Ο μικρός μου αδερφός από το φεγγάρι

Επιλέξαμε τη μικρού μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων του Frédéric Philibert με τίτλο: “Mon petit frère de la lune” (Ο μικρός μου αδερφός από το φεγγάρι) για να περάσουμε στη νέα χρονιά. Στην ταινία ένα μικρό κορίτσι αφηγείται τη ζωή του μικρού αυτιστικού αδερφού της. Μια ευφάνταστη και τρυφερή παιδική ματιά στη διαφορετικότητα. Η ταινία, εκτός των άλλων διακρίσεων, έλαβε το β’ βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία “Emotion Pictures” που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (19 -22 Ιουνίου 2009).

Ακολουθεί η ταινία “Mon petit frère de la lune” και μια (πρόχειρη) μετάφραση:

 

Ο μικρός μου αδερφός από το φεγγάρι

Θυμάμαι όταν ο μικρός μου αδελφός γεννήθηκε δεν ήξερε παρά να τρώει. Έτρωγε πολύ πολύ, έκλαιγε επίσης πολύ πολύ, αλλά αντιθέτως δεν κρατούσε κακία.

Τώρα ο αδελφός μου είναι μεγάλος αλλά δεν κινείται πολύ. Δεν λέει τίποτα. Καμιά φορά θα μου άρεσε να τον κάνω να γελάσει αλλά δεν γελάει. Κάνει σαν να μην με είδε σαν να μην με άκουσε. Ο μικρός μου αδελφός σα να βρίσκεται πάντα στα σύννεφα.

Είναι ήσυχος εκτός από τις φορές που βάζουμε την ηλεκτρική σκούπα, όταν βάζουμε κάτι να ψήσουμε, όταν περνάμε μέσα από ένα τούνελ ή όταν τραγουδάμε για τα γενέθλια, όταν έχουμε επισκέπτες που εκείνος δεν επιθυμεί, όταν του κόβουμε τα νύχια, όταν χειροκροτάμε και όταν τον σταματάμε από το παιχνίδι, τότε θυμώνει πάρα πολύ και δεν είναι καθόλου αστείο!

Ο μπαμπάς και η μαμά είναι υποχρεωμένοι να του κόβουν τα μαλλιά όταν κοιμάται, πολύ απαλά.

Ο μικρός μου αδελφός πάει στον παιδικό σταθμό αλλά δεν παίζει με τα άλλα παιδιά, κοιτάζει στο κενό. Κάθε φορά που πηγαίνουμε βόλτα οι κύριοι και οι κυρίες μας κοιτάζουν πολύ επίσης και μετά ο αδελφός μου κάνει παράξενες κινήσεις, κουνάει τα χέρια του σαν να επρόκειτο να πετάξει. Υπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται γιατί νομίζουν ότι είναι μια αρρώστια που μπορεί να μεταδοθεί.

Του κάνω δώρα μπιζού, του αρέσουν τα μπιζού γιατί λάμπουν αλλά δεν τα αγγίζει, ή πολύ λίγο, με την άκρη του δαχτύλου.

Έχει δει πολλούς ειδικούς, πολλούς, πολλούς, τους βλέπει συχνά. Ο μπαμπάς και η μαμά λένε ότι δεν είναι όπως όλος ο κόσμος, είναι λίγο περίεργος. Εγώ όμως κοιτάζω πάντα τον μικρό αδελφό, αυτόν τον μικρό αδελφό που κοιτάζει πάντα τον ουρανό, ακόμα και όταν πηγαίνουμε για ψώνια, ακόμα και στο αυτοκίνητο του αρέσει να κοιτάζει τον ουρανό.

Ο μικρός μου αδελφός έχει γεννηθεί όπως όλος ο κόσμος, αλλά έρχεται από το φεγγάρι. Ε, ναι του αρέσει αυτό που γυαλίζει όπως το φεγγάρι. Του αρέσει ότι είναι στρογγυλό και μοιάζει στο φεγγάρι, όπως και τα καπάκια στα φρεάτια και κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά σε ένα από αυτά, εάν θέλουμε να προχωρήσει, θα πρέπει να βάλουμε το πόδι μας πάνω στο καπάκι και δεν το βλέπει πια και συνεχίζει τον δρόμο του.

Του αρέσει επίσης να ανεβαίνει τις σκάλες όχι όμως και να τις κατεβαίνει. Προτιμά να ανεβαίνει και δεν σταματά. Ανεβαίνει, ανεβαίνει. Ο μικρός μου αδελφός είναι ένας πρίγκιπας, ένας πρίγκιπας - μαέστρος ορχήστρας. Εγώ θα ήθελα να ήμουνα μια νεράιδα να του κάνω μάγια ώστε να προτιμήσει να είναι εδώ από ότι στο φεγγάρι και έτσι να του δώσω το χέρι μου για να έρθει μαζί μου.

Με τον μικρό μου αδελφό έχουμε εφεύρει μια γλώσσα οι δυο μας. Παίζουμε το παιχνίδι με το καπέλο. Φοράω το καπέλο και εκείνος γελά και μετά τρέχει μετά από πίσω μου. Εκείνη την στιγμή είμαστε οι δυο μας και είναι ωραία.

Τον κόσμο του φεγγαριού...

δεν τον γνωρίζουμε καλά.

Έχουμε ανέβει

αλλά ξεχάσαμε
να τον εξερευνήσουμε καλά.

Για να καταλάβουμε τον μικρό μας άνθρωπο

πρέπει να κάτσουμε, να κοιτάξουμε και
να μην μας πτοήσουν όλες αυτές οι πράξεις

απόσυρσής του αλλά κυρίως
σιγά-σιγά να τον οδηγήσουμε να γευτεί
τον δικό μας κόσμο.

Οφείλουμε να οπλιστούμε με υπομονή

για να καταφέρουμε να κρεμάσουμε στο φεγγάρι
μια χρυσή κλωστή που να φτάνει μέχρι την παλαιά γη.

Μέχρι πού αυτός ο μικρός αδελφός του φεγγαριού

θα έρθει να μας συναντήσει;

Μέχρι που θα πάμε, εμείς, για να τον συναντήσουμε;...

Σας ευχόμαστε καλή χρονιά και θα είμαστε πάλι εδώ τις πρώτες μέρες του νέου έτους...

"Μετανάστευση και ψυχική υγεία"

  

Δελτίο Τύπου

Με μεγάλη επιτυχία διεξήχθη η ημερίδα "Μετανάστευση και ψυχική υγεία" που διοργάνωσε ο Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων ΕΣΥ Αττικής σε συνεργασία με το Κέντρο Ημέρας "Βαβέλ" στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, την Τρίτη 8 Δεκεμβρίου.

Περισσότεροι από 400 εγγεγραμμένοι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν και να συζητήσουν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις έγκριτων επιστημόνων και έμπειρων επαγγελματιών που διαπραγματεύθηκαν τόσο γενικότερες πτυχές του φαινομένου της μετανάστευσης όσο ειδικά ζητήματα που αφορούν στην ψυχική υγεία των μεταναστών και τις υπηρεσίες που απαντούν στις σχετικές ανάγκες τους.

Ως προς τα συμπεράσματα της ημερίδας, αυτά θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα ακόλουθα σημεία:

Όσον αφορά το Νομικό Πλαίσιο:

-Έλλειψη νομικού πλαισίου υποστήριξης των μεταναστών,

-Έλλειψη υποστηρικτικού πλαισίου για τους μη έχοντες πολιτικό άσυλο,

-Προβλήματα που σχετίζονται με την υπηκοότητα και την ιθαγένεια.

Όσον αφορά την Εκπαίδευση:

-Τα παιδιά των μεταναστών βρίσκονται σε υπερφορτωμένα από αριθμό παιδιών σχολεία τα οποία συνήθως έχουν και κακό υλικοτεχνικό εξοπλισμό.

-Η εκπαίδευση στη χώρα μας είναι εθνοκεντρική και μονοδιάστατη.

Όσον αφορά την Εργασία:

-Τα πράγματα είναι δύσκολα για τα παιδιά των μεταναστών διότι μόλις έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους, επειδή δεν έχουν ένσημα κινδυνεύουν να απελαθούν κι ας έχουν σπουδάσει ακόμη και στο Πανεπιστήμιο.

-Ενδεικτικά αναφέρθηκε ότι μόνο το 1/3 των μεταναστών έχει άδεια παραμονής και δυνατότητα νόμιμης εργασίας.

-Συνήθως εργάζονται σε άσχετες εργασίες από αυτές που έχουν σπουδάσει με φτηνά μεροκάματα και ανασφάλιστοι.

Όσον αφορά την Υγεία:

-Μετανάστες χωρίς τα απαιτούμενα έγγραφα δεν έχουν πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας με εξαίρεση το Επείγον.

-Υπάρχει απουσία πρωτοκόλλου για τον απαιτούμενο Ιατρικό Έλεγχο του πληθυσμού κατά την άφιξή τους στην χώρα μας.

-Υπάρχει επίσης ελλιπής ενημέρωση στους μετανάστες για τα δικαιώματα τους, όπως επίσης ελλιπής ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας για τα δικαιώματα των μεταναστών.

-Άνθρωποι αναγκάζονται να το σκάσουν από την Υπηρεσία Υγείας πριν ολοκληρωθεί η θεραπεία τους, εξαιτίας του φόβου μην απελαθούν.

-Υπάρχει Συσχέτιση μεταξύ καταθλιπτικών συναισθημάτων και επιπολιτισμού

-Υπάρχουν προβλήματα Επικοινωνίας λόγω έλλειψης Διερμηνέων (οι περισσότεροι μιλούν μόνο την μητρική τους γλώσσα).

-Δυσκολίες ανάπτυξης θεραπευτικής σχέσης τόσο από τα μέλη της θεραπευτικής ομάδας όσο και από την πλευρά των πασχόντων.

-Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας στις αρχές της Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής.

-Εκφράστηκε η αναγκαιότητα αποδοχής των πολιτισμικών διαφορών από τους επαγγελματίες υγείας και της εφαρμογής του μοντέλου της «αναπτυξιακής θεραπείας» για τους μετανάστες οι οποίοι είναι και χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών.

-Προβλήματα προκύπτουν εξαιτίας της έλλειψης αξιοπιστίας του πληροφοριοδότη για θέματα ψυχικής υγείας των παιδιών.

-Αναφέρθηκαν προβλήματα που σχετίζονται με την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και την αυτόνομη διαβίωση των μεταναστών που ουσιαστικά δεν υπάρχει καμία μέριμνα από την πλευρά της Πολιτείας.

-Επισημάνθηκε η συμβολή των ΜΚΟ στις ανάγκες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες.

Στη χώρα μας σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία βρίσκονται πάνω από 52 διαφορετικές εθνότητες που δυνητικά στο παρόν ή στο μέλλον θα αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας. Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν και βιώνουν την νόσο σύμφωνα με την δική τους μόρφωση και την πολιτισμική και θρησκευτική τους κουλτούρα.

Η Διαπολιτισμική Φροντίδα Υγείας θα πρέπει να αποτελέσει, αδιάσπαστη ενότητα και στο δικό μας Εθνικό Σύστημα Υγείας, παρέχοντας υπηρεσίες υγείας ικανές να ανταποκριθούν στις ιδιαίτερες ανάγκες και τα προβλήματα αυτών των «άλλων ανθρώπων» που ζούνε δίπλα μας και που προέρχονται από μια άλλη πατρίδα.

Με τιμή

Για την οργανωτική επιτροπή

Ο Πρόεδρος Γεώργιος Αβραμίδης

Ο Γραμματέας Νίκος Γκιωνάκης

Ακολουθεί η ομιλία του κ. Γεώργιου Αβραμίδη, προέδρου του Συλλόγου Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων – ΕΣΥ Ν. Αττικής:

Σας καλωσορίζουμε στην ημερίδα που διοργανώνει ο Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων –ΕΣΥ του νομού Αττικής σε συνεργασία με το κέντρο Ημέρας «ΒΑΒΕΛ» με θέμα «Μετανάστες και ψυχική υγεία. Οι ‘‘άλλοι’’ δίπλα μας: πτυχές της μεταναστευτικής πραγματικότητας στην Ελλάδα, ανάγκες ψυχικής υγείας και οι απαντήσεις των υπηρεσιών».

Δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς πως η χώρα μας από μία χώρα αποστολής μεταναστών στο εξωτερικό, τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται ως χώρα υποδοχής μεταναστών.

