Τετάρτη 31 Αυγούστου 2011

W.A.P.R. : Η Λέρος στο προσκήνιο ελέω ανικανότητας και Τρόικας

Παγκόσμια Εταιρεία για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση
World Association for Psychosocial Rehabilitation (W.A.P.R.)

Κλείνουν όλες οι δομές των ΜΚΟ της Ψυχικής Υγείας! 
 Η Λέρος στο προσκήνιο ελέω ανικανότητας και Τρόικας

Οι αντιφάσεις και τα κενά στο σχεδιασμό πολιτικής για την ψυχική υγεία που αντιμετωπίζουμε διαρκώς μας είχαν προετοιμάσει για τη νέα απόφαση που καταδικάζει μεγάλο μέρος των κοινοτικών δομών στην Ελλάδα. Η περικοπή 36,8 εκατ. Ευρώ από τον ΚΑΕ 2544 σύμφωνα με την απόφαση 000 15 00207  του Υπουργού Οικονομικών την 26-8-2011 οδηγεί σε άμεσο κλείσιμο των μονάδων ψυχικής υγείας που λειτουργούν με την ευθύνη των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) και την επιστροφή στα ψυχιατρεία 1500 ψυχικά πασχόντων που φιλοξενούνται στις στεγαστικές δομές αφού όλο σχεδόν το εναπομείναν ποσό του προϋπολογισμού έχει ήδη απορροφηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2011.

Αν δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση των αρμόδιων υπουργών για ανατροπή αυτής της απόφασης:
  • Ας πάρουν την πολιτική ευθύνη να ξανανοίξουν τα ήδη καταργημένα ψυχιατρικά άσυλα, να ενισχύσουν αυτά που έχουν απομείνει, να τροφοδοτήσουν τον ιδιωτικό τομέα, να διαλύσουν την ήδη μετέωρη προσπάθεια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, να φέρουν τη χώρα για ακόμη μια φορά να γίνει διεθνής περίγελως και στίγμα της διεθνούς ψυχιατρικής κοινότητας μέσω της «Λεροποίησής» της.
  • Ας πάρουν την ηθική ευθύνη, να καταδικάσουν σε μη-ζωή, σε έναν κατήφορο κοινωνικής εξαθλίωσης, νομιμοποίησης της θυματοποίησης των «κοινωνικών αποβλήτων» και καταρράκωσης κάθε έννοιας ανθρώπινης αξιοπρέπειας, χιλιάδες ασθενείς με τις οικογένειες τους σε όλη τη χώρα και χιλιάδες εργαζόμενους σε μακρόχρονη ανεργία, καταδικάζοντας τη χώρα να χάσει οριστικά, ένα πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία σε αυτόν τον πολύ δύσκολο τομέα.
  • Ας πάρουν την κοινωνική ευθύνη, με τα προσχηματικά και υποκριτικά επιχειρήματα λόγω Τρόικας να κόψουν ακόμα και τις πενιχρές συντάξεις των ασφαλισμένων ατόμων για να στηρίξουν δήθεν την κατάρρευση ενός συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας και Αλληλεγγύης που οι ίδιοι οι «πολιτικοί της χρεωκοπίας» δημιούργησαν πολύ πριν τα χρόνια του μνημονίου μέσα από την άνθιση της διαπλοκής, της ανομίας, της διαφθοράς, της συγκάλυψης της οργανωμένης φοροδιαφυγής – της ανικανότητας και ανεπάρκειάς τους.
  • Ας πάρουν, τέλος, την ευθύνη της ύψιστης ιστορικής ύβρεως, που οι ολίγιστοι αυτοί πολιτικοί, καταδικάζουν τα πιο αδύναμα τμήματα του πληθυσμού, λόγω οικονομικής κρίσης στην εξαθλίωση και ελεύθερη πτώση. Η αλματώδης αύξηση των αυτοκτονιών, της κατάθλιψης, των ψυχοσωματικών και αγχωδών εκδηλώσεων που συνδέονται άρρηκτα με την απουσία και αδυναμία επένδυσης στην όποια ελπίδα για το μέλλον του κόσμου, φαίνεται να αποτελούν απλούς δείκτες περικοπής και τροποποίησης ενός προϋπολογισμού.

Tα ΝΠΙΔ, εδώ και 30 χρόνια, έχουν την ευθύνη λειτουργίας 210 Μονάδων Ψυχικής Υγείας (83 οικοτροφεία, 16 ξενώνες, 32 προστατευμένα διαμερίσματα, 42 κέντρα ημέρας, 13 κινητές μονάδες, 2 κέντρα Αλτσχάιμερ, 6 κέντρα ημέρας αυτισμού, 16 άλλες εξειδικευμένες μονάδες και προγράμματα) οι οποίες στην πλειοψηφία τους ιδρύθηκαν στα πλαίσια των προγραμμάτων αποασυλοποίησης (Λέρος Ι και ΙΙ) και στα πλαίσια του προγράμματος Ψυχαργώς (Α και Β φάση). Υλοποιούν δηλαδή ένα πολύ μεγάλο μέρος του προγράμματος Ψυχαργώς και παρέχουν ένα σημαντικό μέρος των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Οι Μονάδες αυτές έχουν μια πανελλαδική διασπορά και σε πολλές περιπτώσεις καλύπτουν αυτόνομα ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές (π.χ. οι κινητές μονάδες σε Φωκίδα, Κυκλάδες, Έβρο, Κεφαλονιά και Κοζάνη). Έχουν λάβει εγκρίσεις για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ με σκοπό τη συνέχιση και εδραίωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (!). Υλοποιούν δράσεις και προγράμματα σε συνεργασία με κορυφαίους επιστημονικούς και θεσμικούς διεθνείς φορείς, όπως είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Το συνολικό κόστος των 210 μονάδων και προγραμμάτων διαμορφώνεται περίπου σε 94 εκατ. Ευρώ, δηλαδή ήδη 12 εκατ. Ευρώ πάνω από το εγγεγραμμένο κονδύλι στον ΚΑΕ 2544 του Τακτικού Προϋπολογισμού για τα ΝΠΙΔ (82 εκατ. Ευρώ), εκ των οποίων 5 εκατ. Ευρώ θα καλυφθούν από τα νοσήλια των Ασφαλιστικών Ταμείων. Στο πλαίσιο αυτό, οι προϋπολογισμοί των ΝΠΙΔ έχουν ήδη περιοριστεί κατά 7 εκατ. Ευρώ, δηλαδή κατά 7,5%. Συνακόλουθα, λοιπόν, η αναφερόμενη μείωση των 36,8 εκατ. Ευρώ είναι απαγορευτική για τη συνέχιση της λειτουργίας των παραπάνω μονάδων, αφού προστιθέμενη στα 7 εκατ. Ευρώ που δεν εξασφαλίστηκαν παρότι αναγκαία, θα συνεπάγεται μια συνολική περικοπή της τάξης των 44 εκατ. Ευρώ, δηλαδή 52,5%.

