30 Μάη: Ημέρα Δράσης για την Ψυχική Υγεία (video)

 

Στιγμιότυπα από τις εκδηλώσεις που έγιναν την Ημέρα Δράσης για την Ψυχική Υγεία (30 Μάη 2009)

Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και Ενδιάμεσες Δομές

Τα συμπεράσματα της Ημερίδας: "Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και Ενδιάμεσες Δομές", που δημοσιεύθηκαν στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας στις 14/4/2009.

Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και Ενδιάμεσες Δομές

Ημερίδα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 27/2/2009

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ και ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ο Πρόεδρος της Ε.Ψ.Ε Ν. Τζαβάρας κηρύσσοντας την έναρξη της ημερίδας έκανε τις εξής εισαγωγικές παρατηρήσεις:

Η σημερινή εκδήλωση είναι μία εκδήλωση αλληλεγγύης:

· για τους ψυχικά νοσούντες, για εκείνους τους συμπολίτες μας των οποίων το άλγος και το ψυχικό καθεστώς τους αφαιρεί πολλές φορές εκείνον τον απαραίτητο υποκειμενικό δυναμισμό για να αναλάβουν μόνοι ρόλους διεκδίκησης. Αυτό είναι κάτι που δεν επιτρέπεται να αγνοείται από τους κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς από τις αποφάσεις των οποίων εξαρτάται η πορεία της ασθένειάς των, η αναμενόμενη επανένταξή τους στην κοινωνική πραγματικότητα, η ενδεδειγμένη ανταπόκριση στις οικονομικές τους ανάγκες, η αξιοπρέπεια της ύπαρξής των.

· για τους εργαζομένους στις απειλούμενες μονάδες των οποίων η χρηματοδότηση γίνεται ολοένα και πιο επισφαλής. Πέραν από τις τραγικές επιπτώσεις της επερχόμενης ανεργίας που πλήττει άτομα με ένα υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι σε συνανθρώπους τους, η αβεβαιότητα, η δική τους υλική ανασφάλεια που συνυφαίνεται με τη μειωμένη ατομική αντοχή αποτελούν ιδιαίτερα επιβαρυντικές αντίξοες συνθήκες για την συνεχιζόμενη παροχή των θεραπευτικών τους υπηρεσιών. Σ’ όλους μας είναι γνωστές οι παραμορφώσεις που συντελούνται στο ευαίσθητο πλέγμα των σχέσεων ανάμεσα στους θεραπευτές – νοσηλεύτριες και νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχιάτρους – και στους ψυχικά πάσχοντες όταν διατρέχει τις θεραπευτικές κοινότητες ο φόβος της οριστικής ή παροδικής αναστολής της λειτουργίας των.

· για την ίδια την προοπτική της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης η οποία εξαγγέλλει μεταπολεμικά την επικράτηση μιας διαφορετικής συνολικής αντίληψης για τους επί αιώνες αποκλεισμένους ψυχικά πάσχοντες στην βαρβαρότητα των ασύλων. Μιας διαφορετικής αντίληψης για τις ψυχοπαθολογικές εκφάνσεις της ανθρώπινης υποκειμενικότητας οι οποίες αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο ως ένας κοινός τόπος όλων των ανθρώπων. Η χειραφέτηση υπό την γενική έννοια του όρου των ψυχικά ασθενών, των ψυχικά ευάλωτων, η αναγνώριση των δικαιωμάτων τους αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους των σημερινών δημοκρατιών την λυδία λίθο στην οποία δοκιμάζεται η ανθρωπιστική τους αξιοπιστία.

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν δύο Τράπεζες: Η πρώτη με συμμετοχή των Γ. Καπρίνη, Κ. Κόντη, Β. Μαυρέα, Π. Σακελλαρόπουλου και Στ. Στυλιαννίδη και Συντονιστή τον Α. Ραμπαβίλα και η δεύτερη με συμμετοχή των Δ. Γεωργιάδη, Κ. Μάτσα, Ε. Σουμάκη, Βλ. Τομαρά και Λ. Χαλκούση και συντονιστή τον Ν. Ζηλίκη.

Λόγω ελλείψεως χρόνου οι Χ. Βαρουχάκης, Δ. Πλουμπίδης και Ν. Τζαβάρας δεν μπόρεσαν να εκθέσουν τα συμπεράσματα και τις προσωπικές παρατηρήσεις τους όπως είχε προγραμματιστεί. Το κείμενο που ακολουθεί καλύπτει αυτό το κενό.

Α. Συμπεράσματα

1. Γενικό συμπέρασμα

Με μόνη εξαίρεση την ομιλία του κ. Κόντη που παρουσίασε μια περισσότερο αισιόδοξη και ενθαρρυντική εικόνα για τις ενδιάμεσες δομές που λειτουργούν με ευθύνη του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και την εν γένει πορεία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης , το γενικότερο συμπέρασμα που προκύπτει από τις παρουσιάσεις των άλλων περισσοτέρων ομιλητών και την συζήτηση που ακολούθησε είναι ότι η πορεία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης συναντά πολλά, σοβαρά και δισεπίλυτα προβλήματα. Ειδικότερα μάλιστα οι ενδιάμεσες δομές και οι λοιπές μη νοσοκομειακές Μονάδες Ψυχικής Υγείας που λειτουργούν από Ν.Π.Ι.Δ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα διέρχονται περίοδο μεγάλης κρίσης, λόγω κυρίως άτακτης και ανεπαρκούς χρηματοδότησης - με προφανή τον κίνδυνο σοβαρών επιπτώσεων στους ασθενείς που εξυπηρετούν.

2. Επί μέρους συμπεράσματα

2.1. Από τον κ. Κόντη επισημάνθηκαν ως θετικά στοιχεία και ενθαρρυντικά αποτελέσματα των προσπαθειών για τη Ψυχιατρική μεταρρύθμιση κυρίως τα εξής:
Τέθηκαν σε εφαρμογή νέες θεραπευτικές μέθοδοι (οικογενειακή θεραπεία, συστημική κ.α.)
Αναγνωρίστηκε η απόλυτη ανάγκη ύπαρξης της θεραπευτικής ομάδας
Η οργάνωση των Τομέων Ψυχικής Υγείας
Η συνολική μείωση του αριθμού των ασθενών του Ψ.Ν.Α και του Δρομοκαϊτείου, η μείωση του αριθμού των εντός του Νοσοκομείου νοσηλευομένων με αντίστοιχη αύξηση των διαβιούντων σε εξωνοσοκομειακές στεγαστικές δομές.
Η οργάνωση εργασιακών δομών ( Κοίσπε, καφενείο κ.τ.λ.)
Η οργάνωση κοινωνικών δραστηριοτήτων (εκδρομές, θεατρικές παραστάσεις κ.τ.λ.)

2.2. Η εικόνα που παρουσίασαν οι άλλοι συμμετέχοντες ήταν σαφώς αρνητικότερη και κυμαινόταν ανάμεσα σε μια ισχυρή επιφύλαξη μέχρι και την πλήρη απογοήτευση ή ακόμη και την έντονη ανησυχία όχι μόνο για τον κίνδυνο στασιμότητας και αποτελμάτωσης των μέχρι τώρα θετικών επιτευγμάτων αλλά και για τον κίνδυνο οπισθοδρόμησης στις εντελώς απαράδεκτες καταστάσεις του παρελθόντος.