Είτε αναζητώντας πολιτικό άσυλο, είτε για οικονομικούς ή άλλους λόγους, νόμιμα ή παράνομα εισέρχονται στη χώρα μας άνθρωποι αναζητώντας την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.Επίσης σημαντικός αριθμός μεταναστών ζει στην δική μας χώρα αρκετά χρόνια χωρίς να είναι σε θέση, οι ίδιοι και οι οικογένειες τους να αποκτήσουν τα ίδια δικαιώματα με μας.Αυτοί και τα παιδιά τους διαβιούν μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας επί δεκαετίες.

Η ελληνική υπηκοότητα ακόμη και για αυτούς που ζουν αρκετά χρόνια στην Ελλάδα είναι απαγορευμένο όνειρο, επειδή δεν κυλάει αίμα ελληνικό στις φλέβες τους…

Στη χώρα μας σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία βρίσκονται πάνω από 52 διαφορετικές εθνότητες που δυνητικά στο παρόν ή στο μέλλον θα αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας.

Εμείς οι νοσηλευτές ψυχικής υγείας στην προσπάθεια μας να φροντίσουμε αυτούς τους ανθρώπους, διαπιστώνουμε τις περισσότερες φορές ότι οι άνθρωποι αυτοί, κουβαλάνε μια τραγική ιστορία που τους οδήγησε στο να παρατήσουν την πατρίδα τους και τους δικούς τους ανθρώπους.Αρκετές φορές όμως ακόμη πιο τραγικά για αυτούς είναι τα πράγματα από την στιγμή που έρχονται και ζουν στην δικιά μας πατρίδα.

Αυτή την πραγματικότητα που ζουν αυτοί οι άνθρωποι, μέσα από τις διάφορες πτυχές της, μας έχει συγκλονίσει και μας έχει οδηγήσει στην απόφαση μας ως Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων –ΕΣΥ ΑΤΤΙΚΗΣ στην οργάνωση της συγκεκριμένης ημερίδας.

Επικοινωνώντας μαζί τους στους χώρους νοσηλείας, όταν και εάν καταφέρνουν να φτάσουν σε μας για προβλήματα υγείας, όταν και εάν ξεπεράσουμε τα προβλήματα λεκτικής επικοινωνίας που αρκετές φορές υπάρχουν εξαιτίας του ότι γνωρίζουν μόνο την μητρική τους γλώσσα, διαπιστώνουμε ως νοσηλευτές μια σειρά προβλημάτων που δυστυχώς εμποδίζουν το έργο μας, που θα πρέπει να επικεντρώνεται στην ολιστική φροντίδα του ασθενή και δυστυχώς καταλαβαίνουμε πόσο αδύναμοι είμαστε.

Πόσο αδύναμοι είμαστε απέναντι στις περιγραφές που έχουμε ακούσει και που όλοι γνωρίζετε και που αφορούν:
-την εκμετάλλευση της γυναίκας και την προώθηση της στην πορνεία,
-την εκμετάλλευση του παιδιού,
-την προώθηση τους γενικά σε παραβατικές πράξεις και συμπεριφορές,
-την εκμετάλλευση στους χώρους εργασίας με πολύ φτηνά μεροκάματα,
-την παροχή άθλιων συνθηκών διαβίωσης θέτοντας κινδύνους για την δημόσια υγεία.

Πόσο αδύναμοι αισθανόμαστε μπροστά στη θέα ενός φοβισμένου ανθρώπου, που οδηγείται σε μας με συνοδεία αστυνομικών από τα κρατητήρια ή από τον δρόμο, χωρίς να γνωρίζει που τον έχουνε φέρει, γιατί τον έχουνε φέρει και τι πρόκειται να του συμβεί.

Διακρίνοντας επίσης στα μάτια του την αγωνία και τον φόβο της απέλασης.

Γνωρίζουμε ότι το στίγμα και οι προκαταλήψεις της κοινωνίας που συνοδεύουν αυτούς τους «άλλους» ανθρώπους που είναι δίπλα μας, δεν δίνουν περιθώρια για την κοινωνική τους ενσωμάτωση.

Στίγμα και προκαταλήψεις που υπάρχουν και στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, που δεν πρέπει να παραβλέπουμε και που οδηγούν στην αναγκαιότητα να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των επαγγελματιών στις αρχές της διαπολιτισμικής προσέγγισης των ασθενών και στην αποδοχή της διαφορετικότητας.

Η πολιτισμική και θρησκευτική κουλτούρα σε συνδυασμό με τη μόρφωση, αποτελούν παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας με μοναδικό τρόπο βιώνει την ασθένειά του.

Στα πλαίσια της ολιστικής φροντίδας υγείας και στον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου πλάνου, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις πολιτισμικές επιρροές που έχει ο κάθε ασθενής. Ο άνθρωπος λοιπόν δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως βιολογική οντότητα, αλλά και ως ψυχική, πνευματική και κοινωνική.

Η αναγκαιότητα μιας διαπολιτισμικής νοσηλευτικής κουλτούρας για την εξασφάλιση ολιστικής εξατομικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας κάθε ανθρώπου, από όπου κι αν προέρχεται, είναι στις μέρες μας περισσότερο αναγκαία από ποτέ.

Η νοσηλευτική και αυτοί που την επαγγέλλονται, καλούνται στις μέρες μας όσο ποτέ άλλοτε, να αγκαλιάσουν αυτό το μωσαϊκό των πολιτισμών.

Κλείνοντας η Διαπολιτισμική Φροντίδα Υγείας θα πρέπει να αποτελέσει, αδιάσπαστη ενότητα και στο δικό μας Εθνικό Σύστημα Υγείας, ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε ως κοινωνία στις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των “άλλων ανθρώπων”.

Τι έγινε το 2009 και τι περιμένουμε το 2010

Φθάσαμε στο τέλος μιας δύσκολης χρονιάς και ακόμα δεν γνωρίζουμε τις προθέσεις της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας για την ψυχική υγεία. Οι προεκλογικές εξαγγελίες του κυβερνώντος κόμματος είναι γνωστές, αλλά δεν ξέρουμε αν θα γίνουν πράξη. Μέχρι σήμερα είδαμε λίγες θετικές κινήσεις. Θα ακολουθήσουν και άλλες ή ήταν μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι κυρώσεις από την Ε.Ε.;

Τα θετικά βήματα, λοιπόν, είναι: α) η προσπάθεια έκδοσης αδειών λειτουργίας σε κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας, που μέχρι τώρα λειτουργούσαν χωρίς άδεια, β) ο καθορισμός του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας των Κέντρων Ημέρας του άρθρου 8 του Ν.2716/99 (με απόφαση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως στις 14/12/2009) και γ) η καταβολή των δεδουλευμένων στους εργαζομένους, που ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες μετά από χρόνια εμπαιγμού από την προηγούμενη κυβέρνηση. Δεν είναι και πολλά, αν σκεφτούμε τη δραματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο χώρος της ψυχικής υγείας τα τελευταία χρόνια.

Να μην τα ξαναγράψουμε αναλυτικά. Γνωρίζουμε όλοι ότι τα σημεία που συμφωνήθηκαν, μεταξύ της χώρας μας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί. Στον προϋπολογισμό έχει εγγραφεί το 64% των χρημάτων που απαιτούνται για να καλυφθούν οι ανάγκες των Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης για το 2010 (και αυτό μετά από πολλές πιέσεις, αφού αρχικά προβλέφθηκε μόλις το 40%). Το νέο έτος θα είναι κρίσιμο για την πορεία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

“Τουλάχιστον δεν υπάρχει πλέον η εχθρική στάση του Υπουργείου Υγείας προς τους φορείς ψυχικής υγείας”, σχολίαζαν κάποιοι τις προηγούμενες μέρες. Μάλλον βιάστηκαν να μιλήσουν. Πριν από τρεις μέρες, η Υπουργός Υγείας Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου δήλωσε για την ψυχική υγεία, με αφορμή τον προϋπολογισμό του 2010:

"Ο χώρος της ψυχικής υγείας. Μία δραματική κατάσταση όχι μόνο σπατάλης, αλλά και δομών και λειτουργιών που δεν τιμούν τη χώρα μας. Κυριολεκτικά, επικρατεί μία ασυδοσία η οποία μας κοστίζει και σε αξιοπιστία σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά πάνω απ’ όλα κοστίζει στον ίδιο τον κόσμο, στους ασθενείς, σε αυτούς που θα έπρεπε πραγματικά να λειτουργούν αυτές οι δομές αποτελεσματικά, όπως επίσης και στην ευρύτερη εικόνα της πρόνοιας."

Μας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Μήπως τα ακούγαμε τόσα χρόνια από τον κύριο Αβραμόπουλο, τον κύριο Κωνσταντόπουλο και την κυρία Τροχάνη; Αυτή δεν ήταν η μόνιμη δικαιολογία για την πολύχρονη υποχρηματοδότηση των κοινοτικών δομών; Για την εξυγίανση του χώρου της ψυχικής υγείας δεν μιλούσε ο πρώην Υπουργός Υγείας, αφήνοντας απλήρωτους τους εργαζόμενους;

Θα ξανα-εξυγιάνει το χώρο της ψυχικής υγείας η νυν Υπουργός Υγείας Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, χρησιμοποιώντας την “ίδια συνταγή” με τον προκάτοχό της; Δεν γνωρίζει ότι αυτό που κόστισε σε αξιοπιστία σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η στάση της τότε πολιτικής ηγεσίας και όχι οι δομές; Δεν γνωρίζει ότι για την έλλειψη ελέγχων, την ανεξέλεγκτη ίδρυση νέων δομών, την απουσία στόχων για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση και τελικά για την υποχρηματοδότηση (όλων ανεξαιρέτως) των δομών, δεν ευθύνονται οι φορείς αλλά η εποπτεύουσα αρχή (δηλαδή, το Υπουργείο Υγείας);

Δεν μπορεί, θα τα ξέρει όλα αυτά. Γιατί, λοιπόν, και πάλι οι γενικόλογες δηλώσεις περί “σπατάλης” και “ασυδοσίας”; Μήπως η κυρία Ξενογιαννακοπούλου εννοεί κάτι άλλο; (αν ναι, καλό θα είναι να το διευκρινίσει) Ή μήπως ετοιμάζεται να συνεχίσει το “έργο του Αβραμόπουλου”, δηλαδή την απαξίωση και την υποχρηματοδότηση των κοινοτικών δομών;

Μόλις πριν από λίγους μήνες, ο σημερινός Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου κατηγορούσε την προηγούμενη κυβέρνηση:

“...τα τελευταία πέντε χρόνια, αντί να έχουμε παράλληλη ανάπτυξη και ενίσχυση αυτών των υποδομών, είχαμε το αντίθετο. Είχαμε την απαξίωση αυτών των υποδομών.

...κάναμε τη μεγάλη προσπάθεια της αποασυλοποίησης, της διαμόρφωσης μικρότερων, πιο ανθρώπινων υποδομών, ώστε να μπορούμε να στεγάσουμε άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, σε διαμερίσματα, σε ξενώνες, σε οικοτροφεία...

...δυστυχώς, αυτές οι προσπάθειες έχουν γυρίσει σχεδόν πίσω στο μηδέν, λόγω της πολιτικής αυτής της κυβέρνησης. Τόσο αρνητικά είναι τα αποτελέσματα που, προ ολίγων ημερών, ήρθε η Ευρωπαϊκή Ένωση και σταμάτησε τη χρηματοδότηση. Σταμάτησε τη χρηματοδότηση των υποδομών μας. Γιατί; Είναι κακή η Ευρωπαϊκή Ένωση; Όχι. Είπε πολύ απλά: «Αυτά τα λεφτά, τα οποία εγώ σας δίνω, δεν τα πηγαίνετε εκεί όπου εσείς είχατε θέσει θεωρητικώς ως προτεραιότητες, στις υποδομές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας».”

Μήπως θα πρέπει να καταλήξουν τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ στην πολιτική που θα ακολουθήσουν για την ψυχική υγεία; Ή θα ακούμε άλλα κάθε μήνα;

Στο psi-action θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, πάντα με τη δική σας βοήθεια. Περιμένουμε (και τη νέα χρονιά) τις ιδέες, τα σχόλια, τα κείμενά σας. Επίσης, μας ενδιαφέρουν προσωπικές εμπειρίες από το σύστημα ψυχικής υγείας, από όποια θέση και αν τις έχετε βιώσει. Καλούμε τους χρήστες υπηρεσιών, τις οικογένειες και τους συγγενείς των χρηστών, τους εργαζόμενους, τους εκπροσώπους φορέων, συλλόγων, σωματείων να συμβάλλουν με όποιο τρόπο επιθυμούν στην προσπάθειά μας για πολύπλευρη ενημέρωση.