Το Σύστημα Ψυχικής Υγείας αντιμετώπισε ήδη μια παρατεταμένη κρίση την πενταετία 2004-2009, δηλαδή πριν τη δημοσιονομική κρίση, λόγω πολιτικών επιλογών της προηγούμενης κυβέρνησης και παρά τις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας τόσο προς τους ενήλικές όσο και προς τους έφηβους και τα παιδιά δυστυχώς συρρικνώθηκε βίαια. Η κατάσταση αυτή οδήγησε στην απώλεια πολύτιμων εκπαιδευμένων συνεργατών (περίπου 25 με 30% του συνόλου του προσωπικού), και καθήλωσε τους προϋπολογισμούς των μονάδων στα επίπεδα του 2005 με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η κρίση αυτή οδήγησε την Ελλάδα σε μια αυστηρή επιτήρηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως αυτή περιγράφηκε στο Σύμφωνο με τον Επίτροπο Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Σπίντλα στις 7-4-2009. Στην αντιμετώπιση της κρίσης αυτής είχε συνδράμει και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με την διοργάνωση  της Εθνικής Διαβούλευσης για τη Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις στην οποία κύριος ομιλητής ήταν ο Πρωθυπουργός και  Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Παπανδρέου στις 29 Μαρτίου 2009.

Η Ελλάδα σε αυτό το πλαίσιο έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και είναι υπό την στενή επιτήρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει θέσει πολύ συγκεκριμένους στόχους, τους οποίους και εσείς έχετε υποστηρίξει.

Εκτός από τα παραπάνω θα υπάρξει ένα τεράστιο κόστος αποζημιώσεων που επίσης θα βαρύνει τον Προϋπολογισμό αφού τα περισσότερα από τα στελέχη εργάζονται στο Ψυχαργώς από το 2002 ή και νωρίτερα και θα πρέπει να τους καταβληθούν αποζημιώσεις 6 μισθών και άνω.  Πέρα από το κοινωνικό και θεραπευτικό έγκλημα που θα συντελεστεί, η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη Διεθνή Κατακραυγή και τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα απαιτήσει την επιστροφή των 1,4 δισεκατομμυρίων Ευρώ που έχει χρηματοδοτήσει την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα.

Η διάσωση της οικονομίας υπό τις παρούσες συνθήκες, είναι αξεχώριστη από τη διάσωση της πατρίδας και της δημοκρατίας και από τη διαμόρφωση ενός νέου συλλογικού ήθους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Στέλιος Στυλιανίδης,
Αν. Καθ. Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Αντιπρόεδρος Παγκόσμιας Εταιρείας για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση (WAPR)
Αντιπρόεδρος Ομάδας Εργασίας για την Αναθεώρηση του «ΨΥΧΑΡΓΩΣ 2011 – 2020»


H Παγκόσμια Εταιρεία για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση (W.A.P.R.) είναι μια διεθνής οργάνωση, σύμβουλος του Π.Ο.Υ. , του Ο.Η.Ε. και άλλων διεθνών φορέων, που αγωνίζεται για τα δικαιώματα και την προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης έχοντας παραρτήματα σε παραπάνω από 50 χώρες.

Το τέλος του κοινωνικού κράτους αποφάσισε το Υπουργείο Οικονομικών


Μειώσεις κωδικών του υπουργείου Υγείας, σύμφωνα με την πρόσφατη (26/8/2011) απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών (αρ. πρωτ. 2/59950/0020, αρ απόφασης: 000 15 000207) 


Σημείωση: Η αρχική πίστωση είναι το ποσό που εγγράφηκε στον προϋπολογισμό πριν την έναρξη του οικονομικού έτους και αφορά στις δαπάνες όλου του έτους.
Δεδομένου ότι έχουμε ήδη ξεπεράσει το μέσον του έτους, στις περιπτώσεις που τα ποσά μείωσης ξεπερνούν το 40% πρέπει να θεωρηθεί ότι στους συγκεκριμένους κωδικούς τα υπόλοιπα είναι πλέον μηδέν ή πολύ κοντά στο μηδέν.