Ως οι κύριες αιτίες αυτής της εξέλιξης επισημάνθηκαν οι εξής:

Δυσλειτουργία, υπολειτουργία ή πλήρης αναστολή της λειτουργίας των δομών
Οι πράξεις και οι παραλείψεις της Πολιτείας διαχρονικά. Όλοι σχεδόν οι συμμετέχοντες επεσήμαναν τις ευθύνες της με λιγότερο ή περισσότερο σκληρές εκφράσεις (Σήμερα ο κυριότερος εχθρός της μεταρρύθμισης είναι η ίδια η Πολιτεία… που απορημένη δείχνει να αναλογίζεται αν έκανε καλά που άφησε να της ξεφύγει ο έλεγχος που μέσα από τη λειτουργία των ασύλων, μπορούσε να επιβάλει… κινδυνεύουμε με πλήρη καταστροφή των θετικών βημάτων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα …Μείζον έλλειμμα εμπιστοσύνης μεταξύ Υπουργείου και φορέων που υλοποιούν τη μεταρρύθμιση).
Η απουσία αξιόπιστου κεντρικού σχεδιασμού και η συνεπήςκαι σταθερή προσπάθεια υλοποίησής του (Βρισκόμαστε σε κατάσταση χάους χωρίς κανένα ουσιαστικό προγραμματισμό)
Η απουσία επιδημιολογικών μελετών και μελετών αξιολόγησης των υπηρεσιών.
Το ότι η γνώμη των χρηστών εξακολουθεί να μη λαμβάνεται υπόψη
Το ότι η πλειονότητα των δομών είναι «τελικού» τύπου.
Η θεσμοθετημένη από πολλών ετών «Τομεοποίηση» εξακολουθεί να παραμένει χωρίς ουσιαστική εφαρμογή.
Η αγνόηση και έλλειψη συνεργασίας του Υπουργείου με σημαντικούς φορείς υλοποίησης της μεταρρύθμισης και έγκυρα θεσμικά όργανα (Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία κ.τ.λ.) κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή των αποφάσεων
Η επικέντρωση των προσπαθειών στην τριτοβάθμια περίθαλψη χωρίς να προηγηθεί η δημιουργία των αναγκαίων δομών πρωτοβάθμιας περίθαλψης (Κέντρα Ψυχικής Υγείας κ.τ.λ.)
Το μεγάλο χάσμα μεταξύ διακηρύξεων και υλοποίησής τους.
Το ότι η ασυλιακή νοοτροπία και πρακτική δεν έχει πλήρως υποχωρήσει.
Η αυξανόμενη τάση να αποδίδεται ψυχοπαθολογική δυναμική σε συνήθη κοινωνικά προβλήματα
Η πρωτοκαθεδρία του οικονομικού κόστους και της διαχειριστικής λογικής σε βάρος της ποιότητας της ζωής του ατόμου που ασθενεί.
Οι δεδομένες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που καθιστούν ουτοπική την προσδοκία επανένταξης των ψυχικά πασχόντων μέσω επιδιωκόμενων νέας μορφής εργασιακών σχέσεων στον κοινωνικό βίο.
Η ανεπαρκής και άτακτη εκπλήρωση από το Υπουργείο ανειλημμένων οικονομικών υποχρεώσεων. Από τους συμμετέχοντες εκπροσώπους των Ν.Π.Ι.Δ. αναφέρθηκαν συγκεκριμένα παραδείγματα (Αγωγές εξώσεων από ιδιοκτήτες στεγαστικών δομών, αγωγές εργαζομένων, αδυναμία ανταπόκρισης ακόμη και στα πιο στοιχειώδη έξοδα λειτουργίας, παραιτήσεις ή απολύσεις έμπειρου προσωπικού, δυσβάστακτα χρέη και πρόστιμα προς το Ι.Κ.Α, δικαστικές εμπλοκές και ταλαιπωρίες των φορέων, ανεπίτρεπτη γενικώς και αορίστως δυσφήμηση φορέων από την ίδια την Πολιτεία κ.τ.λ.) . Επίσης από τον Πρόεδρο της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές και από άλλους επισημάνθηκαν οι πολύ δυσάρεστες συνέπειες αυτής της πρακτικής του Υπουργείου και κυρίως:

-Πλημμελής φροντίδα, παρατεινόμενο στρες-υπό καθεστώς αβεβαιότητος και ανασφάλειας - των ενοίκων με αύξηση του κινδύνου υποτροπών και επανόδου στα ψυχιατρεία.
-Εγκατάλειψη μεγάλων ομάδων του πληθυσμού (παιδιά και έφηβοι) εκτός θεραπείας και φροντίδας (Στο χώρο των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων δεν είναι σωστό να μιλάμε για ψυχιατρική Μεταρρύθμιση αλλά για την ανάγκη εγκατάστασης ενός συστήματος εκ του μη όντος).

3. Οι προβληματισμοί και οι προτάσεις που διατυπώθηκαν

Οι συμμετέχοντες εξέθεσαν τους προβληματισμούς τους και τις ανησυχίες τους για την περαιτέρω πορεία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και διατύπωσαν τις προτάσεις τους:

Βασικά ερωτήματα που τέθηκαν ήταν:
Είναι εφικτή και ρεαλιστική η άποψη για το κλείσιμο όλων των Ψυχιατρείων;
Είναι δυνατόν το βάρος των δραστηριοτήτων τους να το επωμισθούν οι Ψυχιατρικοί τομείς των Γενικών Νοσοκομείων;
Οι δομές που έχουν δημιουργηθεί, μέχρι πότε θα λειτουργούν και με ποιο καθεστώς;
Οι εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν συνεχώς ή ιδρύθηκαν για να λειτουργούν ευκαιριακά;
Οι δαπάνες που γίνονται μεγαλύτερες θα είναι δυνατόν να καλύπτονται από το κράτος;
Τι θα γίνουν οι νεοχρόνιοι;

Βασικοί κίνδυνοι που επισημάνθηκαν ήταν:

Ανευθυνότητα και άγνοια θεμελιωδών προβλημάτων εκ μέρους των κρατικών υπηρεσιών, ως συνέπεια πολλές φορές της απουσίας ενός ευρύτερου διαλόγου ανάμεσα στο υπεύθυνο υπουργείο και τους φορείς ψυχιατρικής ευθύνης.

Ο επανερχόμενος Ασυλοκεντρισμός ως πρακτική και ιδεολογία εξαιτίας της παράκαμψης των μεταρρυθμιστικών προοπτικών. Η ασυλοποίηση δεν αφορά μόνον το μέγεθος των ιδρυμάτων, και γίνεται εμφανέστερος ο κίνδυνος του Νεοϊδρυματισμού.

Απουσία τομεοποίησης ως απαραίτητης προϋπόθεσης για την στήριξη της μεταρρύθμισης και παράλληλα της έγκαιρης διαπίστωσης των αδυναμιών της.

Θεραπευτικός ακτιβισμός ως συνέπεια μιας μη επαρκούς κλινικής εκπαίδευσης πολλών στελεχών για την οποία απαιτείται επίσης ένας εξακολουθητικός σχεδιασμός.

Ασυνέχεια στη φροντίδα η οποία συνυπάρχει με την Ασυνέχεια στην χρηματοδότηση.

Τεράστια αύξηση των αναγκαστικών νοσηλειών με άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα της παρεχόμενης θεραπείας εντός ψυχιατρικών δομών που ασφυκτιούν από το πλήθος των ασθενών.

Βασικές ανάγκες που διατυπώθηκαν ήταν:

Στήριξη θεσμικού, διοικητικού, οικονομικού, εποπτικού πλαισίου.

Επαναδιαπραγμάτευση των όρων συνεργασίας Πολιτείας και εμπλεκομένων φορέων

Ουσιαστική λειτουργία των τομέων

Η δημιουργία και λειτουργία ενός ικανοποιητικού δικτύου υπηρεσιών στο χώρο της Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων να καταστεί προτεραιότητα για τη χώρα μας

Αντιπροσώπευση των χρηστών και των οικογενειών τους στα κέντρα λήψης και υλοποίησης των αποφάσεων.

Αξιολόγηση με υιοθέτηση κοινών κριτηρίων.

Υλοποίηση πιλοτικών προγραμμάτων

Με ευθύνη της Ε.Ψ.Ε επιστημονική και ερευνητική τεκμηρίωση της επικρατούσας κατάστασης

Διοίκηση του τομέα όχι από Επιτροπές αλλά από υπεύθυνη Διοίκηση με ουσιαστικές αρμοδιότητες .

Β. Παρατηρήσεις και προτάσεις

Οι Χάρης Βαρουχάκης, Δημήτρης Πλουμπίδης και Νίκος Τζαβάρας συνοψίζοντας όσα ελέχθησαν, σε συνδυασμό με τις δικές τους απόψεις, παρατηρούν τα εξής.

Η μείζων ψυχοπαθολογία, δηλαδή μορφές επώδυνης αποκλίνουσας συμπεριφοράς, συνεπάγεται - τόσο για τους ίδιους τους πάσχοντες όσο και το ευρύτερο περιβάλλον τους - βαρύ υλικό και ηθικό κόστος, στο οποίο σε αρκετές περιπτώσεις οι συγγενείς, φίλοι, κοινωνικός περίγυρος ακόμη και οι θεραπευτές αδυνατούν να ανταποκριθούν, διαχειριζόμενοι τις πολλαπλές επιπτώσεις του. Στις περιπτώσεις αυτές ο ψυχικά πάσχων πάντοτε κινδυνεύει να μείνει τελικά μόνος και αβοήθητος. Το γεγονός αυτό δημιουργεί την υποχρέωση στο σύγχρονο κράτος – το οποίο έχει υιοθετήσει τις βασικές αρχές υπέρ των δικαιωμάτων των ψυχικά αδύναμων όπως έχουν επικρατήσει μεταπολεμικώς στις δημοκρατικές κοινωνίες - να οργανώσει υψηλού επιπέδου Δημόσιες Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας καθώς και να ασκεί αυστηρό και συστηματικό έλεγχο της ποιότητας των υπηρεσιών οι οποίες εξελισσόμενες ποιοτικά εξασφαλίζονται διαχρονικά.

1. Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση απειλείται από μείζονες κινδύνους. Τα θετικά αποτελέσματα είναι λιγότερα από όσα περιμέναμε., οι πόροι που διατίθενται δεν διακρίνονται από την απαραίτητη συνέχεια, τα λάθη που σημειώνονται δεν οδηγούν στην υπέρβασή τους ενώ αντιθέτως παρά την ασκούμενη κριτική διαιωνίζονται επαναλαμβανόμενα. Παράλληλα δεν αναγνωρίζονται και δεν προωθούνται εκείνες οι θετικές πρακτικές που έχουν επιτευχθεί και θα μπορούσαν να συμβάλουν στην προοδευτική βελτίωση.

2. Μείζον και διαχρονικό, μόνιμο πρόβλημα είναι η έλλειψη αξιόπιστου σχεδιασμού και ομαλής συνεργασίας μεταξύ εκείνων που αποφασίζουν και εκείνων που υλοποιούν τις αποφάσεις.

3. Μείζον και επίσης διαχρονικό πρόβλημα είναι η μη εφαρμογή από την πολιτεία μηχανισμών ποιοτικού και διαχειριστικού ελέγχου των ΝΠΙΔ, τα οποία θα φέρουν την απαραίτητη διαφάνεια.

Η πραγματοποίηση του υπόλοιπου προγράμματος «Ψυχαργώ» και οποιουδήποτε άλλου προγράμματος πρέπει να στηρίξει εκείνες τις επείγουσες διαρθρωτικές αλλαγές στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού για ζητήματα ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Η ΕΨΕ δηλώνει την διαθεσιμότητα της σε αυτή την διαδικασία, η οποία θα πρέπει να περιλάβει μια ευρεία διαβούλευση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας.

Για την οποιαδήποτε αναθεώρηση του Προγράμματος «Ψυχαργώ» επομένως θα πρέπει οπωσδήποτε να ληφθούν υπόψη:

1. Ότι πρέπει να αποτυπωθεί το ταχύτερο και αξιόπιστα η υπάρχουσα κατάσταση.

Είναι προς τούτο απολύτως απαραίτητη και άμεσης προτεραιότητας η συγκέντρωση και επεξεργασία των αναγκαίων επιδημιολογικών στοιχείων που εγγυώνται την ασφαλή προώθηση των μεταβολών. Μόνο έτσι θα μπορούσε να απαντηθεί πέρα από τις οποιεσδήποτε προκαταλήψεις και αγκυλωτικές ιδεοληψίες το ερώτημα για το ποια προβλήματα επέλυσε η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση - στο βαθμό και με τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν έως τώρα – όπως και ποια άλλα ενδεχομένως δημιούργησε (π.χ. υπέρμετρη ψυχιατρικοποίηση δυσάρεστων ψυχικών καταστάσεων της καθημερινής ζωής ή συνήθων προβλημάτων ανθρωπίνων σχέσεων, άσκοπη αύξηση της ζήτησης ψυχιατρικών υπηρεσιών κ.α.)

Είναι επίσης απαραίτητη η καταγραφή όλων των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας που λειτουργούν επαρκώς, εκείνων που έχουν ελλείψεις, των κτιριακών υποδομών που έχουν κατασκευαστεί αλλά παραμένουν ανενεργές, του αναγκαίου προσωπικού για να λειτουργήσουν, των υποδομών που έχουν προβλεφθεί αλλά δεν έχουν κατασκευαστεί ακόμη και του σταδίου που βρίσκονται.

Θα πρέπει να αξιολογηθεί από ανεξάρτητο όργανο ο τρόπος λειτουργίας των διαφόρων μονάδων όπως λ.χ. των οικοτροφείων ώστε να προκύψει εκείνη η διαφάνεια που αναδεικνύει την σημασία τους και παράλληλα ελαχιστοποιεί τις προστριβές με τις κρατικές υπηρεσίες εποπτείας του έργου των.

Θα πρέπει μετά την καταγραφή των εν γένει ελλείψεων να επισημανθούν και να καλυφθούν τα κενά που υπάρχουν στο θεσμικό πλαίσιο ώστε να προκύψουν νέες διαρθρωτικές παρεμβάσεις.

Ιδιαιτέρως θα πρέπει να ολοκληρωθεί η τομεοποίηση με αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο των Τ.Ε.Ψ.Υ. και των Τομέων, ώστε να γίνει δυνατή η συν-λειτουργία των μονάδων που τους απαρτίζουν. Είναι απαραίτητη η ονομαστική, ανά διευθυντή, κατανομή των 10-20 κλινών που παρέχουν τα μεγάλα ψυχιατρικά νοσοκομεία σε κάθε τομέα, ώστε να προσωποποιηθεί η συνεργασία των συναδέλφων από τα διάφορα νοσοκομεία, σε κάθε τομέα. Επίσης η σύγκλιση από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης συσκέψεων των υπευθύνων των Τομέων ώστε να συζητηθούν οι απαραίτητες θεσμικές αλλαγές.

2. Ότι η επιστημονική κοινότητα δεν φαίνεται να έχει ευρέως αποδεκτή απάντηση στο ερώτημα εάν πρέπει ή δεν πρέπει να υπάρχουν ειδικά ψυχιατρικά Νοσοκομεία (όπως άλλωστε συμβαίνει και για άλλες ιατρικές ειδικότητες π.χ. αντικαρκινικά, ορθοπεδικά, πνευμονολογικά νοσοκομεία). Θα πρέπει λοιπόν η περαιτέρω πολιτική και πρακτική της Κυβέρνησης να λάβει σοβαρά υπόψη τις απόψεις που τυγχάνουν ευρείας συναίνεσης και αποδοχής.

Ζητήματα στα οποία συμφωνούν οι περισσότεροι είναι:

Η πλήρης κατάργηση και μάλιστα όλων των ψυχιατρείων, ενώ παραμένει ως μεσοπρόθεσμος στόχος, δεν είναι εφικτή στο εγγύς μέλλον, υπό τις παρούσες συνθήκες.

Η επιστροφή στο άθλιο καθεστώς των παλαιών ασύλων είναι απολύτως απαράδεκτη. Οι βελτιώσεις που επιτεύχθηκαν πρέπει να κατοχυρωθούν, να αντιμετωπιστούν όμως με σοβαρότητα τα τυχόν προκύψαντα παράπλευρα προβλήματα.

Πριν από την οποιαδήποτε περαιτέρω συρρίκνωση των Ψυχιατρείων πρέπει να προβλεφθεί και να προηγηθεί η οργάνωση και η επαρκής λειτουργία των Μονάδων Ψυχικής Υγείας που θα αναλάβουν το αντίστοιχο έργο αποασυλοποίησης και κοινωνικής επανένταξης.

3. Δεν είναι ούτε κατά προσέγγιση γνωστός ο αριθμός των κλινών που χρειάζονται για να καλύψουν την ενδονοσοκομειακή νοσηλεία ασθενών, σε κάποια φάση της νόσου. Ο αριθμός αυτός όμως εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την επαρκή λειτουργία του «ιθμού» των εξωνοσοκομειακών Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Αυτό αφορά κυρίως την αρχική φροντίδα των ασθενών, αλλά και την συνέχιση της φροντίδας τους αμέσως με το πέρας της ενδονοσοκομειακής νοσηλείας τους.

Είναι απολύτως αναγκαία λοιπόν και επείγουσα η συγκέντρωση και η επιδημιολογική επεξεργασία των στοιχείων για να προσδιορίσουμε αυτούς τους αριθμούς και για να δώσουμε αξιόπιστη απάντηση σε πολλά ερωτήματα. Η πιλοτική λειτουργία σε ένα τομέα (ή και περισσότερους) μιας ουσιαστικής και επαρκούς - επιστημονικά, λειτουργικά και διοικητικά- διασύνδεσης του συνόλου των ψυχιατρικών υπηρεσιών που τον απαρτίζουν με στόχο την κάλυψη όλων των αντιστοίχων αναγκών των κατοίκων της περιοχής ευθύνης του, θα έδινε πολύτιμα στοιχεία για τον επιδιωκόμενο ευρύτερο σχεδιασμό.