Με την ευκαιρία, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους μας έστειλαν τις ευχές τους για τις γιορτές και να ευχηθούμε και εμείς καλές γιορτές και δύναμη στην κοινή προσπάθεια να υποστηρίξουμε το δικαίωμα της πρόσβασης των πολιτών σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας και τη δημιουργία ενός κοινοτικού δικτύου ψυχικής υγείας που θα παρέχει φροντίδα χωρίς να αναπαράγει τον αποκλεισμό, την κακοποίηση, το στιγματισμό.

Ομιλίες από την ημερίδα για τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία

  
Αποσπάσματα ομιλιών από την ημερίδα «Τα δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας» (Πανεπιστήμιο Αθηνών, 16 Δεκεμβρίου 2009) που διοργάνωσε η Ένωση για την Προάσπιση των Κοινωνικών Δικαιωμάτων και το Δίκτυο Φορέων Ψυχικής Υγείας και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης "Αργώς".

1) Βλάσης Τομαράς, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην Πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές και Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη.

2) Χρήστος Πανέττας, Αν. Διευθυντής Ψυχίατρος Ψ.Ν.Α. (Δαφνί) και Μενέλαος Θεοδωρουλάκης, ∆ρ. Κοινωνικής Πολιτικής, Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του ∆ικτύου Φορέων Ψυχικής Υγείας και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης "Αργώς".

3) Αγγέλα Τριανταφύλλου, Γενική Γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία (ΠΟΣΟΨΥ).

4,5,6) Στέλιος Στυλιανίδης, Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής Πάντειο Πανεπιστήµιο, Επιστημονικός Διευθυντής Ε.Π.Α.Ψ.Υ.

Επίσης, αποαπάσματα ομιλιών μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα της ΠΟΣΟΨΥ και των αδερφιών και φίλων ατόμων με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες

ΥΓ1. Δυστυχώς, εξαιτίας ελαττωματικού υλικού εγγραφής δεν υπάρχουν αποσπάσματα από όλες τις ομιλίες, όπως ήταν ο αρχικός σκοπός μας.

ΥΓ1. Τα παραπάνω video, όπως και τα παλαιότερα, μπορείτε να τα βρείτε στo PsiAction's Channel (youtube). Με την ευκαιρία, να σας ενημερώσουμε ότι τα video του channel σβήστηκαν χθες κατά λάθος και αναγκαστήκαμε να τα "ξανα-ανεβάσουμε". Εξαιτίας αυτού του προβλήματος οι συνδρομητές (subscribers) έλαβαν ειδοποίηση ότι "ανέβηκαν" νέα video, ενώ επρόκειτο για τα παλιά. Επίσης, μηδενίστηκαν οι προβολές (views), οι βαθμολογίες (ratings) και τα σχόλια (comments). Παρακαλούμε όσους έχουν χρησιμοποιήσει κάποιο/α video μας στην ιστοσελίδα τους, να αντικαταστήσουν τον παλιό σύνδεσμο (link) ή κώδικα με το νέο.

Συλλογή υπογραφών για την αποασυλοποίηση

Οι European Network on Independent Living και European Coalition for Community Living έχουν ξεκινήσει μια καμπάνια για την αποασυλοποίηση στην Ευρώπη.

Καλούν τις κυβερνήσεις και όλες τις αρμόδιες αρχές των κρατών-μελών της Ε.Ε.:
- να αναπτύξουν ποιοτικές κοινοτικές δομές και υπηρεσίες
- να διακόψουν τη χρηματοδότηση και τη λειτουργία νέων ιδρυμάτων
- να σταματήσουν τις εισαγωγές στα υπάρχοντα ιδρύματα μακράς παραμονής
- να επικυρώσουν τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο

Για τον παραπάνω σκοπό ζητούν από τους πολίτες της Ε.Ε. να υπογράψουν την σχετική αίτηση

Ακολουθεί το κείμενο της καμπάνιας:

Across Europe, thousands of disabled people still spend their lives inappropriately and unjustifiably segregated from society. With a severe lack, or complete absence, of community-based services in many European countries, untold numbers of people with disabilities have no access to quality alternatives to institutional care.

The segregation of people with disabilities in long-stay residential institutions is in itself a violation of disabled people's human rights.

To ensure that people can move into the community, and will no longer need to live in long-stay residential institutions [1], it is essential that governments, service providers and funding agencies commit to shifting the funding from long stay institutions to community-based services. They must focus on the development of quality community-based services that are available to everyone who needs them.

Article 19 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities provides that all disabled people have the right to live and participate in the community. Comprehensive, quality community-based services must therefore be available and accessible to all people with disabilities, including people with complex dependency needs.

ENIL and ECCL call on:

Relevant authorities, government agencies, political bodies, service providers and funding agencies:
- To actively develop quality, comprehensive community-based services that comply with the following basic quality standards:
-Location within a local community
-Opportunities to interact with other members of the local community
-Respect for each person's personal space, privacy and property
-Availability of the necessary personal support for each disabled person
- To stop financing or otherwise supporting the establishment of new long stay institutions for any group of disabled people;
- To stop new admissions to existing long stay institutions and provide quality community-based services instead of placing people in institutions;
- To ratify without reservations the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities and the Optional Protocol.

Relevant organisations and members of the public:
- To support the right of all people with disabilities to live in the community as equal citizens;
- To support the development of quality, comprehensive community-based alternatives to institutional care.

[1] We use the following definition of the term "institution":
"An institution is any place in which people who have been labelled as having a disability are isolated, segregated and/or compelled to live together. An institution is also any place in which people do not have, or are not allowed to exercise control over their lives and their day-to-day decisions. An institution is not defined merely by its size."
Μπορείτε να υπογράψετε εδώ ή εδώ

Ημερίδα: Τα δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Επιστημονική Ημερίδα
«Τα δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας»

Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2009 (ώρα 9.30–17.00)
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νέο Αμφιθέατρο, Πανεπιστημίου 30

Η Ένωση για την Προάσπιση των Κοινωνικών Δικαιωμάτων και το Δίκτυο Φορέων Ψυχικής Υγείας και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης ΑΡΓΩΣ διοργανώνουν ημερίδα με τίτλο «Τα δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας». Στόχος της ημερίδας είναι η διεύρυνση του διαλόγου για την ουσιαστική διασφάλιση και υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων, με έμφαση στα κοινωνικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα πρόσβασης σε ποιοτική φροντίδα, σε ευκαιρίες απασχόλησης, σε κοινωνική επανένταξη.

Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων αποτελεί βασική προτεραιότητα του Δικτύου ΑΡΓΩΣ. Για το σκοπό αυτό το Δίκτυο έχει συνεργαστεί με το Συνήγορο του Πολίτη, την Ειδική Επιτροπή Ελέγχου-Προστασίας των Δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές του ΥΥΚΑ, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, με όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλους σημαντικούς επιστημονικούς φορείς σε διεθνές επίπεδο.

Τα τελευταία χρόνια η έντονη κρίση που αντιμετωπίζει το δημόσιο σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, εντείνει τα σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με την συνηγορία των βασικών δικαιωμάτων των ασθενών και ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Το Δίκτυο συστηματικά συνεργάζεται με ειδικούς από το χώρο της ψυχικής υγείας, της κοινωνικής πολιτικής, του νομικού χώρου, με εκπροσώπους των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών, με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό την μείωση του χάσματος ανάμεσα στις διακηρυγμένες αρχές και πολιτικές και την καθημερινή πρακτική η οποία βιώνεται από τους εμπλεκόμενους.

Παρά τις προσπάθειες όμως του Δικτύου και των άλλων φορέων, καθώς και της υποστήρίξης του Επιτρόπου της Ε.Ε. κ. Σπίντλα με την υπογραφή του πρόσφατου Συμφώνου για την Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, η οικονομική κρίση πλήττει ξανά τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών εξαιτίας της υποχρηματοδότησης των προγραμμάτων και των δομών που δημιουργήθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος Ψυχαργώς. Για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτής της υποχρηματοδότησης στην καθημερινή ζωή και στην φροντίδα των ψυχικά ασθενών απαιτείται η συστράτευση όλων μας.

Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο και επιτακτικό να διεκδικήσουμε μαζί:
- Την πραγματική εδραίωση και αναγνώριση των δικαιωμάτων στο χώρο της ψυχικής υγείας.
- Τον αποστιγματισμό των ψυχικών ασθενειών και την καταπολέμηση των όποιων διακρίσεων μέσω ενός σύγχρονου νομικού πλαισίου προάσπισης των δικαιωμάτων.
- Την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης έως το 2015, την άμεση δημιουργία των αναγκαίων μονάδων και τον σχεδιασμό προγράμματος οριστικής διακοπής λειτουργίας των Ψυχιατρείων.
- Την ολοκλήρωση της τομεοποίησης, όπως αυτή έχει σχεδιαστεί, με ενίσχυση των δομών στην κοινότητα και προώθηση της πραγματικής λειτουργίας των ΤΕΨΥ.
- Τη δημιουργία νέων ξενώνων και νέων προστατευμένων διαμερισμάτων ώστε να γίνει εφικτή η μετακίνηση ασθενών από τα οικοτροφεία, καθώς και τη δημιουργία ξενώνων για τη φιλοξενία ηλικιωμένων ψυχικά ασθενών με σοβαρά παθολογικά προβλήματα.
- Τη δημιουργία επιπλέον Κέντρων Ημέρας και Κινητών Μονάδων ώστε να καλυφθούν όλες οι γεωγραφικές περιοχές της χώρας καθώς και οι ακάλυπτες ανάγκες.
- Τη δημιουργία μονάδων για τα παιδιά και τους εφήβους που θα συμβάλουν και στην πρόληψη.
- Τη δημιουργία νέων μονάδων για την αντιμετώπιση σύγχρονων προβλημάτων ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού.
- Την υποστήριξη της κοινωνικής επανένταξης των ψυχικά ασθενών και προώθηση της ενσωμάτωσης τους στην αγορά εργασίας μέσω των ΚοιΣΠΕ και νέων μοντέλων απασχόλησης.
- Την αξιολόγηση ολοκλήρου του προγράμματος Ψυχαργώς, την εκπόνηση έρευνας καταγραφής των αναγκών των εξυπηρετούμενων από της Μονάδες Ψυχικής Υγείας και τον επανασχεδιασμό της λειτουργίας τους, καθώς και επικαιροποίηση, βάσει όλων των παραπάνω, του προγράμματος Ψυχαργώς.
- Την αξιολόγηση των φορέων και των δομών και πιστοποίηση τους.
- Την εξασφάλιση σταθερής και επαρκούς χρηματοδότησης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και των των ΝΠΙΔ με προκαταβολική καταβολή των αναγκαίων πόρων.

Η Ημερίδα πραγματοποιείται την Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2009 και ώρα 9.30 έως 17.00, στο Νέο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30, Αθήνα). Είσοδος ελεύθερη.

Πρόγραμμα της ημερίδας: Τα δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας

Ερώτηση Μ. Σκουλάκη προς την Υπουργό Υγείας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

11/12/2009

Στη Βουλή το θέμα της μεταφοράς ασθενών από τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία στις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης:

Ερώτηση Μ. Σκουλάκη προς την υπουργό Υγείας

Την αλλαγή της διαδικασίας με την οποία γίνεται η μεταφορά των ασθενών από τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία προς τις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης καθώς και μεταξύ των κοινοτικών δομών, ζητάει ο εισηγητής του ΚΤΕ Υγείας του ΠΑΣΟΚ και Βουλευτής Χανίων, Μανώλης Σκουλάκης, με σχετική ερώτηση που κατέθεσε σήμερα στη Βουλή, προς την αρμόδια υπουργό Υγείας κα. Μ. Ξενογιαννακοπούλου.

Όπως αναφέρει στην ερώτηση του ο κ. Σκουλάκης «η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του Υπ. Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με τα υπ. αρ. πρωτ.: 26901/27-2-2008, 133568/19-10-2007 και 133575/19-10-2007 έγγραφα, που φέρουν την υπογραφή της πρώην Γενικής Γραμματέας Πρόνοιας κας. Τροχάνη, αποφάσισε όπως η μεταφορά ασθενών από τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία σε Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης των Ν.Π.Ι.Δ. να λαμβάνει χώρα μόνο μετά από την έγκριση - γνωστοποίηση των περιστατικών στη Δ/νση Ψυχικής Υγείας του ΥΥΚΑ, με τα απαιτούμενα συνοδευτικά ιατρικά και λοιπά έγγραφα».

Η ίδια ακριβώς διαδικασία αποφασίστηκε να ισχύει και στη περίπτωση μετακίνησης ψυχικά ασθενών από τη μία κοινοτική δομή στην άλλη, με το αιτιολογικό ότι «η Δ/νση Ψυχικής Υγείας είναι η μόνη αρμόδια να υποδείξει την κατάλληλη δομή για την υποδοχή των περιστατικών, καθόσον έχει την ευθύνη για το συνολικό σχεδιασμό και την παρακολούθηση του προγράμματος αποασυλοποίησης» αναφέρει ο Εισηγητής του ΚΤΕ Υγείας του ΠΑΣΟΚ.