ΚΑΕ 2311 Επιχορήγηση σε νοσηλευτικά ιδρύματα ν.δ. 2592/53 και σε Κέντρα Υγείας, για δαπάνες λειτουργίας και ερευνητικών προγραμμάτων
μείωση 9.210.000 
(αρχική πίστωση  33.362.012 € ποσοστό μείωσης 28%)

ΚΑΕ 2312 Επιχορήγηση στο Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας 
μείωση 15.700.000
(αρχική πίστωση  31.414.150 € ποσοστό μείωσης 49,97%)

ΚΑΕ 2314 Επιχορήγηση στο Ε.Κ.Α.Β. για δαπάνες λειτουργίας
μείωση1.900.000
(αρχική πίστωση 12.500.000 €  ποσοστό μείωσης 15%)

ΚΑΕ 2323 Επιχορήγηση φορέων για δαπάνες νοσοκομειακής περίθαλψης και φαρμακευτικής περίθαλψης σε οικονομικά αδύνατους
μείωση 1.600.000  
(αρχική πίστωση 9.300.000 €  ποσοστό μείωσης 17%)

ΚΑΕ 2477 Επιχορήγηση στον Ε.Φ.Ε.Τ.
μείωση 2.320.000
(αρχική πίστωση 5.305.319 €  ποσοστό μείωσης 43%)

ΚΑΕ 2541 Επιχορήγηση στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
μείωση 7.900.000
(αρχική πίστωση 47.643.000 €  ποσοστό μείωσης 16%)

ΚΑΕ 2542 Επιχορήγηση στo Γ.Π.Ν. Παπαγεωργίου
μείωση 5.200.000
(αρχική πίστωση 56.635.000 €  ποσοστό μείωσης 9%)

ΚΑΕ 2543 Επιχορήγηση στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
μείωση 3.850.000
(αρχική πίστωση 10.373.000 €  ποσοστό μείωσης 37%)

ΚΑΕ 2544 Επιχορήγηση σε μονάδες ψυχικής υγείας
μείωση 36.895.000
(αρχική πίστωση 81.989.000 €  ποσοστό μείωσης 45%)


ΚΑΕ 2545 Επιχορήγηση στο ΚΕ.Θ.Ε.Α.
μείωση 11.730.000
(αρχική πίστωση 23.000.000 €  ποσοστό μείωσης 51%)

ΚΑΕ 2546 Επιχορήγηση στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, περιλαμβανομένης και της καταβολής του ετήσιου τοκοχρεωλυσίου στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων
μείωση 6.300.000
(αρχική πίστωση 13.119.000 €  ποσοστό μείωσης 48%)

ΚΑΕ 2548 Επιχορήγηση στον Ο.ΚΑ.ΝΑ.
μείωση 19.000.000
(αρχική πίστωση 30.400.000 €  ποσοστό μείωσης 49%)

ΚΑΕ 2549 Επιχορήγηση σε λοιπά νοσηλευτικά και υγειονομικά ιδρύματα μείωση 4.390.000
(αρχική πίστωση 8.930.000 €  ποσοστό μείωσης 49%)

ΚΑΕ 2555 Επιχορήγηση στον Ο.ΚΑ.ΝΑ. για δαπάνες των κέντρων Πρόληψης μείωση 4.500.000
(αρχική πίστωση 9.000.000 €  ποσοστό μείωσης 50%)

ΚΑΕ 2291 Επιχορήγηση σε περιφέρειες για δαπάνες λειτουργίας των πάσης φύσεως προνοιακών ιδρυμάτων
μείωση 8.396.000
(αρχική πίστωση 14.917.000€ ποσοστό μείωσης 60%)

ΚΑΕ 2335 Επιχορήγηση μονάδων κοινωνικής φροντίδας (Ν.Π.Δ.Δ.) για δαπάνες λειτουργίας
μείωση 2.050.000
(αρχική πίστωση 15.549.352 €  ποσοστό μείωσης 13%)

ΚΑΕ 2556 Επιχορήγηση για σκοπούς κοινωνικής αντίληψης από το καθαρό προϊόν του ειδικού λαχείου
μείωση 1.810.000
(αρχική πίστωση 2.760.000 €  ποσοστό μείωσης 65%)

ΚΑΕ 2559 Επιχορήγηση σε λοιπά ιδρύματα κοινωνικής πρόνοιας για σκοπούς κοινωνικής αντίληψης
μείωση 1.845.000
(αρχική πίστωση 3.940.000 €  ποσοστό μείωσης 45%)

Σε διακοπή λειτουργίας και κλείσιμο οδηγούνται 210 κοινοτικές μονάδες Ψυχικής Υγείας


ΔΙΚΤΥΟ ΦΟΡΕΩΝ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΑΡΓΩΣ»

ΑΛΚΑΜΕΝΟΥΣ 8 & ΧΑΡΙΣΣΗΣ, ΑΘΗΝΑ Τ.Κ. 10439

ΤΗΛ 2108257112-15 & FAX: 2108257113, e-mail: diktioargos@yahoo.gr

Αθήνα, 31 Αυγούστου 2011

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Σε διακοπή λειτουργίας και κλείσιμο οδηγούνται 210 κοινοτικές μονάδες Ψυχικής Υγείας

Έγγραφο σοκ του Υπουργείου Οικονομικών στις 26.8.2011 οδηγεί χωρίς καμία προειδοποίηση και συνεννόηση σε άμεσο κλείσιμο 210 κοινοτικών μονάδων ψυχικής υγείας (83 οικοτροφεία, 16 ξενώνες, 32 προστατευμένα διαμερίσματα, 42 κέντρα ημέρας, 13 κινητές μονάδες, 2 κέντρα Αλτσχάιμερ, 6 κέντρα ημέρας αυτισμού, 16 άλλες εξειδικευμένες μονάδες και προγράμματα) που λειτουργούν από Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ). Αυτό σημαίνει ότι κανείς δε ξέρει ποια θα είναι η τύχη των 1500 ασθενών που φιλοξενούνται και δέχονται υπηρεσίες, καθώς είτε θα βρεθούν στο δρόμο, χωρίς φροντίδα, ή θα χρειαστεί να επιστρέψουν στα ψυχιατρεία. Το κλείσιμο συνεπάγεται βέβαια και την απόλυση 3050 επαγγελματιών ψυχικής υγείας, καθώς στα ΝΠΙΔ δεν υπάρχει η δυνατότητα εναλλακτικών λύσεων, όπως οι μετατάξεις ή η «εφεδρεία» που συζητούνται αλλού.