Χάρης Βαρουχάκης, Δημήτρης Πλουμπίδης, Νίκος Τζαβάρας

Ευρωεκλογές 2009: Διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ψυχική Υγεία

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ 2009

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ψυχική Υγεία (MENTAL HEALTH EUROPE) και τα μέλη του (για την Ελλάδα ο κόμβος επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ψυχική Υγεία είναι η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας) καλούν:

-Τις Εθνικές και Ευρωπαϊκές Πολιτικές να προάγουν την Ψυχική Υγεία και ευημερία για όλους τους πολίτες. Δεν υπάρχει υγεία χωρίς ταυτόχρονη εξασφάλιση της Ψυχικής Υγείας.
-Να δοθεί έμφαση στην πρόληψη όσον αφορά τα προβλήματα Ψυχικής Υγείας, μέσα από επαρκή κοινωνική προστασία και πολιτικές ενσωμάτωσης σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.
-Να οργανωθούν επαρκή προγράμματα και μέτρα για την μείωση του στίγματος και των διακρίσεων ενάντια στους ανθρώπους που υποφέρουν από προβλήματα Ψυχικής Υγείας.
-Να υπάρχει πρόσβαση των ατόμων με προβλήματα Ψυχικής Υγείας σε ποιοτικές υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και γενικότερα μια ικανοποιητικότερη αξιοποίηση των πόρων για την φροντίδα και θεραπεία αυτών των ανθρώπων.
-Να υπάρχει ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με προβλήματα Ψυχικής Υγείας στην εκπαίδευση, στην εργασία και στην στέγαση. Είναι αναγκαίο να υπάρχει ένα αξιοπρεπές εισόδημα για τους ανθρώπους που υποφέρουν από προβλήματα Ψυχικής Υγείας.
-Να εξασφαλιστεί στους ανθρώπους με προβλήματα Ψυχικής Υγείας το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζονται, να κάνουν τις δικές τους επιλογές για την ζωή τους και να ζουν αυτόνομοι στην κοινότητα, με την κατάλληλη υποστήριξη, όπου χρειάζεται.
-Να εξασφαλιστεί άμεση επικύρωση και εφαρμογή της Συμφωνίας των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με ανικανότητες.
-Να εξασφαλιστούν τα συνταγματικά δικαιώματα για τα άτομα με προβλήματα Ψυχικής Υγείας, το δικαίωμα να ψηφίζουν και να συμμετέχουν ως υποψήφιοι σε προεκλογικές εκστρατείες.
-Να προωθηθεί το θέμα της Ψυχικής Υγείας και ευημερίας ως προτεραιότητα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και στις Εθνικές Πολιτικές.

Ειδικότερα όσον αφορά την Χώρα μας, τα προβλήματα που είχαν προκύψει και απείλησαν τη συνέχιση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και την εξασφάλιση της διαβίωσης χιλιάδων ψυχικά ασθενών συμπολιτών μας, οδήγησαν στη συνάντηση του Επιτρόπου Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ίσων Ευκαιριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Vladimir Spidla και του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Αβραμόπουλου. Κατά τη συνάντηση αυτή υπεγράφη μνημόνιο, σύμφωνα με το οποίο οι Ελληνικές Αρχές και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνουν την προσήλωσή τους στη φιλοσοφία, στις αρχές και στους στόχους του προγράμματος "Ψυχαρχώς",: του Ε.Π. "Υγεία και Πρόνοια 2000-2006", του εθνικού νομικού πλαισίου για τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας (Νόμος 2716/1999) και του Άξονα Προτεραιότητας 5, του ΕΠ "Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013".

Επίσης οι Ελληνικές αρχές, δεσμεύονται να ολοκληρώσουν την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, έως τις 31/12/2015, αξιοποιώντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλες τις προγραμματισμένες παρεμβάσεις του τομέα της υγείας στο πλαίσιο των Προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Αναφοράς 2007-2013. Για το σκοπό αυτό οι Ελληνικές Αρχές θα διαθέσουν όλο το ανθρώπινο δυναμικό και τους υλικούς και εθνικούς χρηματοδοτικούς πόρους που απαιτούνται.

Πιστεύουμε ότι οι Ελληνικές Αρχές θα υλοποιήσουν αυτές τις δεσμεύσεις και με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλιστεί η πολυπόθητη σταθερότητα στον πολύπαθο και ευαίσθητο τομέα της Ψυχικής Υγείας στην χώρα μας.

Όπως υπογραμμίζουμε και στην επιστολή που αποστείλαμε στους Υποψήφιους Ευρωβουλευτές και στα Κόμματα, ενόψει των Ευρωεκλογών, η Ψυχική Υγεία είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας. Οι επιπτώσεις των ψυχικών διαταραχών πλήττουν τους ανθρώπους και τις κοινωνίες τουλάχιστον τόσο σοβαρά όσο και οι βαριές σωματικές ασθένειες. Ως εκ τούτου καλούμε τις Ελληνικές Αρχές και τους μελλοντικούς ευρωβουλευτές της χώρας μας να προωθήσουν το θέμα της Ψυχικής Υγείας ως θέμα υψηλής προτεραιότητας στην πολιτική ατζέντα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Την απόλυση εργαζόμενης, η οποία συμμετείχε σε επίσχεση εργασίας, καταγγέλλει Σωματείο Εργαζομένων

Την απόλυση εργαζόμενης, η οποία συμμετείχε σε επίσχεση εργασίας ενώ παρέμενε απλήρωτη για επτά μήνες, καταγγέλλει το Σωματείο Εργαζομένων σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευάλωτων Κοινωνικών Ομάδων (Σ.Ε.Ψ.Α.Ε.Κ.Ο). Ακολουθεί η ανακοίνωση – καταγγελία που λάβαμε μέσω e-mail από το Σωματείο Εργαζομένων:

Σωματείο Εργαζομένων
σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευάλωτων Κοινωνικών Ομάδων
(Σ.Ε.Ψ.Α.Ε.Κ.Ο)
email: psi_somatio@yahoo.gr

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ-ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ

Αθήνα, 15 Μαΐου 2009

Απολύσεις εργαζομένων στην Ψυχογηριατρική Εταιρία «Ο ΝΕΣΤΩΡ»

Σας ενημερώνουμε ότι στις 5 Μαΐου 2009 η Διοίκηση της Ψυχογηριατρικής Εταιρίας «Ο ΝΕΣΤΩΡ» προέβη σε δύο απολύσεις, η μία εκ των οποίων αφορά την κυρία Α.Κ., η οποία διεκδικεί την άρση της απόλυσής της με την αμέριστη στήριξη του Σωματείου μας στο οποίο και είναι εγγεγραμμένη. Σε συνάντηση της κυρίας A.K. με την πρόεδρο της Εταιρίας, ζητώντας το λόγο για τον οποίο απολύθηκε, της απάντησε πως ο μοναδικός λόγος είναι γιατί προχώρησε τον περασμένο Μάρτιο σε επίσχεση εργασίας. Όπως γνωρίζετε, πολλοί εργαζόμενοι της συγκεκριμένης Εταιρίας αναγκάστηκαν να ασκήσουν το καθ’ όλα νόμιμο δικαίωμα της επίσχεσης ενώ βρίσκονταν για επτά μήνες απλήρωτοι (κατάσταση στην οποία είχαν βρεθεί πολλές φορές τα τελευταία τέσσερα χρόνια), χωρίς να γνωρίζουν το χρόνο που θα πληρώνονταν. Η ενέργεια αυτή ήταν η έσχατη προσπάθεια να ασκήσουν πίεση για να καταβληθούν τα δεδουλευμένα τους. Η πρόεδρος δε δίστασε να απειλήσει ότι θα ακολουθήσουν και άλλες απολύσεις όπως είπε στην συγκεκριμένη εργαζόμενη. Ως εκ τούτου η συγκεκριμένη απόλυση είναι απολύτως παράνομη και θα ασκήσουμε κάθε νόμιμο δικαίωμα και κάθε μορφή συνδικαλιστικού αγώνα για να επιστρέψει η εργαζόμενη στην εργασία της.

Σας θυμίζουμε ότι η Διοίκηση της Ψυχογηριατρικής Εταιρίας «Ο ΝΕΣΤΩΡ» είχε προβεί σε τρεις απολύσεις την περίοδο των Χριστουγέννων επειδή οι εργαζόμενοι διαμαρτυρήθηκαν για τη μη καταβολή των δεδουλευμένων τους. Η μία εργαζόμενη, Μ.Τ. διεκδίκησε να επιστρέψει στην εργασία της και η Διοίκηση είχε δεσμευτεί ενώπιον των Επιθεωρητών Εργασίας καθώς και του εκπροσώπου του ΕΚΑ κύριου Κώστα Ήσυχου ότι θα επαναπροσληφθεί, κάτι το οποίο δεν έγινε ποτέ. Έχει γίνει αγωγή για την υπόθεσή της και αναμένεται η εκδίκασή της.