Η παραπάνω ωστόσο διαδικασία – τονίζει ο κ. Σκουλάκης - εκτός του είναι εξαιρετικά συγκεντρωτική, δημιουργώντας γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, είναι και εξαιρετικά χρονοβόρα, με αποτέλεσμα η μετακίνηση ασθενών, για τους οποίους υπάρχει ανάγκη μεταφοράς από μία κοινοτική δομή σε άλλη (για ιατρικούς ή άλλους λόγους), να καθυστερεί έως και ένα χρόνο, έως ότου δοθεί η σχετική έγκριση από τη Δ/νση Ψυχικής Υγείας του ΥΥΚΑ.

Κατόπιν των παραπάνω ο κ. Σκουλάκης, ερωτά την αρμόδια Υπουργό αν προτίθεται να προβεί στις απαιτούμενες αλλαγές ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και χωρίς χρονικές καθυστερήσεις, αυτό το πολύ σοβαρό ζήτημα που αφορά τη μετακίνηση ασθενών από τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία στις Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης.

Μανώλης Σκουλάκης
Βουλευτής Ν. Χανίων – Εισηγητής ΚΤΕ Υγείας ΠΑΣΟΚ

Ο λόγος στους χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας

Τα κείμενα που ακολουθούν περιλαμβάνονται στα Πρακτικά της Ημερίδας «Πρακτικές Ενδυνάμωσης στην Κοινωνική Πολιτική. Δουλεύοντας μαζί στην Εκπαίδευση Ψυχικής Υγείας», που πραγματοποιήθηκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αμφιθέατρο «Σάκη Καραγιωργα», στις 23.5.2008.



Κύριες ομιλήτριες ήταν η Sue Hahn, καθηγήτρια του Πανεπιστήμιου Hertfordshire και η Em Jones, χρήστης υπηρεσιών ψυχικής υγείας, εκπαιδεύτρια στην Οργάνωση Viewpoint. Συνδιοργανωτές ήταν το Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστήμιου και η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Καλειδοσκόπιο». Στην Ημερίδα συμμετείχαν Ελληνικοί Σύλλογοι Χρηστών και Οικογενειών Χρηστών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. 

Em Jones:

Καλημέρα. Ήρθα στην Ελλάδα πριν τρεις μέρες και αυτή είναι η μόνη λέξη που θυμάμαι, επομένως φοβούμαι ότι από εδώ και πέρα θα μιλήσω στα αγγλικά. Πρώτα-πρώτα θα ήθελα να πω ένα ευχαριστώ στη Μαρία (Φαφαλιού) από το “Καλειδοσκόπιο” που κατάφερε να γίνει αυτή η διοργάνωση, που είχε την ιδέα να μας καλέσει εδώ, και στην Όλγα (Στασινοπούλου) και το (Πάντειο) Πανεπιστήμιο που μας φιλοξενούν. Μας έκαναν να αισθανθούμε τόσο ευπρόσδεκτοι, μας προσέφεραν υπεροχή φιλοξενία και τους ευχαριστούμε παρά πολύ.

Είμαι η Em Jones και από εδώ είναι η συνάδελφος μου Sue Hahn. Θα σας πω δυο λόγια για μένα και μετά θα σας παραδώσω στη Sue που θα σας πει περισσότερα. Πρώτ' απ' όλα, ποια είμαι: εργάζομαι ως εκπαιδεύτρια, εκπαιδεύω επαγγελματίες που ασχολούνται με την ψυχική υγεία. Θα σας πω περισσότερα γι' αυτό σε λίγο. Προσωπικά, είμαι χρήστης των ψυχιατρικών υπηρεσιών εδώ και δέκα χρόνια. Έχω διαγνωστεί με διαταραχή προσωπικότητας, κατάθλιψη και άγχος, και έχω επανειλημμένα τα τελευταία δέκα χρόνια προσπαθήσει να βλάψω τον εαυτό μου, να αυτοτραυματίζομαι. Χρειάστηκε να πάω πολλές φορές στο νοσοκομείο, ούτε που θυμάμαι πόσες φορές μέσα στα δέκα αυτά χρόνια. Και εγκλείστηκα άλλοτε με τη δική μου θέληση και άλλοτε ακούσια. Υπάρχουν μέρες που δεν μπορώ να σηκωθώ από το κρεβάτι, δεν μπορώ να λειτουργήσω, από το άγχος δεν μπορώ ούτε να πάω να αγοράσω ένα μπουκάλι γάλα. Ούτε συζήτηση να μπω στο αεροπλάνο και να ταξιδέψω σε μια ξένη χώρα ή να μιλήσω σε ένα ακροατήριο σαν κι αυτό εδώ. Αλλά τις καλές μέρες είμαι σε θέση να το κάνω και θέλω να εκμεταλλεύομαι όσο γίνεται τις καλές μου μέρες. Η τελευταία φορά που χρειάστηκε να πάω στο νοσοκομείο ήταν τον περασμένο Μάρτιο, αλλά η τωρινή περίοδος είναι καλή, και σήμερα -κι αυτό είναι πολύ σημαντικό - σήμερα είναι μια καλή μέρα.

Προσωπικά είμαι ενθουσιασμένη που μπορεί να ακουστεί η φωνή ενός χρήστη των ψυχιατρικών υπηρεσιών. Πιστεύω ότι έχουμε εμπειρία, εμπειρία του συστήματος, του ρόλου μας στην κοινωνία, ότι έχουμε κάτι να διδάξουμε στον κόσμο και ότι είναι σημαντικό να ακουστούμε. Και αυτό είναι κάτι στο οποίο πιστεύω βαθειά και προσπαθώ να το επικοινωνήσω στον κόσμο. Προσπαθώ με πάθος να αλλάξω τα στερεότυπα που συνοδεύουν την ψυχική ασθένεια. Τα άτομα με ψυχική ασθένεια στην Αγγλία εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από έντονο στίγμα και μερικές από αυτές τις ασθένειες είναι πολύ παρεξηγημένες. Και αυτό είναι κάτι που επίσης προσπαθώ με πάθος να αλλάξω. Πιστεύω ότι ως χρήστες των υπηρεσιών είμαστε σε θέση να επιφέρουμε αλλαγές και να αλλάξουμε και τον τρόπο με τον οποίο μας αντιμετωπίζει ο κόσμος.

Θα σας μιλήσω λίγο για την οργάνωση για την οποία εργάζομαι, το “Viewpoint” (“Άποψη”), μία μη κερδοσκοπική οργάνωση στο Χέρτφορντσαϊρ, που χρησιμοποιεί τους χρήστες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε διάφορα επίπεδα. Παίρνουμε μέρος στην εκπαίδευση του προσωπικού και σε διαβουλεύσεις, έτσι ώστε αν η διοίκηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας θέλει να αλλάξει κάτι στις υπηρεσίες που προσφέρει ή αν θέλουν να δημιουργήσουν μια νέα υπηρεσία, έρχονται στο Viewpoint και ζητούν από μια ομάδα χρηστών του συστήματος να εκφράσουν τη γνώμη τους πάνω στο θέμα. Έχουμε τακτές συνεδριάσεις όπου οι χρήστες των ψυχιατρικών υπηρεσιών είναι μέλη των διοικητικών συμβουλίων ή των πάνελ των διαφόρων υπηρεσιών, έτσι ώστε η άποψη τους να έχει συνέχεια. Και εισακούονται. Επίσης αμειβόμαστε για την εργασία μας, αμειβόμαστε ως επαγγελματίες και νομίζω ότι σήμερα - πήρε αρκετό χρόνο αυτό - γινόμαστε και σεβαστοί ως επαγγελματίες. Λεν βρισκόμαστε εκεί μόνο για τα μάτια, μόνο για τις εντυπώσεις. Βρισκόμαστε εκεί επειδή είμαστε πράγματι χρήσιμοι και ο κόσμος έχει κάτι να μάθει από εμάς.

Το Viewpoint έχει το μεγαλύτερο αριθμό χρηστών - εκπαιδευτών στην Αγγλία. Και εργαζόμαστε χέρι-χέρι με το Πανεπιστήμιο. Εκπαιδεύουμε αστυνομικούς, εργαζόμαστε στις κοινωνικές υπηρεσίες, βοηθούμε στην εκπαίδευση του νοσηλευτικού προσωπικού, και αυτό είναι μια πολύ σημαντική πλευρά της δουλειάς μας. Το Viewpoint προσφέρει έναν κύκλο μαθημάτων οκτώ εβδομάδων για χρήστες των ψυχιατρικών υπηρεσιών σαν κι εμένα. Στα μαθήματα αυτά διδασκόμαστε πώς να παρουσιάζουμε τα θέματα, πώς να περιγράφουμε την ιστορία μας, μαθαίνουμε πώς να γίνουμε εκπαιδευτές. Τα μαθήματα αυτά τα οργανώνουν από κοινού το Viewpoint και το Πανεπιστήμιο, με υπεύθυνη του προγράμματος τη Sue. Τελειώνοντας το πρόγραμμα παίρνουμε ένα δίπλωμα και είμαστε πλέον κατάλληλα προετοιμασμένοι να κάνουμε ομιλίες, παρουσιάσεις σε σεμινάρια και συνεδρία κλπ. Έχουμε αποκτήσει τις δεξιότητες.

Η συνεργασία που έχουμε με το Πανεπιστήμιο είναι ζωτικής σημασίας. Διότι, όταν το Viewpoint ήταν στα πρώτα του βήματα, ήταν αυτή η συνεργασία με το Πανεπιστήμιο που μας άνοιξε την πόρτα στις διάφορες υπηρεσίες. Αμφιβάλλω κατά ποσόν θα μας είχε δεχτεί η Αστυνομία, αν τους πλησιάζαμε ως απλοί χρήστες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, δίχως την υποστήριξη του Πανεπιστημίου, και τους λέγαμε ότι θέλουμε να εκπαιδεύσουμε αστυνομικούς πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας.

Όμως, δουλεύοντας παράλληλα με το Πανεπιστήμιο, μας δόθηκε η ευκαιρία να χτίσουμε τη δική μας φήμη. Και τώρα τα πράγματα έχουν πάρει πια το δρόμο τους επειδή το Viewpoint έχει καλή φήμη, ο κόσμος γνωρίζει ότι μπορεί να αποτανθεί σε μας και ότι εμείς μπορούμε να προσφέρουμε σωστές υπηρεσίες. Δημιουργήσαμε ένα όνομα, αν θέλετε. Και αυτό ήταν ουσιώδες.

Εγώ η ίδια έγινα εκπαιδεύτρια πριν από τέσσερα χρόνια και δεν ξαναγυρίζω πίσω, στη ζωή πριν από αυτό. Η εκπαιδευτική μου δραστηριότητα ξεκίνησε όταν κάποτε μίλησα για δέκα περίπου λεπτά για την εμπειρία μου με την ψυχική ασθένεια και τις υπηρεσίες που μου προσφέρθηκαν. Κατόπιν απάντησα σε ερωτήσεις από το ακροατήριο. Προχώρησα μετά περισσότερο, έτσι που να μπορώ να απασχολούμαι ολόκληρο το οκτάωρο. Συμβάλλω στη δημιουργία των προγραμμάτων. Η Sue και εγώ δουλεύουμε μαζί, συνεδριάζουμε, συζητούμε το πώς 6α κάνουμε τις παραδόσεις, ποιο θα είναι το περιεχόμενο του προγράμματος, συμβουλεύουμε το Πανεπιστήμιο σχετικά με το ρόλο που θα έχει το πρόγραμμα εκεί, και σήμερα πλέον είμαι σε θέση να καλύπτω μια ολόκληρη μέρα διδασκαλίας. Επομένως δεν διηγούμαι απλώς την ιστορία μου. Κάνω και άλλες παρουσιάσεις την ίδια ημέρα. Η Sue και εγώ συχνά εργαζόμαστε πλάι-πλάι, και δίνουμε το λόγο η μια στην άλλη. Έτσι, τώρα πια η παρουσίαση αποτελεί κοινή προσπάθεια. Κι αυτό για μένα προσωπικά, .Ξέρετε, είναι υπέροχο...