Η απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών προβλέπει, λίγο πριν το κλείσιμο της χρονιάς, τη μείωση των εγκεκριμένων προϋπολογισμών των φορέων κατά 37εκατ. ευρώ. Σε συνάρτηση με μία μείωση 7 εκ. ευρώ που έχει γίνει ήδη συνεπάγεται μια συνολική περικοπή της τάξης του 52,5%.

Οι φορείς αυτοί υλοποιούν εδώ και 30 χρόνια σχεδόν ένα πολύ μεγάλο μέρος του προγράμματος Ψυχαργώς και παρέχουν ένα σημαντικό μέρος των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Οι Μονάδες αυτές έχουν μια πανελλαδική διασπορά και σε πολλές περιπτώσεις καλύπτουν αυτόνομα ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές (π.χ. οι κινητές μονάδες σε Φωκίδα, Κυκλάδες, Έβρο, Κεφαλονιά και Κοζάνη).

Η απόφαση στερείται πολιτικής, οικονομικής και ηθικής λογικής και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με προηγούμενες δηλώσεις περί στήριξης του συστήματος ψυχικής υγείας από τον Υπουργό Υγείας. Το Σύστημα Ψυχικής Υγείας αντιμετώπισε ήδη μια παρατεταμένη κρίση την πενταετία 2004-2009, δηλαδή πριν τη δημοσιονομική κρίση, λόγω πολιτικών επιλογών της προηγούμενης κυβέρνησης και παρά τις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας τόσο προς τους ενήλικές όσο και προς τους έφηβους και τα παιδιά δυστυχώς συρρικνώθηκε βίαια. Η κατάσταση αυτή οδήγησε καθήλωσε τους προϋπολογισμούς των μονάδων στα επίπεδα του 2005 με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η κρίση αυτή οδήγησε την Ελλάδα σε μια αυστηρή επιτήρηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως αυτή περιγράφηκε στο Σύμφωνο με τον Επίτροπο Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Σπίντλα στις 7-4-2009. Στην αντιμετώπιση της κρίσης αυτής είχε συνδράμει τότε και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με την διοργάνωση  της Εθνικής Διαβούλευσης για τη Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις στην οποία κύριος ομιλητής ήταν ο Πρωθυπουργός και  Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Παπανδρέου στις 29 Μαρτίου 2009.

Στο πλαίσιο αυτό και υπό το πρίσμα της διογκούμενης κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, με το διπλασιασμό των αυτοκτονιών και την κατά 25% αύξηση των καταθλίψεων, το Δίκτυο δηλώνει ότι οι περικοπές που αποφασίστηκαν θα οδηγήσουν σε διακοπή λειτουργίας όλων των μονάδων, σε απολύσεις έμπειρου και εκπαιδευμένου προσωπικού και σε τεράστια κενά παρεχόμενων υπηρεσιών με αποτέλεσμα την ουσιαστική κατάρρευση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και την ακύρωση του προγράμματος Ψυχαργώς. Αποτέλεσμα όλων αυτών θα είναι το άνοιγμα ξανά πολλών ψυχιατρείων, η αύξηση των αυτοκτονιών και η δημιουργία μεγάλου αριθμού αστέγων.

Πέρα από το κοινωνικό και θεραπευτικό έγκλημα που θα συντελεστεί, η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη διεθνή κατακραυγή και τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα απαιτήσει την επιστροφή των 1,4 δισεκατομμυρίων Ευρώ που έχει χρηματοδοτήσει την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα.

Η κρισιμότητα της κατάστασης αλλά και η μη απόκριση του Υπουργείου σε δεκάδες επιστολές και ενοχλήσεις του Δικτύου επιβάλει να προχωρήσουμε μαζί με τους εργαζομένους, τους ασθενείς και τις οικογένειες σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας  την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2011 στις 10 το πρωί μπροστά από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και σε επίσημη καταγγελία προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, του ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τη Βουλή, τον Συνήγορο του Πολίτη και όλες τις ευρωπαϊκές και διεθνείς ενώσεις για την Ψυχική Υγεία. Ζητάμε:

  • Άμεση ανάκληση της παραπάνω απόφασης με ακύρωση της περικοπής των 36,8 εκατ. Ευρώ.
  • Ακριβή προσδιορισμό της από εδώ και περά στρατηγικής.
  • Εξασφάλιση της συνέχισης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και της παροχής ποιοτικής φροντίδας στους ψυχικά πάσχοντες.

Ο Νόμιμος Εκπρόσωπος του Δικτύου ΑΡΓΩΣ

Μενέλαος Θεοδωρουλάκης,
Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου ΑΡΓΩΣ,
Διδάκτορας Κοινωνικής Πολιτικής

Επιστολή από το Σωματείο εργαζομένων στην ΠΕΨΑΕΕ

 
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΝΩΣΗ 
ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ (Σ.Ε.Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.)