Την παρούσα περίοδο που γίνονται απολύσεις η συγκεκριμένη Εταιρία ανακοινώνει στον τύπο (6 Μαΐου 2009, Χρυσή Ευκαιρία) πως υπάρχουν διαθέσιμες κενές θέσεις εργασίας και επιδιώκει να κάνει νέες προσλήψεις.

Όπως γνωρίζετε, η σταθερότητα του προσωπικού, που συνάπτουν στενές σχέσεις με τους ενοίκους των δομών, αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά για την ποιοτική φροντίδα των ενοίκων. Η ξαφνική «εξαφάνιση» των εργαζομένων και η αλλαγή των προσώπων δεν ευνοεί σε καμία περίπτωση την αίσθηση ασφάλειας και θεραπευτικής συνέχειας που τόσο έχουν ανάγκη οι ένοικοι των δομών που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στη ζωή τους. Επιπλέον, διαταράσσεται η ομαλή παροχή υπηρεσιών όταν δημιουργείται κλίμα εκβιασμού και εκφοβισμού, ή όταν οι εργαζόμενοι δεν πληρώνονται για τις υπηρεσίες που παρέχουν σε τακτική, μηνιαία βάση όπως προβλέπεται από το νόμο. Σημειώνουμε ότι ο νόμος δεν είναι πάνω από τη συγκεκριμένη διοίκηση που μεταξύ άλλων δε διστάζει να γράφει σε μερικές συμβάσεις πως οι εργαζόμενοι θα πληρώνονται όποτε υπάρχουν επιχορηγήσεις ή ότι δεν επιτρέπεται οι εργαζόμενοι να ασκήσουν το δικαίωμα της επίσχεσης. Επιπλέον, η συγκεκριμένη Διοίκηση δεν καταβάλλει όλα τα νόμιμα επιδόματα στους εργαζόμενους παρ ‘όλες τις διεκδικήσεις των συναδέλφων.

Ενημερώσαμε το Υπουργείο Υγείας για τις παράνομες απολύσεις από τη Διοίκηση του Νέστορα, και σύμφωνα με τη Γενική Γραμματέα Πρόνοιας, δεν είναι δική τους αρμοδιότητα να ελέγξουν τις απολύσεις ακόμη κι αν είναι παράνομες ακόμη κι αν το κλίμα εκφοβισμού και η εναλλαγή του προσωπικού επηρεάζει την ίδια την ποιότητα των υπηρεσιών.

Το ΕΚΑ, που παρακολουθεί τις εξελίξεις στο Νέστορα, και που στηρίζει τους εργαζόμενους εκεί, καταγγέλλει με δελτίο τύπου (14-5-09) τη Διοίκηση του συγκεκριμένου φορέα για «βάναυσες και ανάλγητες πολιτικές», χαρακτηρίζει ως «απολύτως παράνομες και καταχρηστικές τις απολύσεις που αποβλέπουν στην εμπέδωση κλίματος τρομοκρατίας όλων των εργαζομένων».

Το Σωματείο μας στηρίζει τις απολυμένες στην άσκηση κάθε νόμιμου δικαιώματος τους, προβαίνει σε δημοσιοποίηση όλων των απαράδεκτων ενεργειών της Διοίκησης του ΝΕΣΤΟΡΑ και θα συνεχίσει να αποκαλύπτει το ρόλο που αυτή διαδραματίζει στον ευαίσθητο χώρο της ψυχικής υγείας που μόνο υπέρ των ενοίκων και των ασθενών δεν είναι. Θα αξιοποιήσουμε κάθε συνδικαλιστική μας δυνατότητα προκειμένου να αρθούν οι απολύσεις και να σταματήσουμε την εργοδοτική τρομοκρατία.


Σημείωση του blog: Επειδή δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε όλα τα περιστατικά, επομένως και το κατά πόσο ευσταθούν οι καταγγελίες που δεχόμαστε για δημοσιοποίηση, δεν έχουμε καμιά αντίρρηση να δημοσιοποιήσουμε και τη θέση των ατόμων ή των φορέων που θεωρούν ότι θίγονται από τις καταγγελίες.

Ο Συνήγορος του Παιδιού και οι ΜΚΟ για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Στην 2η συνάντηση του Συνηγόρου του Παιδιού με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, που διεξήχθη την Πέμπτη 14.5.09, αποφασίστηκε να δρομολογηθούν ενέργειες για την δημιουργία Δικτύου ΜΚΟ για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΔΣΔΠ).

Στην συνάντηση, στην οποία πήραν μέρος 44 εκπρόσωποι από 34 ΜΚΟ, και ως παρατηρήτρια εκπρόσωπος της Γ.Γ. Νέας Γενιάς, έγινε ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων για την λειτουργία του Δικτύου, το οποίο προτάθηκε μεταξύ άλλων:
-να εκπονεί τις προβλεπόμενες εναλλακτικές εκθέσεις για την εφαρμογή της ΔΣΔΠ (αμέσως μετά την δημοσιοποίηση των εθνικών εκθέσεων).
-να κάνει παρεμβάσεις προς την Πολιτεία (Κυβέρνηση και Βουλή) για την τήρηση των υποχρεώσεών της απέναντι στον ΟΗΕ, την πληρέστερη εφαρμογή της ΔΣΔΠ και για την λήψη των αναγκαίων νομοθετικών ή άλλων θεσμικών μέτρων.
-να υποστηρίξει την εφαρμογή των προβλέψεων της υπάρχουσας εθνικής νομοθεσίας για τα παιδιά, όπως του ν.3500/06 για την ενδοοικογενειακή βία, του νόμου για την ειδική αγωγή και εκπαίδευση, κ.α.
-να προωθήσει την καλύτερη γνωριμία και την συνεργασία μεταξύ των ΜΚΟ που εργάζονται για τα παιδιά και με τα παιδιά
-να διευκολύνει την ανταλλαγή και διάχυση ενημέρωσης μεταξύ των ΜΚΟ, μέσα από την λειτουργία ιστοχώρου ή blog
-να διευκολύνει την ανάδειξη περιπτώσεων παραβιάσεων δικαιωμάτων ανηλίκων, ώστε να αναζητούνται λύσεις ή να προωθούνται θεσμικές αλλαγές, μέσα από την συνεργασία των μελών του Δικτύου
-να αναλάβει ενέργειες για την ευαισθητοποίηση και ενδυνάμωση των παιδιών και των πολιτών γενικότερα σε θέματα εφαρμογής των δικαιωμάτων του παιδιού
-να υποστηρίξει την καθιέρωση προτύπων (standards) λειτουργίας ΜΚΟ που εξυπηρετούν ανηλίκους
-να στηρίξει ενέργειες επιμόρφωσης – κατάρτισης στελεχών και εθελοντών των ΜΚΟ.

Επειδή βέβαια οι προσδοκίες για τις δραστηριότητες του Δικτύου είναι πολλές, τονίστηκε ότι είναι απαραίτητο να γίνει πρόβλεψη για δυνατότητες ανάπτυξης των δράσεών του σε ένα καταστατικό ή συμφωνητικό λειτουργίας του, αλλά και να αποφασιστεί η προτεραιοποίηση των δράσεών του, ανάλογα με τις υπάρχουσες δυνατότητες.

Το οργανωτικό σχήμα που προτάθηκε και κατ’ αρχήν έτυχε κοινής αποδοχής για την λειτουργία του Δικτύου περιλαμβάνει:
- Γενική Συνέλευση με συμμετοχή ενός εκπροσώπου από κάθε ΜΚΟ που θα συμμετέχει στο Δίκτυο
- Συντονιστικό Όργανο – Συντονιστική Επιτροπή (από 7-9 μέλη)
- Ομάδες Εργασίες σε ειδικότερα θεματικά αντικείμενα (που θα μπορούν να λειτουργούν και μέσα από ηλεκτρονική επικοινωνία)

Τέλος, αποφασίστηκε να συγκροτηθεί προσωρινή Συντονιστική Επιτροπή, η οποία θα αναλάβει να ετοιμάσει ένα προσχέδιο καταστατικού – συμφωνητικού λειτουργίας που θα τεθεί υπόψη και των υπολοίπων φορέων, με προοπτική το ερχόμενο φθινόπωρο να διεξαχθεί η πρώτη Γενική Συνέλευση των μελών του Δικτύου. Το κείμενο αυτό θα προσδιορίζει και τα κριτήρια συμμετοχής, όπως και τον ρόλο που ενδεχομένως μπορεί να έχουν φορείς με συναφές αντικείμενο δραστηριότητας, που όμως δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως Μ.Κ.Ο. (όπως σωματεία επαγγελματιών, σύλλογοι γονέων, κέντρα πρόληψης κλπ). Θα συζητήσει επίσης τους τρόπους με τους οποίους θα συνδέονται με το Δίκτυο οργανώσεις της περιφέρειας, όπως και το ενδεχόμενο λειτουργίας παραρτήματος του Δικτύου στην Θεσσαλονίκη.