Γιώργος Γιαννουλόπουλος:

Κατ' αρχήν ευχαριστώ τους διοργανωτές της ημερίδας για την πρόσκληση. Ονομάζομαι Γιαννουλόπουλος Γιώργος, είμαι εκπρόσωπος του Σωματείου “Αλκυονίδες”. Το Σωματείο είναι για την προάσπιση των δικαιωμάτων ατόμων με ψυχική νόσο. Έχουμε περίπου 150 μέλη εγγεγραμμένα, αλλά δυστυχώς όχι όλα ενεργά. Η κύρια δραστηριότητα μας είναι η προσπάθεια για την αλλαγή της νοοτροπίας του κόσμου ως προς την αντιμετώπιση μας. Γιατί δυστυχώς στην Ελλάδα πολλοί ταυτίζουν την ψυχική διαταραχή με τον άνθρωπο που την υφίσταται. Δεν βλέπουν τον άνθρωπο ως άρρωστο αλλά ως αρρώστια και θεωρούν ότι είναι ξενιστής κάποιου παράγοντα ο οποίος τους δίνει άδεια να υποτιμήσουν και να λοιδορήσουν τον φορέα του. Προφανώς υπάρχει κι ένα υπόστρωμα μοχθηρίας σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Ή απλώς φοβούνται ότι η κάτω από ορισμένες συνθήκες δικαιολογημένη επιθετικότητα του ως αντίδραση σε υποτιμητικές συμπεριφορές, αποτελεί απειλή για την όποια εξουσία τους επάνω του. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τους απλούς πολίτες, αλλά δυστυχώς και πολλούς εργαζόμενους στον χώρο της ψυχικής υγείας. Όσο για την ισότιμη συνεργασία μεταξύ επαγγελματιών ψυχικής υγείας και χρηστών ψυχικής υγείας στην εκπαίδευση, ναι μεν αποτελεί κλειδί για την ανάπτυξη της φροντίδας με στόχο την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας, αλλά πολλοί εργαζόμενοι στον χώρο αισθάνονται φρίκη με αυτήν τη σκέψη, δυστυχώς.

Ευχαριστούμε τις κυρίες από τη Μεγάλη Βρετανία, για τις γνώσεις και τις πρακτικές που μας μεταφέρουν. Οι εμπειρίες τους μας είναι πολύτιμες.

Εδώ, παρόλο που η λεγόμενη ψυχιατρική μεταρρύθμιση ξεκίνησε περίπου πριν από 25 χρόνια, με χρήματα μάλιστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το βιογραφικό του κάθε χαρακτηριζόμενου ως ψυχασθενή πολίτη εξακολουθεί να τελειώνει τη μέρα της θετικής ψυχιατρικής γνωμάτευσης, ολοκληρωτικά. Για όλη την υπόλοιπη ζωή του, η οποία είναι και πολύ πιο σύντομη για διάφορους λόγους από τους άλλους πολίτες, έχει πάνω του το ταμπελάκι με την συνήθως ακαταλαβίστικη ψυχιατρική γνωμάτευση.

Το να σταδιοδρομήσει ένας χαρακτηριζόμενος ως ψυχασθενής, για εμάς αυτό είναι ανέκδοτο. Το να πάρει δίπλωμα που να έχει κάποια σχέση με τη μελέτη του ψυχισμού είναι, για εμάς πάλι, επιστημονική φαντασία. Και βέβαια δεν εννοώ αυτούς τους χαρακτηριζόμενους ως ψυχασθενείς που μπορούν να επανέλθουν με μερικές συνεδρίες ψυχοθεραπείας, ούτε αυτούς που έχουν την οικονομική δυνατότητα να ακολουθήσουν τον τρόπο ζωής που επιθυμούν, αλλά όλους τους υπόλοιπους.

Τέλος, εύχομαι αυτές οι εκδηλώσεις να πληθαίνουν και να έρθει πιο κοντά η μέρα στην οποία τα άτομα με κάποια ψυχική διαταραχή να μην αντιμετωπίζονται στη χώρα μας σαν να έχουν λέπρα. Ευχαριστώ και καλή συνέχεια.

 

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση σε κρίση. Ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ

Ερώτηση 03/12/2009

Προς την κ. Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

ΘΕΜΑ: Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση σε κρίση

Είναι κοινός τόπος ότι η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Η υποχρηματοδότηση των μονάδων ψυχικής υγείας, η παντελής έλλειψη υπηρεσιών σε πολλές περιοχές της χώρας και η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού είναι μερικά από τα προβλήματα που βιώνει ο χώρος, με τραγικές επιπτώσεις για τους χρήστες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας αλλά και για τους εργαζόμενους. Η κρίση αναγνωρίζεται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία υποχρέωσε από τον περασμένο Απρίλιο την προηγούμενη κυβέρνηση σε συνομολόγηση ενός μνημονίου συνεργασίας (Σύμφωνο Spidla), στο οποίο απαιτεί την απρόσκοπτη χρηματοδότηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης από το ελληνικό κράτος και απειλεί με διακοπή των κοινοτικών κονδυλίων. (πρόγραμμα ΨΥΧΑΡΓΩΣ)

Έως σήμερα ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει. Ήδη το 2009 θα κλείσει με έλλειμμα 15.000.000 ευρώ για τις μονάδες που αναπτύσσονται από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Δ/νσης Ψυχικής Υγείας, και για το 2010 έχουν προϋπολογιστεί, σύμφωνα με το κατατεθειμένο σχέδιο προϋπολογισμού 2010, μόλις 65.000.000 ευρώ από τα 105 που απαιτούνται.

Η κατάσταση αυτή εγκυμονεί κινδύνους για τους ασθενείς και εξουθενώνει τους εργαζόμενους, οι οποίοι είναι ήδη απλήρωτοι για πάνω από τρεις μήνες, για πολλοστή φορά. Στους εργαζόμενους δε του φορέα «ΙΡΙΣ», του οποίου οι άδειες λειτουργίας έχουν ανακληθεί λόγω οικονομικών ατασθαλιών, οφείλονται επιπλέον τρεις μισθοί του 2008 και δεν έχει ακόμα βρεθεί ο τρόπος κάλυψης των λειτουργικών δαπανών των μονάδων του από τα ψυχιατρικά νοσοκομεία, στα οποία και έχει ανατεθεί η ευθύνη λειτουργίας τους.

Κατόπιν των παραπάνω,

Ερωτάται η κυρία Υπουργός

1.Τι πρόκειται να κάνει για την άμεση αντιμετώπιση των κατεπειγόντων προβλημάτων των μονάδων του φορέα «ΙΡΙΣ»;
2.Πώς θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα χρηματοδότησης, δεδομένου μάλιστα ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απειλεί με διακοπή της κοινοτικής χρηματοδότησης εάν δεν επιλυθούν τα προβλήματα;
3.Είναι στις προθέσεις της να ανοίξει έναν πλατύ διάλογο για την πολυαναμενόμενη αναθεώρηση του προγράμματος «Ψυχαργώς» και το μέλλον της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης γενικότερα;

Οι ερωτώντες βουλευτές

Ηρώ Διώτη
Βασίλης Μουλόπουλος
Τάσος Κουράκης

Τι θα γίνει με το μνημόνιο για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση;

    

 
Πλησιάζουμε στο τέλος της χρονιάς και οι Ελληνικές αρχές οφείλουν να παρουσιάσουν, μέσα στις επόμενες μέρες, τα αποτελέσματα της προόδου που έχει επιτευχθεί στο χώρο της ψυχικής υγείας, σύμφωνα με το μνημόνιο συνεργασίας Spidla – Αβραμόπουλου που υπεγράφη τον περασμένο Απρίλιο.

Τι ακριβώς θα παρουσιάσουν, δεν γνωρίζουμε. Από ό,τι πληροφορηθήκαμε, το Υπουργείο Υγείας προχώρησε στην υποβολή κατεπείγοντος αιτήματος προς το Υπουργείο Οικονομικών για την εξασφάλιση των χρημάτων που απαιτούνται για την αποπληρωμή των δεδουλευμένων των εργαζομένων στις κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας.

Αν ανταποκριθεί το Υπουργείο Οικονομικών στο αίτημα του Υπουργείου Υγείας οι εργαζόμενοι θα λάβουν τους μισθούς τους, αλλά και αυτό αποτελεί ένα μόνο σημείο της συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Ε.Ε. για τη συνέχιση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Βέβαια, αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι για την επόμενη χρονιά δεν έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό το απαιτούμενο ποσό για την κάλυψη των αναγκών των Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης, καταλαβαίνουμε πως ακόμα και η καταβολή των οφειλόμενων μισθών αποτελεί μια προσωρινή λύση του προβλήματος. Να σας θυμίσουμε ότι, σύμφωνα με το μνημόνιο, οι Ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί “για τα έτη 2010 και μετά, να εξασφαλίζουν ετησίως στον Τακτικό Προϋπολογισμό που αφορά στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το σύνολο των απαραίτητων πόρων για την απρόσκοπτη και αποτελεσματική λειτουργία τους , ειδικότερα όσον αφορά στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών τους προς τους ασθενείς και να τους καταβάλουν προκαταβολικά στους φορείς, ανά τρίμηνο και για τα δυο πρώτα τρίμηνα κάθε έτους ποσοστό 50% του προϋπολογισμού τους.”

Τι θα απαντήσει το Υπουργείο Υγείας για τα υπόλοιπα σημεία της συμφωνίας; Υπενθυμίζουμε ότι στη συμφωνία συμπεριλαμβάνονται: η πλήρης στελέχωση των δομών (των ψυχιατρικών τμημάτων των Γενικών Νοσοκομείων και των Κέντρων Ψυχικής Υγείας), οι προσλήψεις εκατό ψυχιάτρων - παιδοψυχιάτρων και 800 λοιπών επαγγελματιών ψυχικής υγείας, η πιστοποίηση και η έκδοση αδειών λειτουργίας για το σύνολο των δομών ψυχικής υγείας, η σύναψη συμφώνων μεταξύ του Υπουργείου Υγείας και όλων των εμπλεκόμενων φορέων ψυχικής υγείας, η ανάπτυξη, στήριξη και εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των ΚοιΣΠΕ (Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί) κ.α.

Ας μην ξεχνάμε - και κυρίως ας μην ξεχνά η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας - ότι υπάρχει ακόμα ο κίνδυνος να διακοπεί η παροχή οικονομικής βοήθειας για κοινωνικά έργα, από την Ε.Ε.

Να μην πούμε για τις προεκλογικές δεσμεύσεις, γιατί αυτές τις ξέχασαν ήδη.

H ιστορία της Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα & oι προτάσεις των Συλλόγων Οικογενειών

H ιστορία της Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα και οι Προτάσεις της ΠΟΣΟΨΥ προς την πολιτεία (αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία - Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ.)

Με χρονική καθυστέρηση σε σύγκριση με άλλες χώρες του Δυτικού κόσμου και μετά την εθνική μας διαπόμπευση στις αρχές τις δεκαετίας του ΄80 με την καθιέρωση διεθνώς του όρου «Λεροποίηση» να υποδηλώνει τον απάνθρωπο ιδρυματισμό των χρόνιων ψυχικά ασθενών, στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας μεταρρυθμίζονται σταδιακά και το παρωχημένο μοντέλο του πολύχρονου και μη αναγκαίου θεραπευτικά εγκλεισμού στα μεγάλα ψυχιατρικά ιδρύματα δίνει την θέση του σε μικρές σύγχρονες μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης στην κοινότητα και ταυτόχρονα σε νέες κοινοτικές δομές παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Όλα άρχισαν με την ψήφιση του Νόμου για το Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ν.1397/83) και λίγο αργότερα με την εφαρμογή του κανονισμού 815/84 της επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Ο επόμενος μεγάλος σταθμός είναι το Εθνικό Πρόγραμμα «Ψυχαργώς» που αποτελεί συνέχεια του κανονισμού 815/84 και που στο τέλος του 2001 έγινε η πρώτη του αναθεώρηση ώστε να ισχύει πλέον για την δεκαετία 2001-2010.

Όμως η πρόκληση και το στοίχημα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης μέσα από το πρόγραμμα «Ψυχαργώς» δεν εστιάζει μόνο στους ασθενείς που επί χρόνια ζούσαν στο άσυλο, αλλά και στους ασθενείς που ζουν στην κοινότητα. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση και επέκταση των ευκαιριών κατάρτισης και απασχόλησης των ψυχικά πασχόντων, με στόχο να παραμείνουν στην κοινότητα, εκτός νοσοκομείου, και να έχουν ευκαιρίες και δυνατότητες επαγγελματικής ένταξης. Αυτό λοιπόν που προβάλλει επιτακτικό για τους ψυχικά ασθενείς είναι το μεγάλο ζήτημα της ολοκληρωμένης ψυχιατρικής φροντίδας σε όλα τα επίπεδα των αναγκών τους(Α’,Β’,Γ βάθμια περίλθαψη) και της Επαγγελματικής Αποκατάστασης και πλήρους Κοινωνικής Επανένταξης.