Κιλκίς 8 Κορυδαλλός, Τ.Κ. 18120, Τηλ & fax: 210 4968988, e-mail: sepepsaee@yahoo.gr


Αθήνα, 31 Αυγούστου 2011

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Στις 26/8/11 ο Υπουργός των  Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, έλαβε απόφαση σύμφωνα με την οποία μειώνεται ο κωδικός στον γενικό προϋπολογισμό (ΚΑΕ 2544) που αφορά τα ΝΠΙΔ για το 2011 από 82 εκατ. Ευρώ  σε 45 εκατ. ευρώ. Αυτό συνεπάγεται ότι για το υπόλοιπο του έτους οι φορείς θα χρηματοδοτηθούν αντί για 37 εκατ. ευρώ μόνο με 90 χιλιάδες ευρώ (δηλαδή κατά μέσο όρο περίπου 1500 € ανά φορέα!!!!!)

Αποτέλεσμα αυτής της απόφασης θα είναι το κλείσιμο των φορέων ψυχικής υγείας, η απόλυση χιλιάδων εργαζομένων και η κατάρρευση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Όπως γνωρίζετε τα ΝΠΙΔ έχουν την ευθύνη λειτουργίας 210 Μονάδων Ψυχικής Υγείας (83 οικοτροφεία, 16 ξενώνες, 32 προστατευμένα διαμερίσματα, 42 κέντρα ημέρας, 13 κινητές μονάδες, 2 κέντρα Αλτσχάιμερ, 6 κέντρα ημέρας αυτισμού, 16 άλλες εξειδικευμένες μονάδες και προγράμματα).

Στις μονάδες αυτές φιλοξενούνται περίπου 1500 ψυχικά πάσχοντες, παρέχονται υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε πάνω από 35000 άτομα ετησίως (κυρίως στα πλαίσια της λειτουργίας των κινητών μονάδων) και απασχολούνται με όλες τις μορφές εργασιακής σχέσης (πλήρης ή μερική απασχόληση, παροχή υπηρεσιών) περίπου 3050 εργαζόμενοι.

Ως Σωματείο εργαζομένων στην ΠΕΨΑΕΕ θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη συσπείρωσης όλων των εργαζομένων στη ψυχική υγεία προκειμένου να ενώσουμε τις δυνάμεις και να διεκδικήσουμε την ακύρωση αυτής της απόφασης.

Προτείνουμε:

-όλοι οι εργαζόμενοι στο χώρο της ψυχικής υγείας να συμμετέχουν στην αυριανή κινητοποίηση,1/9/11 στο Υπουργείο Υγείας ( Αριστοτέλους 17) στις 10.00 π.μ.

-εκπρόσωποι όλων των επιχειρησιακών και κλαδικών σωματείων και εργαζομένων φορέων ψυχικής υγείας να συναντηθούν άμεσα προκειμένου να προτείνουν και να προγραμματίσουν επόμενες κινητοποιήσεις.

Επειδή το κλείσιμο των μονάδων δεν αφορά μόνο στους εργαζόμενους αλλά και στους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και στις οικογένειές τους καλούμε επίσης όλα τα σωματεία ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τους συλλόγους των οικογενειών να συμμετέχουν στην κινητοποίηση προκειμένου να αποτρέψουν το κλείσιμο των δομών και την κατάρρευση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Με εκτίμηση,

Για το Δ.Σ. Σ.Ε.Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.

Ο Πρόεδρος, Μυτιληναίος Βασίλης                                                  
Η Γραμματέας, Κοτσίνη Ήβη 

Τρίτη 30 Αυγούστου 2011

Έκτακτη ενημέρωση: Νέες άγριες περικοπές στην ψυχική υγεία

 

Η κυβέρνηση δείχνει το “νέο” δρόμο 
για την ψυχική υγεία 

Μετά την απόφαση για την παρακράτηση των συντάξεων των ψυχικά πασχόντων, περικόπτεται στο μισό η επιχορήγηση των Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης !


Σύμφωνα με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, μειώνεται κατά 45 % (!) ο ετήσιος προϋπολογισμός των Μονάδων Ψυχικής Υγείας και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης που λειτουργούν φορείς μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Οι συγκεκριμένοι φορείς λειτουργούν, σε όλη τη χώρα, 210 Μονάδες (οικοτροφεία, ξενώνες, προστατευμένα διαμερίσματα, κινητές μονάδες, κέντρα ημέρας και άλλα εξειδικευμένα κέντρα), στις οποίες φιλοξενούνται περίπου 1.500 άνθρωποι με ψυχοκοινωνικά προβλήματα και παρέχονται ετησίως υπηρεσίες σε περισσότερους από 35.000.

Με βάση τον αρχικό προϋπολογισμό, οι παραπάνω Μονάδες έχουν ήδη δαπανήσει τα χρήματα που αντιστοιχούσαν στο πρώτο εξάμηνο του έτους και τώρα καλούνται να καλύψουν τα έξοδα λειτουργίας για το υπόλοιπο έτος  ...χωρίς χρήματα !

Το Δίκτυο “Αργώς” αναφέρει ότι “η περικοπή αυτή συνεπάγεται το κλείσιμο όλων των Μονάδων αφού για το υπόλοιπο του έτους οι φορείς θα λάβουν αντί για 37 εκ. ευρώ μόνο 90 χιλιάδες ευρώ”.

Η πρώτη αντίδραση των φορέων είναι η οργάνωση συγκέντρωσης διαμαρτυρίας την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2011 και ώρα 10.00 έξω από το Υπουργείο Υγείας.


update

οι επόμενες μέρες :

Κυριακή 28 Αυγούστου 2011

Δύο νέες εκδόσεις για τους εργαζόμενους σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας που εξυπηρετούν μετανάστες

  


Πρακτικός οδηγός για την υποστήριξη των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων ώστε να ασκούν τα δικαιώματά τους και να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους στην Ελλάδα.