Οι εκπρόσωποι των φορέων που εκδήλωσαν ενδιαφέρον να συμμετέχουν στην προσωρινή Συντονιστική Επιτροπή θα συναντηθούν στις 27.5.2009 (ώρα 3-5 μμ) στο γραφείο του Συνηγόρου του Παιδιού για να αποφασίσουν τελικά πόσοι θα συμμετέχουν σε αυτήν και με ποια διαδικασία θα εργασθούν. Ο Συνήγορος ωστόσο δεν θα εμπλακεί πλέον στις ερχόμενες διαδικασίες, οι οποίες αφορούν αποκλειστικά τις Μ.Κ.Ο.

Από την ιστοσελίδα του Συνηγόρου του Παιδιού

Παιδικοί Θάνατοι στα Ιδρύματα.

 

"Στις Μονάδες φιλοξενίας και περίθαλψης για παιδιά με αναπηρίες παρατηρούνται εξαιρετικά σημαντικά προβλήματα που οδηγούν σε κατάφωρες παραβιάσεις δικαιωμάτων των παιδιών, ιδίως στα θεραπευτήρια χρονίων παθήσεων. Η μη επάρκεια του προσωπικού σε αριθμό και εξειδίκευση αλλά και ο βαθμός καταλληλότητας των μονάδων, από άποψη υλικοτεχνικών δυνατοτήτων, πόρων και λειτουργίας, φαίνεται να συνδέεται ακόμα και με θανάτους ανηλίκων που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια".

Σύνοψη διαπιστώσεων του Συνηγόρου του Παιδιού για την υλοποίηση των διακαιωμάτων των παιδιών με αναπηρίες, Δεκέμβρης 2007.

Ο εφιάλτης της Λέρου αναβιώνει στα μικρά ιδρύματα της Πρόνοιας. Το Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων Παίδων στον Σκαραμαγκά είναι ένα από αυτά που ονομάζουμε “κολαστήρια” ή “αποθήκες ψυχών”.

Το προσωπικό είναι φανερά εξαντλημένο, αναλογούν δύο άτομα στον όροφο για 22 περιθαλπομένους. Ζητάμε να δούμε τα παιδιά στους κοιτώνες τους και βρισκόμαστε μπροστά σε αυτό που φοβόμαστε. Ένας νέος άνδρας ολόγυμνος στο κρεβάτι με ιμάντες που τον δένουν σε αυτό, στα χέρια και τα πόδια. Χωρίς κλινοσκέπασμα, ούτε άλλο ρούχο. “Δεν κρυώνει;”, σκέφτομαι μεγαλόφωνα. “Είναι καθηλωμένος με εντολή γιατρού”, σπεύδει να πει ο διοικητής κ. Σπήλιος Σπηλιόπουλος και προσθέτει: “Όχι φωτογραφίες”.

Οι εικόνες από το ίδρυμα είναι τραυματικές. Μια γάζα δεμένη στο κάγκελο ενός γυμνού κρεβατιού μάς παραπέμπει σε αυτά που έχουμε ακούσει από γονείς: “Έχω δει παιδί δεμένο από το πόδι, να σπρώχνει το κρεβάτι μέχρι την πόρτα”...Γ.Μ. (μητέρα): “Και το δικό μου το παιδί χθες ήταν δεμένο, δεν το κατέβασαν στο επισκεπτήριο. Του μιλούσα, καμιά επικοινωνία... Συνήθως όταν πηγαίνω, κατεβάζουν τα παιδιά στο ισόγειο, να τα ταΐσω, να τα κάνω μπάνιο. Στους ορόφους όπου ζουν πας μόνο με συνοδεία νοσηλευτή. Όταν θέλει ο γονιός να ανέβει, περιμένει να κατεβεί η προϊσταμένη για να ξεκλειδώσει την πόρτα...“

Οι μαρτυρίες των γονιών είναι ατέλειωτες και τα γεγονότα τις επιβεβαιώνουν. Τον περασμένο Ιούλιο, ένα 18χρονο παιδί, ο Παναγιώτης, πέθανε αιφνιδίως. Η ιατροδικαστική έκθεση έδειξε πνιγμό από ξένο σώμα (γάντι νοσηλευτικής). Τις ίδιες μέρες, μια περιθαλπόμενη, η 30χρονη Μαρία, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο σε κρίσιμη κατάσταση, έχοντας καταπιεί αυτοκόλλητες ταινίες και άλλα ξένα σώματα, και υποβλήθηκε σε δύο επεμβάσεις, κατά τις οποίες της αφαιρέθηκε τμήμα του εντέρου.

Από την έναρξη της λειτουργίας του θεραπευτηρίου (1989), δεκαπέντε παιδιά έχουν πεθάνει, αριθμός μεγάλος σχετικά με το σύνολο των περιθαλπομένων, που δεν ξεπέρασε ποτέ τους 50 - 60. Μερικές περιπτώσεις είναι κραυγαλέες. Ένα παιδί πνίγηκε στη θάλασσα, άλλο έπεσε από τον δεύτερο όροφο και άλλο βρέθηκε με ένα σεντόνι τυλιγμένο στο λαιμό του...

Καθημερινή, Μάιος 2009

Στο προσκήνιο έρχονται ξανά οι φρικτοί θάνατοι των παιδιών με ειδικές ανάγκες που φιλοξενούνται στην "αποθήκη παιδικών ψυχών" που φέρει την επωνυμία ΚΕΠΕΠ Λεχαινών στον νομό Ηλείας.

Η Εισαγγελία έπειτα από δικαστική διερεύνηση τριάντα τριών (!) μηνών άσκησε τελικά ποινικές διώξεις, για ανθρωποκτονία από αμέλεια, σε πάνω από δέκα μέλη του προσωπικού του ιδρύματος για τον φρικτό θάνατο του 15χρονου περιθαλπόμενου. Σύμφωνα με το πόρισμα της ιατροδικαστικής έκθεσης, ο θάνατος του παιδιού προήλθε από ασφυξία εξαιτίας της απόφραξης του λάρυγγα από κομμάτι σφουγγαριού-υλικού κατασκευής του στρώματός του. Εργαζόμενη, αν και είχε τότε διαπιστώσει ότι ο 15χρονος ήταν στο δάπεδο, δεν μετέφερε το παιδί στο κρεβάτι του ούτε το πλησίασε για να ελέγξει αν κοιμάται ή αν είναι πεθαμένο...

Δέκα μήνες μετά ένα ακόμη 16χρονο παιδί με νοητική υστέρηση πέθανε. Κατά την ιατροδικαστική εξέταση, στο στομάχι του είχαν βρεθεί κομμάτια υφάσματος, κλωστές και επίδεσμοι. Από το 1998 μέχρι σήμερα στο ΚΕΠΕΠ Λεχαινών έχουν σημειωθεί συνολικά τριάντα θάνατοι παιδιών που πάσχουν από νοητική υστέρηση. Όμως κατά περίεργο τρόπο ελάχιστοι από αυτούς είδαν το φως της δημοσιότητας.

Ελευθεροτυπία, Ιανουάριος 2009

Ο Συνήγορος του Πολίτη εξέτασε την περίπτωση θανάσιμου τραυματισμού περιθαλπόμενου με αναπηρία που φιλοξενείτο στο ΚΑΦΚΑ Ρόδου. Ο συγκεκριμένος περιθαλπόμενος δεν είχε οικογενειακό περιβάλλον και δεν ήταν γραμμένος σε κανένα δημοτολόγιο. Είχε εισαχθεί στο ΚΑΦΚΑ Ρόδου το 1992 έπειτα από μεταφορά του από το ΠΙΚΠΑ Βούλας. Στις 3-7-2008 βρέθηκε νεκρός με βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις στον προαύλιο χώρο του Νοσοκομείου κάτω από το παράθυρο του δωματίου του που βρισκόταν σε όροφο. Το πόρισμα της ΕΔΕ κατέληγε ότι δεν υπήρξε κάτι το επιλήψιμο που να στοιχειοθετεί κατηγορία σε βάρος οποιουδήποτε.

Συνήγορος του Πολίτη, Κύκλος Κοινωνικής Προστασίας, Σύνοψη διαμεσολάβησης

*Φωτογραφία: The Sunday Times Magazine (από άρθρο για το Ίδρυμα της Λέσβου "Η Θεομήτωρ", 1999).
 