Δυστυχώς σήμερα το όλο εγχείρημα βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο και απειλείται να καταρρεύσει και να ακυρωθεί τόσο σε επίπεδο Πρόληψης-Θεραπείας-Αποκατάστασης όσο και σε επίπεδο ποιότητας και αξιοπρέπειας ζωής των ψυχικά πασχόντων.

Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται έλλειψη δομών έγκαιρης παρέμβασης στη κρίση και αντιμετώπισης οξέων περιστατικών, έλλειψη των απαιτούμενων ψυχιατρικών κλινών, έλλειψη συστήματος παρακολούθησης των ασθενών μετά το πέρας της θεραπευτικής αντιμετώπισης ώστε να προλαμβάνεται η «χρονιοποίηση».

Διαπιστώνεται να γίνονται «εκπτώσεις» από βασικές επιστημονικές αρχές που έχει υιοθετήσει η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και να αμφισβητούνται βασικά δικαιώματα των ψυχικά ασθενών. Αναιρούνται δεσμεύσεις που το ίδιο το ελληνικό κράτος έχει λάβει απέναντι στην Ευρωπαική Ένωση στο πλαίσιο των συμβάσεων για το Β’ και Γ’ ΚΠΣ θέτοντας σε κίνδυνο την συνέχιση της χρηματοδότησης της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης από το ΕΣΠΑ. Ιδιαίτερα τα έτη 2005, 2006 και 2007 η υποχρηματοδότηση καθιστά αδύνατη την λειτουργία των μονάδων και αβέβαιο το μέλλον των ασθενών και του προσωπικού που απασχολείται σε αυτές, γεγονός που ανάγκασε των Ευρωπαίο Επίτροπο Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων κύριο Vladimir Spidla να θέσει την Ελλάδα υπό καθεστώς επιτήρησης ομάδας διεθνών εμπειρογνωμόνων.

Τα προβλήματα που ανέκοψαν τους ρυθμούς υλοποίησης της Μεταρρύθμισης την τελευταία κυρίως πενταετία έχουν να κάνουν με την υποχρηματοδότηση, την ασυνέχεια-ανισοκατανομή, την έλλειψη τομεοποίησης, την ανεπάρκεια δράσεων πρόληψης και νοσηλείας, αλλά κυρίως έχουν να κάνουν κατά την γνώμη μας με θέματα επιλογών και προτεραιοτήτων της προηγούμενης κυβέρνησης. Έχει να κάνει με την άποψη ότι ο ψυχικά ασθενής θεωρείται άτομο που δεν είναι σε θέση να συμβάλλει στην παραγωγή και επομένως δεν χρειάζεται να επενδύσει πάνω του η πατρίδα. Έχει να κάνει με το ότι τα δικαιώματα των ανθρώπων με ψυχική αναπηρία παραμένουν ευχολόγια. Έχει να κάνει με την έλλειψη γνώσης για την ψυχική νόσο και το στίγμα που την συνοδεύει που διαπερνά το σύνολο της κοινωνίας μας από τον απλό γείτονα έως τους υψηλόβαθμους κρατικούς λειτουργούς και τους πολιτικούς που παίρνουν τις αποφάσεις και κατανέμουν τις πιστώσεις.

Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί η έλλειψη «Εθνικού Σχεδιασμού» για την ψυχική υγεία με προγράμματα που απαντούν στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ατόμου, στο κάθε στάδιο της ζωής του. Τα επιχειρήματα για το κόστος που θα απαιτείτο για ένα σύγχρονο σύστημα Ψυχικής Υγείας δεν ευσταθούν γιατί δεν έχει υπολογιστεί ποτέ το κόστος της μη έγκαιρης διάγνωσης και κατάλληλης αντιμετώπισης, το οποίο είναι πολλαπλάσιο.

Όλα αυτά τα τελευταία χρόνια η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία ρωτούσε την κυβέρνηση και τον αρμόδιο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης :

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ δημιουργήθηκαν και δεν λειτούργησαν οι ψυχιατρικές κλινικές στα Γενικά Νοσοκομεία του ΕΣΥ;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ δημιουργήθηκαν και δεν λειτούργησαν περισσότερο Κέντρα Ψυχικής Υγείας;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ έγιναν περισσότερα Νοσοκομεία Ημέρας;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ δημιουργήθηκαν οι μετανοσοκομειακοί ξενώνες;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ έχει εφαρμοστεί η Τομεοποίηση;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ έγιναν οι 3.000 εξαγγελθείσες προσλήψεις προσωπικού;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ προχώρησαν οι προβλεπόμενες Δράσεις Εκπαίδευσης , Κατάρτισης και Εξειδίκευσης του προσωπικού, όπως προέβλεπε το πρόγραμμα «ΨΥΧΑΡΓΩΣ» , με συνέπεια να μην υπάρχει πλέον δυνατότητα εισαγωγής νέων ασθενών στις δομές;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ καταρτίστηκε Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία, με την οργάνωση ολοκληρωμένου δικτύου υπηρεσιών για έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση, θεραπεία και επανένταξη των ατόμων με ψυχική νόσο, την προώθηση προγραμμάτων κατ’ οίκον βοήθειας, αλλά και γενικότερων παρεμβάσεων στην εκπαίδευση , την εργασία, την οικογένεια;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ αυξήθηκε όλα αυτά τα χρόνια το προνοιακό επίδομα των 240 ευρώ το μήνα, για την κάλυψη των βασικών αναγκών των ατόμων με ψυχικές παθήσεις;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ αντιμετωπίστηκε το θέμα της ακούσιας νοσηλείας, όταν αυτή είναι αναγκαία, με την προώθηση της συνεργασίας των υπηρεσιών υγείας και της αστυνομίας , για την περαιτέρω ασφάλεια και ανθρώπινη μεταχείριση των ατόμων με ψυχικές παθήσεις προκειμένου να διασφαλιστούν ήπιες συνθήκες προσαγωγής;

- ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ εφαρμόστηκε ο Νόμος για τα ΚΟΙΣΠΕ σε κάθε νομό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΔΕΝ ΕΙΧΑΜΕ ΠΑΡΕΙ ΠΟΤΕ

Ένα μεγάλο ζήτημα για την ελληνική πραγματικότητα είναι ο ρόλος που διαδραματίζει η οικογένεια στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ψυχικά ασθενών. Γνωρίζατε ότι στη χώρα μας η οικογένεια παραμένει ένας ισχυρός θεσμός. Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με στοιχεία του ευρωβαρόμετρου η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα στην Eευρωπαϊκή Ένωση μετά την Πορτογαλία όπου οι ψυχικά ασθενείς διαμένουν με την οικογένειά τους σε ποσοστό μάλιστα που ξεπερνά το 90%. Πλήθος ερευνών επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα των ψυχοεκπαιδευτικών παρεμβάσεων στην οικογένεια. Ιδίως την τελευταία δεκαετία με το κίνημα του αποϊδρυματισμού και την αντιμετώπιση του αρρώστου έξω από το ίδρυμα στην κοινότητα ο ρόλος της οικογένειας καθίσταται ακόμα πιο σημαντικός, μιας και η οικογένεια είναι το κύριο φυσικό υποστηρικτικό σύστημα για τον άρρωστο και η βασική και πολλές φορές μοναδική πηγή φροντίδας.

Παρόλα αυτά στην χώρα μας οι ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις στην οικογένεια δεν έχουν ενσωματωθεί στον κορμό των παρεχόμενων υπηρεσιών. Για όλους αυτούς τους ψυχικά ασθενείς που ζουν με τις οικογένειές τους δεν υπάρχει στον σχεδιασμό καμία θεσμική πρόβλεψη φροντίδας και αποκατάστασης, λες και οι ψυχικά πάσχοντες περιορίζονται στα όρια του ασύλου και των δομών και δεν επιτρέπεται για αυτούς να ζουν στην κοινότητα.

Φυσικό επόμενο λοιπόν είναι όλο αυτό το βάρος και το κόστος να μετακυλίεται στην οικογένεια, η οποία μόνη, αβοήθητη, αστήριχτη και ανεκπαίδευτη προσπαθεί να τα βγάλει πέρα μέσα σε ένα πέλαγος προβλημάτων και αντιξοοτήτων και έχοντας να αντιμετωπίσει επιπλέον και το κοινωνικό στίγμα που συνοδεύει την ασθένεια.

Με τους πιο μέτριους υπολογισμούς στην Ελλάδα 150.000 – 200.000 άνθρωποι υποφέρουν από σοβαρή ψυχική διαταραχή, φανερά ή κρυφά και οι ζωές τους ρημάζονται. Παράλληλα επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα και οι οικογένειες τους, με συνέπεια ο αριθμός του πληθυσμού που πλήττεται από αυτές να πλησιάζει το 1.000.000..

Όλα αυτά οδήγησαν στην ίδρυση Συλλόγων Οικογενειών ήδη από την δεκαετία του ΄90 και στην ίδρυση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία -Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. το 2003.

Η Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ είναι το Δευτεροβάθμιο Όργανο πολλών τοπικών συλλόγων σε όλη την Ελλάδα, εθελοντικών οργανώσεων οικογενειών, φίλων και χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας που συνεχώς διευρύνεται.

Είναι το κίνημα των οικογενειών και των ίδιων των χρηστών των ψυχιατρικών υπηρεσιών που παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τα συμβάντα στον χώρο της ψυχικής υγείας και την οπισθοδρόμηση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης.

Παρακολουθεί με ανησυχία την ανασφάλεια και τον φόβο που κατακλύζει τους ενοίκους των στεγαστικών-αποκαταστασιακών δομών.

Βλέπει την όλη προσπάθεια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης που είναι έτοιμη να καταρρεύσει από την μη διάθεση αναγκαίων πόρων για την Ψυχική Υγεία, η οποία αποτελεί το φτωχό συγγενή του Ε.Σ.Υ.

Οι γενικοί στόχοι της Π.ΟΣ.Ο.Ψ.Υ ευθυγραμμίζονται με αυτούς του Ευρωπαϊκού Κινήματος Οικογενειών που είναι:

Α. Η βελτίωση της ποιότητας φροντίδας και ζωής των ατόμων με ψυχική αναπηρία και η αύξηση του επιπέδου υποστήριξης των φροντιστών συγγενών τους και φίλων.

Β. Η ενδυνάμωση και βοήθεια των συλλόγων - μελών στις προσπάθειές τους για βελτίωση του επιπέδου θεραπείας και φροντίδας των ατόμων με ψυχική νόσο και της ποιότητας της ζωής των μελών της οικογένειας τους.

Γ. Η στήριξη των συλλόγων - μελών στο συντονισμό των προσπαθειών τους σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Δ. Η παρακολούθηση του Συστήματος Παροχής Ψυχικής Υγείας και η συνεχής προσπάθεια βελτίωσής του.

Η Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ είναι μέλος της Ε.Σ.Α.με.Α και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογενειών Ατόμων με Ψυχική Νόσο - EUFAMI καθώς και της Παγκόσμιας Συμμαχίας Συμβουλευτικών Δικτύων για την Ψυχική Νόσο – GAMIAN EUROPE.

Η Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ αξιοποιεί τις ήδη υπάρχουσες συμμαχίες της στον χώρο της Ψυχικής Υγείας και προσπαθεί να οικοδομήσει ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες γιατί τα θέματα υγείας συμπεριλαμβανομένης και της ψυχικής αφορούν όλη την κοινωνία.

Όπως αρχικά αναφέρθηκε το σύστημα Ψυχικής Υγείας στην χώρα μας παραπαίει. Η μόνη ακτίνα φωτός είναι ότι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, οικογένειες, λήπτες υπηρεσιών, που αρχίζουν να «Σπάνε τη Σιωπή» και να διεκδικούν τα δικαιώματα τους.

Έχει γίνει σήμερα αποδεκτό ότι οποιοσδήποτε προγραμματισμός δεν μπορεί να δίνει λύση στα προβλήματα, αν στον σχεδιασμό δεν συμμετέχουν και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, οι οποίοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις ανάγκες ή για να το πούμε όπως το λέει η Ε.Σ.Α.μ.εΑ. «ΤΙΠΟΤΑ ΓΙΑ ΕΜΑΣ ΧΩΡΙΣ ΕΜΑΣ».

Έτσι λοιπόν για την ΠΟΣΟΨΥ δύο είναι τα θεμελιώδη ζητήματα – αιτήματα:

Α. Η θεσμική αναγνώρισή της ως κοινωνικού εταίρου στον σχεδιασμό, επαναπροσδιορισμό, υλοποίηση και έλεγχο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην χώρα μας, με όρους και προϋποθέσεις που θα κάνουν την συμμετοχή αυτή ισότιμη, παραγωγική και ουσιαστική. Η συμμετοχή αυτή στα κέντρα λήψης αποφάσεων πρέπει να γίνεται και σε κεντρικό και σε περιφερειακό επίπεδο.

Στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται ο ρόλος και η σημασία των συλλόγων των οικογενειών και των χρηστών είναι μεγάλος γιατί μπορούν να αποτελέσουν χώρο ανάπτυξης και εφαρμογής νέων μορφών κοινωνικής βοήθειας με την κινητοποίηση της τοπικής εξουσίας και της κοινωνίας των πολιτών προς την κατεύθυνση της δημιουργίας νέων δομών στον χώρο των κοινωνικών σχέσεων και προβλημάτων.

Β. Για τη λειτουργική και ουσιαστική στήριξη της Ομοσπονδίας και κάθε Τοπικού Συλλόγου, με βάση την αξιολόγηση δράσης τους στην παροχή κοινωνικής φροντίδας, πρέπει να υπάρξει στελέχωσή τους από Διεπιστημονική Ομάδα Προσωπικού (Διοικητικός Υπάλληλος, Ψυχολόγος, Κοινωνικός Λειτουργός).

Επιπλέον, η Ομοσπονδία και Τοπικοί Σύλλογοι πρέπει να στηρίζονται οικονομικά από το Υπουργείο για την υλοποίηση προγραμμάτων Ψυχοεκπαίδευσης, ενημέρωσης της κοινότητας και ευαισθητοποίησης ενάντια στο στίγμα.

Πέραν αυτών των ζητημάτων υπάρχουν πολλά που πρέπει να αλλάξουν:

* Πρόβλεψη κονδυλίων στον Κρατικό Προϋπολογισμό για την πρόσληψη ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε όλες τις υπηρεσίες ψυχκής υγείας .
* Αύξηση των κρατικών πόρων που διατίθενται από τον κρατικό προϋπολογισμό για την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία και την επαγγελματική τους κατάρτιση και επανακατάρτιση.
* Χορήγηση του έκτακτου επιδόματος αλληλεγγύης στα άτομα με αναπηρία και θέσπιση ελαχίστου εγγυημένου εισοδήματος για τους ανασφάλιστους με αναπηρία.
* Ουσιαστική υλοποίηση Τομεοποίησης.
* Να υλοποιηθεί στο σύνολο το συμφωνητικό(memorandum) μεταξύ Ε.Ε (V.Spidla) και ΥΥΚΚΑ.
* Σταδιακή αύξηση των Πρωτοβάθμιων Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε κοινοτικό επίπεδο, όπως Κέντρα Ψυχικής Υγείας με Κέντρα Ημέρας και με Προγράμματα για κατ’ οίκον παρεμβάσεις, μονάδες άμεσης αντιμετώπισης της κρίσης σε όλα τα Γ.Ν.
* Να μελετηθεί η ένταξη υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Ψυχικής Υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ώστε να αποφεύγεται ο στιγματισμός.
* Να λειτουργήσουν ψυχιατρικές κλινικές σε όλα τα Γενικά Νοσοκομεία με το ανάλογο προσωπικό και να αναβαθμιστεί το επίπεδο των ήδη λειτουργουσών.
* Να εξασφαλιστεί η καλή λειτουργία και απρόσκοπτη λειτουργία των ήδη λειτουργούντων ξενώνων ,προστατευμένων διαμερισμάτων και οικοτροφείων, τόσο των ΝΠΔΔ όσο και των ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
* Σχετικά με την ακούσια νοσηλεία η οποία είναι απαράδεκτα συχνή σήμερα, να έχουν την αρμοδιότητα οι Υγειονομικές Υπηρεσίες (ΕΚΑΒ) με την υποστήριξη της αστυνομίας (όχι χειροπέδες και κρατητήριο).
* Να αυξηθούν οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους.
* Να ενισχυθεί μέσω του ΕΣΠΑ και της αναθεώρησης του προγράμματος «Ψυχαργώς» ,ο ρόλος των Κοι.Σ.Π.Ε ως βασικό εργαλείο ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και επαγγελματικής ένταξης.
* Να εφαρμοστεί η κάρτα αναπηρίας. Με την πρώτη αξιολόγηση να δίνεται το ποσοστό αναπηρίας για πέντε χρόνια. Μετά την πενταετία να είναι στην διακριτική γνώση της επιτροπής η χορήγηση ισόβιας αναπηρίας.
* Αναμόρφωση της επιδοματικής πολιτικής με ουσιαστική αύξηση του προνοιακού επιδόματος, το οποίο δεν θα πρέπει να διακόπτεται στην περίπτωση εργασίας, νοσηλείας ή διαβίωσης σε προστατευόμενο διαμέρισμα και να μην εξαρτάται από το εισόδημα της οικογένειας. Άμεση ενέργεια θα πρέπει να είναι η μη διακοπή του επιδόματος στην περίπτωση 4ωρης απασχόλησης.
* Οι υπηρεσίες Πρόνοιας του Υπουργείου να έχουν αρμοδιότητα στα θέματα στέγασης.
* Θέσπιση του επιδόματος προσωπικού βοηθού για τα άτομα με αναπηρία που διαβιούν εκτός ιδρυμάτων (όπου χρειάζεται) .
* Δημιουργία Επιτροπής από εκπροσώπους των επαγγελμάτων ψυχικής υγείας (καθηγητές ψυχιατρικής, ψυχολόγους κ.α.) καθώς και νομικούς, εκπροσώπους οικογενειών και ασθενών για θέσπιση σύγχρονων νομοθεσιών για τον Τομέα της Ψυχικής Υγείας.

Είναι γεγονός ότι το κίνημα των οικογενειών και των χρηστών υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας περιμένει πολλά από τη νέα Κυβέρνηση και ιδιαίτερα από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της χώρας, κος. Γιώργος Παπανδρέου, δεσμεύτηκε προσωπικά απέναντί μας κατά τη διάρκεια της Δημόσιας διαβούλευσης που είχε συγκαλέσει ο Τομέας Υγείας του ΠΑΣΟΚ (Ομάδα Ψυχικής Υγείας και Εξαρτήσεων) στο Ζάππειο Μέγαρο τον Μάρτιο του 2009.

Oi Νοσηλευτές Ψυχιατρικών Νοσοκομείων για τη "φύλαξη - νοσηλεία" κρατουμένων ασθενών

Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης με τίτλο “Οι ανεπιθύμητες κατηγορίες της ψυχιατρικής” δημοσιοποιούμε την επιστολή* που λάβαμε από τον Σύλλογο Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων – Ε.Σ.Υ. του νομού Αττικής. Θα προσπαθήσουμε να συγκεντρώσουμε όσες περισσότερες απόψεις μπορούμε γι' αυτό το πολύπλευρο θέμα (όποιος θέλει να συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια, με σχετικά κείμενα ή με τις προσωπικές του απόψεις, μπορεί να μας τα στείλει).

Ο Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων – ΕΣΥ του νομού Αττικής (ΣΥ.ΝΟ.ΨΥ.ΝΟ. –ΕΣΥ ΑΤΤΙΚΗΣ) σχετικά με τη νοσηλεία ψυχικά ασθενών με το άρθρο 69-70 του Π.Κ. στα ψυχιατρικά νοσοκομεία επισημαίνει τα ακόλουθα:

Οι παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στη χώρα μας όπως γνωρίζεται στηρίζονται πλέον στις αρχές της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που στοχεύουν στην πρόληψη, στην βελτίωση των συνθηκών νοσηλείας, στην αποασυλοποίηση των ψυχικά ασθενών, στην συρρίκνωση και εκεί όπου είναι εφικτό στο κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην ανάπτυξη κοινοτικών δομών.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Κ. οι συγκεκριμένοι ασθενείς, έπειτα από την πραγματογνωμοσύνη που διενεργείται στις δικαστικές φυλακές το δικαστήριο διατάσσει την μεταφορά τους για φύλαξη και νοσηλεία στα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις νοσηλεύονται στα τμήματα εισαγωγών (κλειστά τμήματα) και καλύπτουν κλίνες για μακρύ χρονικό διάστημα, τις περισσότερες φορές έως και χρόνια. Τακτική η οποία βρίσκεται σε αντίφαση με τον χαρακτήρα των ψυχιατρικών νοσοκομείων και τις αρχές της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

Το άρθρο 34 του Π.Κ. αναφέρει: «η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν, όταν τη διέπραξε, λόγω νοσηρής διατάραξης των πνευματικών λειτουργιών ή διατάραξης της συνείδησης, δεν είχε την ικανότητα να αντιληφθεί το άδικο της πράξης του ή αν ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψή του για το άδικο αυτό».

Σύμφωνα με το άρθρο 36 του Π.Κ. «αν εξαιτίας κάποιας από τις ψυχικές καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 34, δεν έχει εκλείψει εντελώς μειώθηκε όμως σημαντικά η ικανότητα για καταλογισμό που απαιτείται κατά το άρθρο αυτό, επιβάλλεται ποινή ελαττωμένη».

Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Π.Κ.: όταν η κατάσταση των ατόμων που έχουν κατά το άρθρο 36 ελαττωμένη ικανότητα για καταλογισμό επιβάλλει ιδιαίτερη μεταχείριση ή μέριμνα, οι στερητικές της ελευθερίας ποινές που τους επιβάλλονται εκτελούνται σε ιδιαίτερα ψυχιατρικά καταστήματα ή παραρτήματα των φυλακών».

Σύμφωνα με το άρθρο 38 του Π.Κ.: «αν εκείνος που έχει κατά το άρθρο 36 ελαττωμένη για καταλογισμό λόγω διατάραξης των πνευματικών λειτουργιών ή ο κατά το άρθρο 33 παρ. 2 κωφάλαλος είναι επικίνδυνος στη δημόσια ασφάλεια και η πράξη που τέλεσε είναι κακούργημα ή πλημμέλημα για το οποίο ο νόμος απειλεί ποινή στερητική της ελευθερίας ανώτερη από έξι μήνες, το δικαστήριο τον καταδικάζει σε περιορισμό στα ψυχιατρικά καταστήματα ή παραρτήματα φυλακών του άρθρου 37. Στην απόφαση καθορίζεται μόνο το ελάχιστο όριο διάρκειας του περιορισμού, το οποίο δεν μπορεί να είναι κατώτερο από το μισό του ανωτάτου κατά το άρθρο 36 παρ. 1 ορίου ποινής για την πράξη που τελέστηκε».

Σύμφωνα με το άρθρο 39 του Π.Κ., ορίζεται η διάρκεια του περιορισμού στα ψυχιατρικά καταστήματα. Αφού συμπληρωθεί το ελάχιστο όριο που όρισε η απόφαση σύμφωνα με το άρθρο 38 παρ. 2, και κατόπιν κάθε δύο έτη, εξετάζεται, είτε με αίτηση του κρατουμένου είτε κι αυτεπαγγέλτως, αν αυτός μπορεί να απολυθεί. Για το θέμα αυτό αποφασίζει, ύστερα από γνωμοδότηση ειδικών εμπειρογνωμόνων, το δικαστήριο των πλημμελειοδικών στην περιφέρεια του οποίου εκτελείται η ποινή.

Σύμφωνα όμως με το άρθρο 69 του Π.Κ.: «αν κάποιος λόγω νοσηρής διατάραξης των πνευματικών του λειτουργιών (άρθρο 34 Π.Κ.) απαλλάχθηκε από την ποινή ή τη δίωξη για κακούργημα ή πλημμέλημα, για το οποίο ο νόμος απειλεί ποινή ανώτερη από έξι μήνες, το δικαστήριο διατάσσει τη φύλαξή του σε δημόσιο θεραπευτικό κατάστημα εφόσον κρίνει ότι είναι επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια».

Το άρθρο 70 του Π.Κ. αναφέρει για τη διάρκεια της φύλαξης: «ότι συνεχίζεται όσο χρόνο το επιβάλλει η δημόσια ασφάλεια. Κάθε τρία χρόνια το δικαστήριο των πλημμελειοδικών στην περιφέρεια του οποίου εκτελείται η φύλαξη αποφασίζει αν αυτή πρέπει να εξακολουθήσει. Το ίδιο δικαστήριο μπορεί όμως οποτεδήποτε με αίτηση του εισαγγελέα ή της διεύθυνσης του καταστήματος να διατάξει την απόλυση εκείνου που φυλάσσεται».