Κυριακή 21 Αυγούστου 2011

Να ανακληθεί η απόφαση Λοβέρδου για την παρακράτηση συντάξεων των ψυχικά πασχόντων


Στην προηγούμενη ανάρτηση λάβαμε, ως σχόλιο, επιστολή του κ. Χάρη Βαρουχάκη, ψυχίατρου - τ. Διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας του Ψ.Ν.Α., με την οποία καλεί το Συνήγορο του Πολίτη, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία να καταδικάσουν δημόσια την απόφαση του υπουργού υγείας Ανδρέα Λοβέρδου για την περικοπή των συντάξεων των ψυχικά πασχόντων και να ζητήσουν άμεσα την ανάκλησή της.

Με αφορμή την πρωτοβουλία του κου  Βαρουχάκη, θα ήθελα να επισημάνω ότι πραγματικά έχει προκαλέσει εντύπωση, τουλάχιστον στους χώρους της εργασίας μας, η σιωπή των θεσμικών οργάνων για την πρωτοφανή απόφαση του υπουργού υγείας που θα οδηγήσει τους ψυχικά πάσχοντες σε περαιτέρω κοινωνικό αποκλεισμό και εξαθλίωση. Επίσης, φορείς ψυχικής υγείας, επιστημονικοί, επαγγελματικοί, εθελοντικοί σύλλογοι και σωματεία που δραστηριοποιούνται στο χώρο της ψυχικής υγείας τηρούν την ίδια στάση.

Αναρωτιέμαι τι απαντήσεις θα δώσουν οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας στους ανθρώπους που για χρόνια εκπαίδευαν για να συμμετέχουν στη ζωή της κοινότητας και υποστήριζαν για να ανακτήσουν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους, όταν αυτοί χάσουν ακόμα και τη μικρή σύνταξη που τους επέτρεπε να καλύπτουν τις στοιχειώδεις ανάγκες τους.

Παρόμοια, αν όχι χειρότερα, αναμένεται να είναι τα προβλήματα στις κοινοτικές δομές των ΝΠΙΔ. Εξαιτίας της υποχρηματοδότησης των τελευταίων ετών, οι φιλοξενούμενοι στις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης αναγκάζονται να καλύπτουν με τα χρήματα των συντάξεών τους τα ατομικά τους έξοδα (ρουχισμό, προσωπικά αντικείμενα, θεραπευτικά προγράμματα, συμμετοχή σε ιατρικές εξετάσεις και φάρμακα, επισκέψεις στις οικογένειές τους, ψυχαγωγία κτλ). Μετά από τις νέες περικοπές στα λειτουργικά έξοδα των φορέων, που σύντομα θα ανακοινωθούν, ποιος θα είναι ο ρόλος των εργαζομένων σε αυτές τις δομές; Εκτός από τη “φύλαξη” των ενοίκων, οι οποίοι θα βρίσκονται περιορισμένοι μέσα σε οικοτροφεία και ξενώνες, τι άλλο θα μπορούσαν να προσφέρουν; 

Η αδιαφορία για το πρόσφατο σκάνδαλο του ΚΕΠΕΠ Λεχαινών, φαίνεται ότι αποτελεί απλά ένα παράδειγμα της αντίληψης των αρμοδίων του υπουργείου υγείας για τους ψυχικά πάσχοντες και την περίθαλψή τους. Η σημερινή κυβέρνηση, ακριβώς όπως και η προηγούμενη, χρησιμοποιώντας ως άλλοθι την οικονομική κρίση και εκμεταλλευόμενη το κλίμα φόβου και αγωνίας που κυριαρχεί στην Ελληνική κοινωνία, αποφασίζει να “ξεφορτωθεί” τους πιο ανίσχυρους πολίτες. Αυτούς που δεν έχουν φωνή, που δεν κλείνουν τους δρόμους, που δεν απειλούν την δημόσια τάξη.

Την εποχή που το σκοτεινό παρελθόν γίνεται παρόν και μέλλον, την εποχή που ετοιμάζονται εξοντωτικές λύσεις και πρακτικές για τους ψυχικά πάσχοντες, δεν κρίνεται μόνο το υπουργείο υγείας και η κυβέρνηση. Κρίνεται και η στάση των θεσμικών οργάνων, των οργανισμών, των συλλόγων, των σωματείων, αλλά και του καθενός από εμάς που θα πρέπει να επιλέξει: αν θα συνεχίσει να είναι μέλος (και μέρος) των παραπάνω, με ποιον τρόπο θα συνεχίσει να προσφέρει την εργασία του, ποια δικαιώματα θα υπερασπίσει και δίπλα σε ποιους θα βρεθεί.

Ελπίζω να υπάρχουν κάποιοι που να αντέχουν να διατυπώσουν ανοιχτά τις θέσεις τους και τις απόψεις τους.

Η σιωπή στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο δεν είναι η καλύτερη επιλογή.

Ακολουθεί η επιστολή του κου Χάρη Βαρουχάκη:

Προς
1. Το Συνήγορο του Πολίτη
2. Την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
3. Την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία

Θέμα: Υπεράσπιση δικαιωμάτων ψυχικά πασχόντων

Όπως ήταν επόμενο, η οικονομική και ηθική κρίση στην οποία εξέπεσε η χώρα έπληξε καίρια τους πιο ανίσχυρους από τους αδύνατους : Τους ψυχικά πάσχοντες και τους νοητικά υστερούντες . Και περισσότερο από όλους απειλεί τους έγκλειστους στα πανάθλια άσυλα που στήθηκαν εναντίον τους από μια κοινωνία κατεχόμενη από δακρύβρεκτη συναισθηματική ακράτεια αλλά ανάξια να αναλάβει το ηθικό και υλικό κόστος που συνεπάγεται η συμμετοχή στην οδύνη του άλλου, και από μια πολιτική ηγεσία περί άλλα τυρβάζουσα και ενδιαφερόμενη μόνο για ψήφους και άλλα δώρα φέροντες .