Εκδηλώσεις !

Τις μέρες που η εφηβική σκέψη, ο τρόπος επικοινωνίας και αντίδρασης των νέων απασχολεί την κοινή γνώμη και την καθημερινή μας δράση, η Λυκόφως, η CoYoT και το θέατρο Χώρα παρουσιάζουν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, εφηβικό θέατρο!

Το "Chatroom" του Enda Walsh είναι ένα βραβευμένο κείμενο που ξεπήδησε το 2005 από το πρόγραμμα του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας, "Connections". Ένα πρόγραμμα, που διανύει φέτος το 16ο χρόνο ζωής, στο Εκπαιδευτικό και Επιμορφωτικό Τμήμα του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας παραγγέλνοντας σε καταξιωμένους συγγραφείς νέα έργα, με την προϋπόθεση ότι θα παιχτούν από νεανικές ομάδες.

Το "Chatroom" είναι μια ιστορία εφηβικής περιπλάνησης στον ανεξερεύνητο όσο και γοητευτικό κόσμο του διαδικτύου. Έξι άγνωστοι μεταξύ τους νέοι έρχονται σε επαφή αποκλειστικά μέσω των διαδικτυακών chatrooms, όπου δεν υπάρχουν σύνορα και οι ταυτότητες είναι επινοημένες. Ο Γουίλιαμ, η Έμιλυ, η Εύα, η Λώρα, ο Τζακ και ο Τζιμ είναι οι διαδικτυακές περσόνες που χρησιμοποιούν οι ήρωες του chatroom για να φλερτάρουν, να μιλήσουν για τα αγαπημένα τους βιβλία και ταινίες, να σχολιάσουν τα νεανικά τους είδωλα, να μοιραστούν τα προβλήματά τους, να εκφράσουν την οργή τους για τον κόσμο των μεγάλων και να "ταρακουνήσουν τον κόσμο".

Χωρίς διδακτισμό, αλλά γεμάτο κατανόηση για την εφηβική ψυχή, το έργο του Enda Walsh εκθέτει με ειλικρίνεια και τόλμη την κατάσταση του να είναι κανείς ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή. Με χιούμορ και τρυφερότητα, και πλαισιωμένο με άφθονη νεανική μουσική, το Chatroom φέρνει επί σκηνής ανθρώπινες σχέσεις, δυνατές φιλίες αλλά και σφοδρές συγκρούσεις.

Την Κυριακή 17 Μαΐου 2009 (παγκόσμια ημέρα γραμμών βοήθειας για παιδιά) τα έσοδα της παράστασης θα διατεθούν στη Γραμμή-Σύνδεσμο 801-801-1177 της ΕΨΥΠΕ

Την Τρίτη 2 Ιουνίου 2009 και ώρα 20.30 στο Θέατρο του Ήλιου (Φρυνίχου 10, Πλάκα), η Ομάδα "Άνεμος" του Κέντρου Κοινωνικού Διαλόγου της ΠΕΨΑΕΕ θα παρουσιάσει την παράσταση "Θεληματικά Άνθρωπος".

"Μία σημαντική ιστορία του καθενός από εμάς, πραγματική ή φανταστική, γίνεται αφήγηση.
Η ομάδα ακούει, νιώθει, καταγράφει.
Η αφήγηση επιστρέφεται στον ένα, στον άνθρωπο -ως ηχώ από την ομάδα- και η ιστορία θεληματικά μεταμορφώνεται, γίνεται χορός, λόγος και φτάνει σε εσάς".

Συμμετέχουν επαγγελματίες και εκπαιδευόμενοι ψυχικής υγείας, χρήστες δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, video artists …ένας ηθοποιός, μία φωτογράφος και ένας μουσικός.

Επιμέλεια παράστασης: Τζίκου Ελένη, Ψυχολόγος - Ειδίκευση σε χοροθεραπευτικές παρεμβάσεις

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ - Τηλ. για πληροφορίες και κρατήσεις: 210 88 18 946, 210 82 57 112 (Κέντρο Κοινωνικού Διαλόγου Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε.)

Διημερίδα με θέμα “Αυτισμός: Σύγχρονες Απόψεις για την Αιτιολογία – Παθογένεια. Θεραπευτική Παρέμβαση” συνδιοργανώνουν το Τμήμα Λογοθεραπείας του ΤΕΙ Πάτρας, το Κέντρο Ημέρας για Παιδιά με Αναπτυξιακές Διαταραχές της ΕΨΥΠΕΑ (Μεσολόγγι) και η Εταιρία Ψυχικής Υγείας και Εκπαίδευσης Παιδιών και Εφήβων με Αυτισμό Αχαΐας (Πάτρα).

Η διημερίδα θα πραγματοποιηθεί, στο Συνεδριακό Κέντρο του ΤΕΙ Πάτρας, στις 24 και 25 Οκτωβρίου 2009. Όποιος επιθυμεί να συμμετέχει στο επιστημονικό πρόγραμμα της διημερίδας θα πρέπει να υποβάλλει την περίληψη της εργασίας του μέχρι την 26η Σεπτέμβρη στο e-mail: epsypea1@otenet.gr

Για περισσότερες πληροφορίες και για δελτία εγγραφής μπορείτε να απευθύνεστε στο Κέντρο Ημέρας της ΕΨΥΠΕΑ στο παραπάνω e-mail ή στο τηλέφωνο 26310 55661 (fax 26310 55615).


Το Διεθνές Κέντρο Τραυματοθεραπείας οργανώνει σεμινάριο εκπαίδευσης στη μέθοδο EMDR (συνθετική μέθοδος ψυχοθεραπείας για τη θεραπεία προβλημάτων που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με το τραύμα και με το άγχος). Οι δύο κύκλοι εκπαίδευσης θα πραγματοποιηθούν από 26 έως 28 Ιουνίου (basic) και 27 έως 29 Νοεμβρίου (advanced) . Πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα του International Trauma Center

Υ.Γ. Οι ανακοινώσεις για τις παραπάνω εκδηλώσεις στάλθηκαν μέσω e-mail στο psi-action

Παιδική Κακοποίηση στα Ιδρύματα.

  

Τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα:

Το 2005 η Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις επιπτώσεις του ιδρυματισμού στα παιδιά και τις σύγχρονες αποδεκτές αρχές φροντίδας τους, όσο και την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του Ανθρώπου, υιοθέτησε την "Σύσταση προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα". Σε αυτήν, αναφέρεται ρητά ότι η τοποθέτηση των παιδιών σε ιδρύματα θα πρέπει να είναι η έσχατη λύση. Ότι θα πρέπει όταν αυτό συμβαίνει τα παιδιά στα ιδρύματα να μεγαλώνουν με αξιοπρέπεια, στις καλύτερες δυνατές συνθήκες, χωρίς να περιθωριοποιούνται και με πρωταρχικό στόχο την επιτυχή κοινωνική τους επανένταξη το συντομότερο δυνατόν. Ειδικότερα, τονίζεται ότι θα πρέπει να δίνεται η απαιτούμενη σημασία στις ειδικές ανάγκες των παιδιών με αναπηρία χωρίς ίχνος διάκρισης. Επίσης, αναφέρεται μεταξύ άλλων ρητά το δικαίωμα των παιδιών στην διατήρηση των οικογενειακών και κοινωνικών δεσμών, το δικαίωμα της υψηλής ποιοτικά ιατρικής φροντίδας προσαρμοσμένης στις ανάγκες και την ευημερία τους και το δικαίωμα του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας για συνθήκες ανθρώπινης και μη υποτιμητικής μεταχείρισης. Ειδικότερα, το τελευταίο αφορά στην προστασία των παιδιών από σωματική και ψυχολογική κακοποίηση, ταπεινωτική συμπεριφορά, κακομεταχείριση ή καθημερινή βία. Επιπλέον στην Σύσταση συμπεριλαμβάνονται κατευθυντήριες οδηγίες και προδιαγραφές ποιότητας. Μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι ο χώρος τοποθέτησης πρέπει να βρίσκεται κοντά στο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού, η μονάδα φιλοξενίας πρέπει να είναι μικρής κλίμακας, ώστε να παρέχει μία όσο το δυνατόν πιο οικογενειακή ατμόσφαιρα, καθώς και ότι η ψυχοπαιδαγωγική στρατηγική πρέπει να στοχεύει στην ανάπτυξη του παιδιού, διατηρώντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επαφή με το δίκτυο της κοινοτικής ζωής εκτός ιδρύματος.

