ποίημα του πρόωρα χαμένου χρήστη υπηρεσιών υγείας Γ. Φαλελάκη).

Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας χθες, αλλά στην εποχή του Μνημονίου ποιος ακούει τις φωνές των συνανθρώπων μας με ψυχική νόσο που θέλουν να ζήσουν χωρίς στίγμα; Με ίσα δικαιώματα, όπως επιβάλλει η δημοκρατία, ώστε να ενταχθούν σύμφωνα με τις δυνάμεις τους στην κοινωνία;

Μία «απλή» κίνηση του υπουργείου Οικονομικών τον Σεπτέμβριο, δηλαδή η ποδηγετούμενη από τις επιταγές της «κρίσης» απόφαση του Γ. Παπακωνσταντίνου να περικόψει (κάτι που μεταφράζεται σε άμεση μείωση 8 εκατομμυρίων ευρώ) τη ροή χρηματοδότησης προς τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, οι οποίες με κρατική εντολή υλοποιούν την αποασυλοποίηση, ήρθε να ρίξει σε νέα δίνη την πολύπαθη ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας και να εντείνει το περιβάλλον οπισθοδρόμησης.

Σε μια εποχή που μελέτες στην Ε.Ε. δείχνουν αύξηση μέσα στο 2009 των αγχωδών διαταραχών κατά 30% και των καταθλιπτικών διαταραχών κατά 15%.

Μια μεταρρύθμιση που δρομολογήθηκε προ εικοσαετίας, ύστερα από τον διεθνή διασυρμό από την υπόθεση-όνειδος «Λέρος», καταγγέλλεται απ' όλες τις πλευρές των ασχολουμένων μ' αυτήν πως βρίσκεται σε απορύθμιση, καθώς τα δύο μεγαλύτερα ψυχιατρικά νοσοκομεία (Δαφνί-Δρομοκαΐτειο) βρίσκονται καταχρεωμένα και δραματικά υποστελεχωμένα.

Η τομεοποίηση, δηλαδή η ανά περιοχή ανάπτυξη νοσοκομειακών και εξωνοσοκομειακών κοινοτικών μονάδων (κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες, ειδικές παιδοψυχιατρικές μονάδες), παραμένει μπλοκαρισμένη (πίνακας), η ανάπτυξη ψυχιατρικών κλινικών στα γενικά νοσοκομεία παραπαίει, ενώ τώρα πλήττονται εκ νέου οι ιδιωτικοί φορείς που παλεύουν για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο κυκεώνας είναι δύσκολο να περιγραφεί, αλλά σημειώνουμε την περίπτωση μιας από τις παλαιότερες εταιρείες υλοποίησης της μεταρρύθμισης που έχει ζητήσει να πάψει η λειτουργία υπό την ευθύνη της 4 μονάδων αποασυλοποίησης. Πληροφορούμαστε ότι το υπουργείο Υγείας με καθυστέρηση 7 μηνών βρίσκεται κοντά στη λύση.

Και αυτό όταν προ ενάμισι έτους η Ε.Ε. μας είχε «τραβήξει το αυτί», απειλώντας ακόμη και με απαίτηση επιστροφής των κοινοτικών κονδυλίων που είχαν διατεθεί, λόγω μη υλοποίησης των υποχρεώσεων της χώρας. Ακολούθησε το Σύμφωνο «Σπίντλα» (του επιτρόπου Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισων Ευκαιριών), το οποίο μεταξύ άλλων δεσμεύει την Ελλάδα για την πλήρη ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και το κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων έως το 2015.

Εν τω μεταξύ 225 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο της Ε.Ε. παραμένουν στο ΕΣΠΑ αναξιοποίητα, καθώς η κυβέρνηση δεν μπορεί να υποσχεθεί ότι θα αναλάβει τη συντήρηση των όποιων νέων μονάδων μετά το 2013, όπως οφείλει. Μάλιστα, η απορρόφηση κονδυλίων από το ΕΣΠΑ είναι μόλις 0,8%. Επιπλέον, ενώ οδεύουμε προς την τρίτη φάση του προγράμματος εθνικής στρατηγικής «Ψυχαργώς», δεν έχει ολοκληρωθεί από το υπ. Υγείας ο σχεδιασμός της και άγνωστη παραμένει η τύχη της Γ' φάσης.