Η απόφαση του Υπουργού Υγείας για περικοπή των συντάξεων ψυχικά πασχόντων προσώπων και τα περί αυτής λεχθέντα από τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου του όπως και ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα εγκλήματα που αποκαλύπτονται στα Λεχαινά αποκαλύπτουν τις πιο σκοταδιστικές αντιλήψεις για την ψυχική διαταραχή και επιχειρούν τις πιο ανατριχιαστικές πρακτικές εναντίον των πασχόντων.

Η επί σαράντα χρόνια θητεία μου στη μαχόμενη ψυχιατρική που δίνει το δικαίωμα αλλά και μου επιβάλλει το χρέος, ύστερα από αυτή τη στάση της Πολιτικής ηγεσίας αλλά και την προηγηθείσα καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, να απευθυνθώ πάλι στο Συνήγορο του Πολίτη, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία . Και να παρακαλέσω να αναζητήσουν τρόπους ώστε να συντονίσουν τη δράση τους υπερασπιζόμενοι ανθρώπους αδύναμους και αποκλεισμένους, που, όχι μόνο παραβιάζονται απαράγραπτα δικαιώματά τους αλλά απειλούνται και πάλι αναίσχυντα με ηθική και βιολογική εξουδετέρωση.

Θα σας υποβάλλω σύντομα αναλυτικά τις απόψεις μου , για τον τρόπο που αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί.

Προς το παρόν και επειγόντως σας παρακαλώ να καταδικάσετε δημόσια αυτή την ανάλγητη απόφαση και να ζητήσετε την άμεση ανάκλησή της . Και επίσης να απαιτήσετε την άμεση λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της φρίκης που αποκαλύφθηκε στα Λεχαινά , πιθανώς δε και σε άλλους ανάλογους τόπους απόρριψης ανθρώπων.

Επιτρέψτε μου εξ άλλου να πω ότι θεσμικά όργανα που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ανθρώπων θα πρέπει ίσως να αναλογιστούν εάν έχουν λόγο ύπαρξης , εφ’ όσον παρά τις επισημάνσεις και τις αντιδράσεις τους η Πολιτεία εξακολουθήσει να μεταχειρίζεται με τέτοια αναλγησία και σκληρότητα τους πάσχοντες πολίτες της.

Δίνω δημοσιότητα σ’ αυτή μου την έκκληση με την ελπίδα ότι θα βρεθούν και άλλοι από αυτούς που βρίσκονται κοντά σ’ εκείνους που παίρνουν τις αποφάσεις ή μπορούν να ασκήσουν επιρροή στις βουλές τους , που θα πράξουν αναλόγως .

Χάρης Βαρουχάκης


*Φωτογραφία: Kelly Jane “UrbEx: Hellingly Asylum Ι” (πηγή: deviantart.com)

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011

«Μόνο ιμάντες και πάνες για τους ψυχικά πάσχοντες»


«Αναγκαίο κακό», χαρακτήριζε ο Γ.Γ. του Υπουργείου Υγείας Γ. Κατριβάνος, δικαιολογώντας, σε δήλωσή του στην «Ε» της 16/2/2011, το δέσιμο των παιδιών με νοητική υστέρηση και «αυτοκαταστροφικές τάσεις» στα Λεχαινά και όπου αλλού οι ψυχίατροι διαπιστώνουν τέτοιες συμπεριφορές και δεν ξέρουν να τις αντιμετωπίσουν παρά μόνο μ΄ αυτό τον τρόπο.

Συνεπής προς αυτή του την άποψη, και προσπαθώντας να δικαιολογήσει τη ληστρική αρπαγή των συντάξεων των ψυχικά πασχόντων που φιλοξενούνται σε δομές «κλειστής περίθαλψης», δηλώνει στην «Κ.Ε» της 7/8/2011 : «Όταν κάποιος είναι εσώκλειστος και δεν βγαίνει καθόλου έξω, τι να τα κάνει τα 300, 400, ή 1000 ευρώ; Τι έξοδα έχουν που δεν τους καλύπτει το νοσοκομείο ή το ίδρυμα;..Μπορεί να χρειάζονται πάνες ή αποκλειστικές νοσοκόμες…».

Αλλά σε σχέση μ’ αυτό, πρώτον, ο κ. Κατριβάνος ψεύδεται ασύστολα όταν λέει ότι «δεν βγαίνουν έξω» γιατί, τουλάχιστον αυτοί που μένουν σε ξενώνες και οικοτροφεία, βγαίνουν και είναι αυτός ακριβώς ο στόχος των δομών αυτών, η κοινωνικοποίησή τους και η επανένταξή τους και δεύτερον, όσο γι΄ αυτούς που, στα διάφορα ιδρύματα, έχουν μεγάλες δυσκολίες και σοβαρές αναπηρίες και δυσκολεύονται να «βγουν έξω», αυτό που τους λείπει είναι ακριβώς τα θεραπευτικά προγράμματα που θα τους διευκολύνουν να βγαίνουν. Το επίπεδο της ψυχοκοινωνικής φροντίδας, όμως, που έχει στο μυαλό του ο κ. Κατριβάνος φτάνει μόνο μέχρι τις «πάνες» και την «αποκλειστική νοσοκόμα».