Παιδιά στα ιδρύματα της χώρας μας:

Στη χώρα μας συνεχίζει να παραμένει ένα εκτεταμένο ιδρυματικό σύστημα που συγκροτείται από μεγάλα δημόσια ιδρύματα και πολλά μικρά ιδιωτικά ιδρύματα φιλανθρωπικών φορέων, διεσπαρμένα σε όλη τη χώρα, τα όποια εποπτεύονται από την κοινωνική πρόνοια του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα στο σύστημα φροντίδας των παιδιών με αναπηρίες συνεχίζει να κυριαρχεί ακραίου βαθμού ιδρυματισμός, σε σημείο που να καταργείται κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας και βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και να παρατηρούνται γενικευμένα φαινόμενα ιδρυματικής παραμέλησης και κακοποίησης.

Η περιγραφή της ιδρυματικής καθημερινής ζωής ενός παιδιού, που ακολουθεί στη συνέχεια και είναι αποτέλεσμα παρατήρησης, αφορά στο 2007 σε ένα από τα ιδρύματα της χώρας μας. Η κατάσταση είναι ενδεικτική της καθημερινής ζωής εκατοντάδων άλλων παιδιών με αναπηρίες που ζουν σε ιδρύματα.

Η καθημερινή ζωή ενός παιδιού στο ίδρυμα:

Ο Νίκος είναι 10 ετών. Έχει σύνδρομο Down. Είναι ένα από τα πιο μικρά παιδιά του ιδρύματος. Εισήχθη σε αυτό σε ηλικία δύο ετών.

Παραμένει σε ένα από τα τέσσερα δωμάτια θαλάμου του ισόγειου, στον οποίο βρίσκονται είκοσι πέντε παιδιά. Το δωμάτιό του, που μοιράζεται με άλλα τέσσερα παιδιά, είναι βαμμένο με άσπρο και πορτοκαλί χρώμα. Οι τοίχοι είναι δίχως κανένα διακοσμητικό στοιχείο, άδειοι. Υπάρχει μόνο ένα παράθυρο με προστατευτικά σίδερα.

Ο Νίκος ξυπνάει στις 7.30 το πρωί. Είναι δεμένος, με μία λωρίδα άσπρου σεντονιού, από το πόδι στο κρεβάτι. Φοράει ένα λερωμένο φαρδύ κοντό μπλε σκούρο ολόσωμο φορμάκι. Στις 8.00 μπαίνουν στο δωμάτιο δύο νοσοκόμες και μία περιθαλπόμενη του ιδρύματος με νοητική καθυστέρηση που τις βοηθάει στις δουλειές. Η μία νοσοκόμα σπρώχνει ένα σιδερένιο καρότσι στο οποίο επάνω είναι τοποθετημένα μπιμπερό και φάρμακα και κάτω μπάμπερς. Η μία κατευθύνεται στον Νίκο με ένα μπιμπερο γάλα. Τον ταΐζει στο κρεβάτι του, δεμένο. Ο Νίκος πίνει γρήγορα, δίχως να παίρνει ανάσα. Κυλάει γάλα από το στόμα στο λαιμό του. Το φορμάκι του λερώνεται. Στη συνέχεια η νοσοκόμα παίρνει από το καρότσι μια πλαστική σύριγγα που βρίσκεται μέσα σε ένα από τα μπουκάλια με σιρόπι. Χρησιμοποιεί την ίδια για την φαρμακοδοσία όλων των παιδιών. Την γεμίζει και πηγαίνει στο Νίκο. Οι κινήσεις προς το παιδί, είναι απότομες. Πιάνει απότομα και με δύναμη τα μάγουλά του και τα πιέζει. Το παιδί ανοίγει το στόμα με έκφραση οδύνης δίχως να αντιδρά. Του αδειάζει το φάρμακο και φεύγει προς ένα άλλο παιδί. Ο Νίκος μένει λερωμένος από το γάλα που έπεσε επάνω του. Ανοίγει το φερμουάρ από το φορμάκι του και προσπαθεί να βγάλει το πάμπερ του. Κατορθώνει να τραβήξει ένα μέρος και το σκίζει σε κομματάκια. Τα βάζει στο στόμα του. Αρχίζει και τα μασάει. Το στόμα του είναι μπουκωμένο.

Μετά από μισή ώρα, στις 11.30 μπαίνει ένας νοσοκόμος στο δωμάτιο. Βλέπει το παιδί και φωνάζει: "Πάλι τα ίδια, θα μας κλείσεις μέσα". Το σφίγγει από τα μάγουλα για να ανοίξει το στόμα του και να τον καθαρίσει. Ο Νίκος αρχίζει να κλαίει.

Στις 12.30 ανοίγει η πόρτα. Μπαίνει μία νοσοκόμα με το σιδερένιο καρότσι μεταφοράς του φαγητού. Στο επάνω ράφι είναι τοποθετημένη μια μεγάλη κατσαρόλα. Δίπλα, σιδερένια πιάτα σερβιρισμένα με φαγητό, όπως και στο κάτω ράφι. Η νοσοκόμα αρχίζει να δίνει τα φάρμακα στα παιδιά. Σε μία κουταλιά φαγητού βάζει τα φάρμακα και τους τα δίνει. Με το ίδιο κουτάλι για όλα. Στη συνέχεια παίρνει ένα πιάτο και αρχίζει το τάισμα του Νίκου. Το παιδί στέκεται όρθιο. Πιάνει το πιάτο με τα χέρια του. Καταπίνει γρήγορα δίχως διάλειμμα. Έπειτα, με μία βρεγμένη μπλούζα του σκουπίζει το στόμα. Στη συνέχεια πάει σε άλλο παιδί. Ο Νίκος συνεχίζει να την κοιτάει.

Στις 13.00 μπαίνει η άλλη νοσοκόμα με την περιθαλπόμενη που την βοηθά. Η νεαρή κοπέλα που έχει νοητική καθυστέρηση αρχίζει να αλλάζει πάμπερς στα παιδιά. Αφού πρώτα λύνει το Νίκο, του βγάζει το φορμάκι. Το παιδί μένει γυμνό, τον αλλάζει και του φοράει πάλι ένα μπλε σκούρο φορμάκι. Τον δένει στη μέση με ένα μακρύ κομμάτι από ένα σκισμένο σεντόνι, για να μην του πέφτει το πάμπερ. Έπειτα του δένει πάλι το πόδι στο κρεβάτι. Μετά ο Νίκος ξαπλώνει και κοιτά επίμονα το ταβάνι.

Στις 16.30 μπαίνει η νοσοκόμα στο δωμάτιο. Είναι η ώρα για το απογευματινό άλλαγμα. Ο Νίκος έχει ξανά λερωθεί. Η νοσηλεύτρια δεν δίνει σημασία σε τι κατάσταση βρίσκεται το παιδί.

Στις 20.20 έρχεται η νοσοκόμα για το βραδινό φαγητό και την φαρμακοδοσία. Ακολουθεί την ίδια διαδικασία όπως το μεσημέρι. Δίνει νερό σε όλα τα παιδιά με το ίδιο μπιμπερό. Τα φώτα του διαδρόμου και του δωματίου δεν σβήνουν. Ο Νίκος και τα άλλα παιδιά παραμένουν κλεισμένα στο δωμάτιο για όλο το βράδυ.

Αυτή είναι η καθημερινή ζωή του Νίκου και πολλών άλλων παιδιών που έχουν την ατυχία να περιθάλπονται στα Ελληνικά ιδρύματα. Δυστυχώς, τα προγράμματα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας, τα οποία έδωσαν την ευκαιρία σε εκατοντάδες πρώην έγκλειστους στα ιδρύματα της χώρα μας να ζήσουν σε κοινοτικές δομές, δεν συμπεριέλαβαν τα ιδρύματα για παιδιά (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων).

Το κείμενο και η περιγραφή της καθημερινής ζωής του Νίκου, αποτελούν αποσπάσματα από επιστημονικό άρθρο, ομάδας κοινωνικών λειτουργών, με τίτλο “Παιδιά με αναπηρίες σε ιδρύματα στην Ελλάδα: Το φαινόμενο της παραμέλησης και κακοποίησης από το θεσμό” (Χ. Ασημόπουλος, Μ. Μαργαριτίδου, Α. Μαυρομάτη, Μ. Παρασχάκη, Ι. Ψαρά), το οποίο θα δημοσιευθεί σύντομα στο περιοδικό Κοινωνική Εργασία (Επιθεώρηση Κοινωνικών Επιστημών).

Η φωτογραφία είναι από το "Παιδιά στο Άσυλο της Λέρου" της ΕΨΥΠΕ (εκδ. Καστανιώτη, 1995).