Αυτά καταθέτει ως έναν θλιβερό απολογισμό στην «Ε» ο διδάκτορας Κοινωνικής Πολιτικής Μενέλαος Θεοδωρουλάκης εκ μέρους του Δικτύου ΑΡΓΩΣ, το οποίο εκπροσωπεί την πλειονότητα των ιδιωτικών φορέων ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Αυτοί έχουν την ευθύνη λειτουργίας 211 Μονάδων Ψυχικής Υγείας, όπου εξυπηρετούνται πάνω από 19.000 ψυχικά πάσχοντες και απασχολούνται περίπου 3.200 εργαζόμενοι.

Ειδικότερα αναφέρουν πως η έλλειψη πόρων των ΜΚΟ για το 2008 άγγιξε το 37% και το 2009, το 20% του απαιτούμενου ποσού.

Ας δούμε όμως τα τρέχοντα «λογιστικά» που αφορούν τις εντεταλμένες από το κράτος ΜΚΟ γι' αυτήν την ευαίσθητη υπόθεση. Η πρόβλεψη για το 2010 αγγίζει το 40%, καθώς ήδη στον προϋπολογισμό είχε εγγραφεί κονδύλι 65 εκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή 15 εκατομμύρια λιγότερα απ' όσα απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών (ενοίκια, μισθοδοσίες, ΙΚΑ) και όχι για ανάπτυξη. Τον Απρίλιο, λόγω ΔΝΤ, περικόπηκε το 10% του σχετικού προϋπολογισμού, δηλαδή 6,5 εκατομμύρια.

Τον Μάιο ωστόσο ύστερα από παρέμβαση της Ε.Ε. (ως επακόλουθο του Συμφώνου «Σπίντλα»), δόθηκαν 17 εκατομμύρια με τα οποία καλύφθηκε κι ένα έλλειμμα 10 εκατομμυρίων του 2009. Τον Σεπτέμβρη η απόφαση του υπ. Οικονομικών, που ισοδυναμεί με 8 εκατομμύρια ευρώ, έρχεται να ανεβάσει το συνολικό έλλειμμα στα 23 εκατομμύρια για το 2010.

Αυτοκτονίες

Και γιατί στην εποχή του Μνημονίου είναι ευαίσθητη υπόθεση, όχι μόνο για τους «στιγματισμένους ψυχασθενείς», μα για όλη την κοινωνία; Διεθνείς μελέτες εκτιμούν πως κάθε αύξηση της ανεργίας κατά 3% φέρνει αύξηση των αυτοκτονιών κατά 5%, θανάτων από αλκοόλ κατά 30%.

Δεν μπορούμε κλείνοντας παρά να αναφερθούμε σε δύο επισημάνσεις του κ. Θεοδωρουλάκη, που μας μιλά όχι μόνο για τις ελλείψεις στις παιδοψυχιατρικές μονάδες αλλά για τον «χαμένο πληθυσμό των εφήβων» στο κρίσιμο, για την έκβαση και εμπέδωση της ψυχικής νόσου, ηλικιακό διάστημα 14-18 ετών, οι οποίοι είναι το πιο παραμελημένο κομμάτι ψυχικά πασχόντων.

Αλλά και για την εκτίναξη των ιδιωτικών ψυχιατρικών κλινών, που υπολογίζονται από το δίκτυο ΑΡΓΩΣ σε 5.500 πανελλαδικά.

«Μιλούμε για ψευδή αποασυλοποίηση, εφόσον η μεταρρύθμιση δεν ισχύει στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος παραμένει επιπλέον χωρίς νομικό πλαίσιο καθορισμού επιστημονικών και τυπικών προδιαγραφών και ελέγχου. Η μη ανάπτυξη τομεοποιημένων εξωνοσοκομειακών μονάδων μετά το κλείσιμο 4 ψυχιατρείων ωθεί ασθενείς και οικογένειες στον ιδιωτικό τομέα, όπου πολλές κλινικές κρατούν τον ασθενή 6 και 12 μήνες έγκλειστο υπό παρατεταμένη φαρμακευτική αγωγή, με αποτέλεσμα το ξεζούμισμα των Ταμείων και των οικογενειών». 

Της Νάντιας Γιαννίρη (αναδημοσίευση από την Ελευθεροτυπία)