Λοβέρδος και Κατριβάνος μας γυρίζουν πριν από την «εποχή της Λέρου», ανίκανοι να βγάλουν τα μαθήματα από το μετασχηματισμό του εκεί ψυχιατρείου (την συνάρθρωση εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων και διάθεσης υλικών πόρων) που επέτρεψε σε ανθρώπους ξεγραμμένους και εξοντωμένους από την κατεστημένη ψυχιατρική, να «βγουν έξω» και να ζουν, μέχρι και σήμερα, μέσα στην κοινότητα. Μας γυρίζουν πριν και από την ίδρυση του ΚΘ Λέρου, το 1958, όταν το σκεπτικό που προβλήθηκε, από τους τότε κρατούντες, για την εξορία των ψυχικά ασθενών, ήταν «να τους πάμε κάπου για καλλίτερα» (για να γίνει, εν συνεχεία, αυτό που όλοι ξέρουμε). Η τωρινή ηγεσία του Υπουργείου, όμως, δεν χρειάζεται καν άλλοθι. Θεωρεί ότι καλώς είναι δεμένοι, καλώς είναι εσώκλειστοι, τι τα χρειάζονται τα λεφτά αφού οι μόνες τους ανάγκες είναι οι πάνες. Είναι «ζωές ανάξιες να ζουν».

Αφήνουμε για το τέλος την γνωστή λαϊκίστικη κατηγορία του κ. Κατριβάνου κατά ολόκληρης της κοινωνίας : «πολλούς ανθρώπους, λέει στην «Κ.Ε.» της 7/8, που θα μπορούσαν να συντηρηθούν στα σπίτια και κοντά στις οικογένειές τους, τους στέλνουν σε ιδρύματα και κρατάνε την σύνταξη και προνοιακά επιδόματα και όλα τα δικαιώματα που μπορεί να έχουν …».

Κατ΄ αρχήν, μια υπηρεσία που λειτουργεί σωστά, επιδιώκει ως πρώτιστο θεραπευτικό καθήκον και έχει τα μέσα να διεκδικήσει και να διασφαλίσει τα δικαιώματα του προσώπου, ότι, δηλαδή, το όποιο εισόδημα ανήκει στον φιλοξενούμενο, εισπράττεται απ΄ αυτόν και/ή δαπανάται πλήρως και αποκλειστικώς προς όφελός του.

Αλλά υπάρχει κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Ο κ. Κατριβάνος δεν λέει ότι οι περισσότερες από τις οικογένειες που απορρίπτουν τα πάσχοντα μέλη τους (μικρό ποσοστό των οποίων σφετερίζεται τις συντάξεις), είναι πολυπροβληματικές. Οτι η διαδικασία της απόρριψης και του αποκλεισμού είναι προβλήματα προς επίλυση αυτής της κοινωνίας, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις βαριάς αναπηρίας και σοβαρών ψυχικών διαταραχών που συνδυάζονται με κοινωνική περιθωριοποίηση, φτώχια και/ή δυσλειτουργία του ‘πλαισίου στήριξης’. Αυτός, άλλωστε, ήταν ένας από τους κύριους στόχους της πάλαι ποτέ «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης». Εγιναν ποτέ Κέντρα Ψυχικής Υγείας και ολοκληρωμένα δίκτυα κοινοτικών υπηρεσιών που θα στήριζαν τους πάσχοντες και τις οικογένειές τους και υπήρξε ποτέ κοινωνικό κράτος που θα στήριζε υλικά και θα έδινε διεξόδους στην υπαρξιακή και κοινωνική οδύνη αυτών των οικογενειών; Ως πότε θα εκμεταλλευόμαστε τα αποτελέσματα, που εκφράστηκαν με την μετατροπή του πόνου και της ανέχειας σε σκλήρυνση και απόρριψη του πάσχοντος μέλους, και των οποίων η αιτία ήταν η ανέκαθεν κρατική αδιαφορία και αναλγησία και η διαχρονική υποχρηματοδότηση και η δραματική έλλειψη των κατάλληλων υπηρεσιών που θα αντιμετώπιζαν αυτά τα ζητήματα;

Όπως σε όλους τους τομείς της ελληνικής κοινωνίας, έτσι και στην Υγεία, Λοβέρδος και Κατριβάνος εκμεταλλεύονται τα προβλήματα, τις δυσλειτουργίες και τη διαφθορά που το σύστημα, που οι ίδιοι υπηρετούν, δημιούργησε όλα αυτά τα χρόνια, για να ξεχαρβαλώσουν τα πάντα, μην καταλαβαίνοντας, μη βλέποντας και μην ακούγοντας τίποτε άλλο παρά τις εντολές της τρόικας.

Γ. Αστρινάκης, Δ/ντής ψυχίατρος, Δρομοκαίτειο

Γ. Κοκκινάκος, Δ/ντής ψυχίατρος, ΚΨΥ Χανίων

Κ. Μάτσα, Δ/ντρια ψυχίατρος, 18 Ανω

Θ. Μεγαλοοικονόμου, Δ/ντής ψυχίατρος, ΨΝΑ- ΚΨΥ Αγίων Αναργύρων

Κ. Μπαϊρακτάρης, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας ΑΠΘ


Η επιστολή δημοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία την Κυριακή 14 Αυγούστου

 
2008-2016 psi-action. Powered by Blogger Blogger Templates designed by Deluxe Templates. Premium Wordpress Themes | Premium Wordpress Themes | Free Icons | wordpress theme
Wordpress Themes. Blogger Templates by Blogger Templates and Blogger Templates