Οι άνθρωποι αυτοί λοιπόν «φυλάσσονται – νοσηλεύονται» στα ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας και μάλιστα σε κλειστά τμήματα που στα περισσότερα ψυχιατρικά νοσοκομεία είναι τα τμήματα «οξέων περιστατικών». Οι συγκεκριμένες Μονάδες ψυχικής υγείας είναι ιδιαίτερα δύσκολες και πολύπλοκες και έχουν προορισμό την αντιμετώπιση της οξείας φάσης της ασθένειας. Αποτελούν την «Μονάδα Εντατικής Θεραπείας» των ψυχιατρικών νοσοκομείων, και το πλαίσιο λειτουργίας τους στοχεύει στην ύφεση των συμπτωμάτων και την βραχεία παραμονή των ασθενών για την αποφυγή της ιδρυματοποίησης, εφαρμόζοντας αποτελεσματικές νοσηλευτικές και ιατρικές παρεμβάσεις.

Ο χρόνος «φύλαξης – νοσηλείας» των ασθενών με το άρθρο 69-70 του Π.Κ. είναι απροσδιόριστος (κάθε τρία χρόνια αποφασίζει το δικαστήριο) κι από την εμπειρία μας όταν σε χρονικό διάστημα που κρίνει ο θεράπων ιατρός, κληθεί σε εκ νέου δίκη στην πλειοψηφία των περιπτώσεων διατάσσεται η συνέχιση της «φύλαξης – νοσηλείας» για χρονικό διάστημα που δεν ορίζεται ποτέ. Επίσης όπως έχει διαπιστωθεί τελευταία από τις παραστάσεις των συγκεκριμένων ασθενών στα δικαστήρια, ως βασικό κριτήριο άρσης του εγκλεισμού των ασθενών αυτών πέρα από την θεραπευτική τους πορεία, θεωρείται από τους δικαστές η παραμονή τους στο ψυχιατρικό νοσοκομείο τουλάχιστον επί τέσσερα έως έξι έτη. Οι περισσότεροι βέβαια από αυτούς παραμένουν ως νοσηλευόμενοι για αρκετά χρόνια και συνήθως για όλη τους τη ζωή. Όσο περισσότερο χρονικό διάστημα παραμένουν στο ψυχιατρικό νοσοκομείο, τόσο περισσότερο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την ισόβια παραμονή τους.

Γνωρίζουμε ότι με την μακρά παραμονή τους στα ψυχιατρικά νοσοκομεία, αναπτύσσονται συμπτώματα ιδρυματοποίησης όπως απομόνωση, αποξένωση, παθητική συμπεριφορά και έκπτωση των κοινωνικών δεξιοτήτων. Συμπτώματα τα οποία είναι πολύ δύσκολο να αποφευχθούν.

Σχετικές τοποθετήσεις από την Επιτροπή Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές και την Επιτροπή Βασανιστηρίων τονίζουν σε γενικές γραμμές ότι οι μονάδες ψυχικής υγείας εντός του σωφρονιστικού συστήματος διασφαλίζουν την παροχή μέριμνας στις καλύτερες δυνατές συνθήκες ασφαλείας και την εντατικοποίηση των δραστηριοτήτων των ιατρικών και κοινωνικών υπηρεσιών εντός του συστήματος.

Ο Συνήγορος του Πολίτη αναφέρει: «Αποτελεί νομικό παράδοξο να ανατίθεται στις ψυχιατρικές μονάδες, που κατά κύριο λόγο, λειτουργούν πλέον βάσει των αρχών της αποασυλοποίησης, η φύλαξη ακαταλόγιστων «εγκληματιών» και να συστήνεται στο νοσηλευτικό προσωπικό να αποφεύγεται η καθήλωση ατόμων για τα οποία θα τους αποδοθούν ενδεχομένως και ευθύνες για συνέργεια σε τυχόν απόδραση κρατουμένου».

Πρόσφατη γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου (αρ. πρωτ. 3287 – 8/10-9-2008) για τους συγκεκριμένους ασθενείς αναφέρει: Πρόκειται για «αναγκαστικό εγκλεισμό ψυχικώς νοσούντος εγκληματία με διπλό προορισμό, αφ’ ενός θεραπευτικό, αφετέρου φύλαξης»

Ο ασθενής θεωρείται κρατούμενος ανεξαρτήτως του ότι δεν κρατείται αυτός στην φυλακή αλλά σε θεραπευτικό κατάστημα.

Στην καθημερινή πρακτική το ρόλο του «φύλακα» καλείται να επιτελέσει το νοσηλευτικό προσωπικό του τμήματος που νοσηλεύεται.

Ουσιαστικά πρόκειται για πολύ λειτουργικούς ασθενείς που ο νοσηλευτής – φύλακας κατά τον νόμο πρέπει διαχειριστεί την σχέση του εν λόγω ασθενούς στο θεραπευτικό περιβάλλον. Να διαχειριστεί το θέμα της επικινδυνότητας όσον αφορά το ποινικό αδίκημα, συχνότατα φόνος, με γνώμονα την ασφαλή νοσηλεία των ασθενών και την ασφαλή παροχή αυτής από τους νοσηλευτές.

Οι Νοσηλευτές Ψυχικής Υγείας με απολύτως δικαιολογημένη απορία – αγανάκτηση αναφέρουν: «Είμαστε φύλακες, σωφρονιστικοί υπάλληλοι ή νοσηλευτές;».

Η γνώμη μας είναι ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ειδική θεραπευτική μονάδα απαραίτητα εκτός ψυχιατρείου, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία θα τηρεί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις και τους όρους ασφαλείας και φύλαξης, με το απαιτούμενο φυλακτικό και επιστημονικό προσωπικό, κατάλληλα εκπαιδευμένο στις σύγχρονες αρχές της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και θα πρέπει να εφαρμόζονται σε αυτή την Μονάδα ειδικά θεραπευτικά προγράμματα για την βελτίωση και αποκατάσταση των συγκεκριμένων ασθενών. Εξάλλου θεραπευτικές μονάδες ήδη έχει ξεκινήσει και έχει αναπτύξει στο παρελθόν το συγκεκριμένο υπουργείο, όπως είναι το κέντρο απεξάρτησης τοξικομανών στον Ελαιώνα Θηβών με ιδιαίτερα αξιόλογα αποτελέσματα. Παράλληλα θα διασφαλίζεται και ο χαρακτήρας της φύλαξης που σαφέστατα προσδιορίζεται από τον νόμο και είναι αναγκαίο.

Έτσι θα πρέπει να ξεκινήσει:
• άμεσα τροποποίηση του Π.Κ. όσον αφορά τις σχετικές διατάξεις,
• να σταματήσει η εισαγωγή των συγκεκριμένων ασθενών στα ψυχιατρικά νοσοκομεία και
• να πραγματοποιηθεί μεταφορά των ήδη νοσηλευομένων από τα ψυχιατρικά νοσοκομεία στην συγκεκριμένη θεραπευτική μονάδα.

Επιπλέον με αυτό τον τρόπο θα γίνει αποσυμφόρηση σημαντικού αριθμού κλινών που είναι καλυμμένες στα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Στο ΨΝΑ π.χ. 85 ασθενείς είναι με το άρθρο 69-70. Οι κλίνες στα κλειστά τμήματα είναι 200 (25 Χ8). Θα κάλυπταν δηλαδή πάνω από το 1/3 των κλινών των τμημάτων εισαγωγών, αν δεν νοσηλεύονταν και σε ανοικτά τμήματα ή δομές αποκατάστασης. Τα ίδια ποσοστά προφανώς ισχύουν και στα υπόλοιπα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Ενός αριθμού που διαρκώς αυξάνεται, εμποδίζει τον μετασχηματισμό των ψυχιατρικών νοσοκομείων και ματαιώνει μια προσπάθεια που έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια και που έχουν δαπανηθεί εκατομμύρια ευρώ. Όσο αυτή η κατάσταση συνεχίζει να επικρατεί θα μιλάμε στο μέλλον για ψυχιατρικά νοσοκομεία κρατουμένων. Σενάριο δηλαδή που σε καμία περίπτωση ούτε ένας εργαζόμενος θα αποδεχτεί και θα οδηγηθούμε σε μαζικές κινητοποιήσεις και αιτήσεις μετατάξεων σε άλλα νοσοκομεία.

Υπάρχει βέβαια η τακτική από κάποιους ψυχιάτρους και για λόγους θεραπευτικούς να νοσηλεύονται αυτοί οι ασθενείς σε ανοικτά τμήματα ή δομές αποκατάστασης. Με την τακτική όμως αυτή αναιρείται ο προσδιορισμός της φύλαξης. Τα προβλήματα θα υπάρχουν στην περίπτωση που κάποιος από τους συγκεκριμένους ασθενείς προβεί εκ νέου σε κάποια αξιόποινη πράξη. Τότe οι δικαστικές αρχές θα ζητήσουν ευθύνες από το νοσηλευτικό προσωπικό (ελλιπής φύλαξη, συμμετοχή σε απόδραση κρατουμένου, αμέλεια καθήκοντος κ.α.) που προφανώς δεν του αναλογούν. Εξάλλου σε όλες τις μονάδες ψυχικής υγείας ο αριθμός του νοσηλευτικού προσωπικού είναι αρκετά μικρότερος από ότι είναι αναγκαίο και οι ελλείψεις να ξεπερνάνε το 30%. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι όσον αφορά τη σύνθεση του σε σχέση με το φύλο αποτελείται περίπου το 80% από γυναίκες, οι οποίες δικαιολογημένα παραπονούνται για αγωνία, φόβο και ανασφάλεια.

Γενικά το ισχύον καθεστώς όπως είναι διαμορφωμένο και έτσι όπως εξελίσσεται μόνο προβλήματα δημιουργεί, δεν δίνει προοπτική στους συγκεκριμένους ασθενείς (απειροελάχιστα είναι τα εξιτήρια που έχουν δοθεί όλα αυτά τα χρόνια), εκθέτει σε κίνδυνο ασθενείς, προσωπικό και κοινωνικό σύνολο.

Οι νοσηλευτές/νοσηλεύτριες ψυχικής υγείας που εργάζονται στα ψυχιατρικά νοσοκομεία δεν αποδέχονται το ρόλο του φύλακα και των συνεπειών που μπορεί να προκύψουν κατά την παραμονή των συγκεκριμένων ασθενών και που θα οφείλονται στην επικινδυνότητα και στο ακαταλόγιστο των πράξεων τους.

Οι νοσηλευτές/νοσηλεύτριες ψυχικής υγείας που εργάζονται στα ψυχιατρικά νοσοκομεία αγωνίζονται καθημερινά και υλοποιούν σε συνεργασία με τους υπόλοιπους επαγγελματίες ψυχικής υγείας την ψυχιατρική μεταρρύθμιση αναπτύσσοντας ολοκληρωμένα δίκτυα υπηρεσιών ψυχικής υγείας, κάτω από άνισους όρους, με ελλιπή στελέχωση, με μειωμένες χρηματοδοτήσεις και με εξαντλητικές συνθήκες εργασίας και απαιτούν την συνέχιση και υποστήριξη από την μεριά της Πολιτείας αυτής της προσπάθειας.

Είμαστε βέβαιοι ότι η δημιουργία τέτοιων ειδικών θεραπευτικών μονάδων εκτός ψυχιατρικών νοσοκομείων, θα συμβάλλει στη συνέχιση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και θα δώσει προοπτική στους συγκεκριμένους ασθενείς ώστε να ακολουθήσουν ειδικά θεραπευτικά προγράμματα που θα οδηγήσουν στην αποκατάστασή τους.

Επισημαίνουμε τέλος ότι κυρίαρχο ρόλο πρέπει να έχουν οι θεραπευτικές παρεμβάσεις και αυτές θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα. Οι όροι φύλαξης δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουν το θεραπευτικό έργο και να στέκονται εμπόδιο στην βελτίωση της κατάστασης των ασθενών και για αυτό το φυλακτικό προσωπικό θα πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο, προκειμένου να κατανοεί τα θεραπευτικά προγράμματα και τις ιδιαίτερες ανάγκες των ασθενών.

Ζητάμε άμεσα να παρθούν αποφάσεις προς αυτή την κατεύθυνση και είμαστε διαθέσιμοι για οποιαδήποτε διευκρίνιση και πληροφορία.

*Η επιστολή, με θέμα: Νοσηλεία - Φύλαξη ασθενών με το άρθρο 69-70 Π.Κ. στα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία, απευθύνθηκε την 1η Ιουλίου 2009 στους:
Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Νικόλαο Δένδια
Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Δημήτριο Αβραμόπουλο
Πρόεδρο του Αρείου Πάγου κ. Γεώργιο Σανιδά
Διοικητή του ΨΝΑ κ. Αθανάσιο Κοσμόπουλο
Πρόεδρο του ΨΝΑ «Δρομοκαΐτειο» κ. Νικόλαο Τσική
Πρόεδρο της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας κ. Νικόλαο Τζαβάρα
Πρόεδρο της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος κ. Δημήτριο Σκουτέλη
Πρόεδρο της Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας κ. Αριστείδη Δάγλα