Σχόλιο για την έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας

  
Πριν από λίγες μέρες αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης η Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων (2008) του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας.

Στο κεφάλαιο 3.3. «Μονάδες Ψυχικής Υγείας» αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκε πλήρης υγειονομικός, οικονομικός και διοικητικός έλεγχος σε κοινοτικές δομές φορέων ψυχικής υγείας. Στο κείμενο με τις διαπιστώσεις, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε:

«Οι φιλοξενούμενοι ασθενείς στις διάφορες δομές και τα διαμερίσματα των Μονάδων Ψυχικής Υγείας σχεδόν στο σύνολο τους λαμβάνουν συντάξεις ή επιδόματα τα οποία εισπράττουν οι κοινωνικοί λειτουργοί. Εκτός ελαχίστων περιπτώσεων οι ασθενείς διαθέτουν βιβλιάρια καταθέσεων πιστωτικών ιδρυμάτων. Στις περισσότερες δομές στα βιβλιάρια καταθέσεων των ασθενών εμφανίζονται ως συνδικαιούχοι οι κοινωνικοί λειτουργοί, και σε ορισμένες περιπτώσεις οι υπάλληλοι των κεντρικών γραφείων των Μονάδων Ψυχικής Υγείας…»

Στο σημείο αυτό αναδεικνύεται ένα σημαντικό ζήτημα για το οποίο το αρμόδιο Υπουργείο οφείλει να δώσει συγκεκριμένες οδηγίες στους Φορείς Μονάδων Ψυχικής Υγείας.

Στις κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας, φιλοξενούνται, μεταξύ άλλων, άτομα τα οποία: α) δικαιούνται συντάξεις ή επιδόματα λόγω της αναπηρίας τους, β) δεν έχουν οικογενειακό περιβάλλον ή επίσης κανένα συγγενικό τους πρόσωπο δεν επιθυμεί να αναλάβει τη δικαστική συμπαράστασή τους και γ) αδυνατούν επί της ουσίας να συναλλάσσονται με πιστωτικό ίδρυμα (τράπεζα) και συνεπώς να διαχειρίζονται το όποιο εισόδημά τους, για λόγους που συνδέονται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν: νοητική υστέρηση, αυτισμός, ηλικιωμένοι με προβλήματα άνοιας κ.α.

Το παραπάνω σοβαρό ζήτημα είσπραξης της σύνταξης ή του επιδόματος συνήθως αντιμετωπίζεται στην πράξη με το «άνοιγμα» κοινού λογαριασμού ταμιευτηρίου, αφενός επ’ ονόματι του δικαιούχου ενοίκου και αφετέρου του συνδικαιούχου κοινωνικού λειτουργού ή προσώπου αναφοράς του, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η ανάληψη χρημάτων για την κάλυψη κάποιων προσωπικών τους αναγκών, με την ταυτόχρονη τήρηση των σχετικών παραστατικών. Σε περίπτωση έλλειψης συνδικαιούχου το πιστωτικό ίδρυμα αρνείται οποιαδήποτε συναλλαγή με άτομα που αδυνατούν να υπογράψουν ή ακόμα να επικοινωνήσουν μαζί τους.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το παραπάνω πρόβλημα δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας όταν πρόκειται για δομές αποασυλοποίησης που φιλοξενούν ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα και μακροχρόνιο ιδρυματικό παρελθόν. Έχει αξία εδώ να σημειωθεί ότι η παραπάνω αντιμετώπιση έχει αναδειχθεί ως μόνη δυνατή πρακτική λύση για τα άτομα αυτά, προκειμένου να αξιοποιήσουν τα επιδόματα ή τις συντάξεις τους για τις προσωπικές τους ανάγκες, αφού διαφορετικά η αντικειμενική απουσία του δικαστικού συμπαραστάτη θα οδηγούσε σε αδυναμία είσπραξης.

Το νομικό πλαίσιο για την δικαστική συμπαράσταση ορίζει ότι σε περίπτωση απουσίας κατάλληλου φυσικού προσώπου ως δικαστικού συμπαραστάτη, αυτή ανατίθεται σε σωματείο ή ίδρυμα που έχουν συσταθεί ειδικά για το σκοπό αυτό, αλλιώς στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία. Απ’ όσο γνωρίζουμε δεν υφίσταται καμία οδηγία από την Δ/νση Ψυχικής Υγείας σχετικά με τον ορισμό της «αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας», όπως επίσης πιστεύουμε ότι η πλειοψηφία των φορέων μονάδων ψυχικής δεν έχει τη νομική δυνατότητα ανάληψης δικαστικής συμπαράστασης. Το θέμα είναι μεγάλο και δεν εξαντλείται σε λίγες γραμμές.

Βέβαια, όταν κάποιος δεν τα γνωρίζει όλα αυτά είναι εύκολο να είναι καχύποπτος απέναντι στον φορέα ή ακόμα και στον εργαζόμενο στη Μονάδα, τον φερόμενο ως συνδικαιούχο του λογαριασμού.

Είναι δυνατόν όμως οι επιθεωρητές υγείας να μην γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος αποταμίευσης και διαχείρισης των χρημάτων των ενοίκων που αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως αυτά που προαναφέρθηκαν; Γιατί στις προτάσεις τους αναφέρουν: «Να ακυρωθούν τα βιβλιάρια καταθέσεων στα οποία υπάρχουν συνδικαιούχοι χωρίς να υπάρχει δικαστική απόφαση ή εκπεφρασμένη βούληση των ασθενών να ορίσουν συνδικαιούχους, και να εκδοθούν νέα χωρίς συνδικαιούχους».

Με ποιόν ακριβώς τρόπο θα διαπιστωθεί η «εκπεφρασμένη βούληση των ασθενών»; Πως θα εκδοθούν βιβλιάρια καταθέσεων στις συγκεκριμένες περιπτώσεις;

Μπορεί να υποδείξει το αρμόδιο Υπουργείο ή το Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας κάποιο άλλο σύστημα; Γιατί όταν υποδεικνύεται κάτι ως παράτυπο ή παράνομο, δεν θα πρέπει να υπάρχει και το ορθό; Ποιο είναι αυτό;

Εκτός αν καταλήξουμε στον «παλιό καλό τρόπο» για να «έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο». Συσσωρεύουμε τις συντάξεις ή τα επιδόματα ενός ανθρώπου σε έναν λογαριασμό τραπέζης, χωρίς ο ίδιος να επωφελείται από τα χρήματά του και όταν αυτός φύγει από τη ζωή, εμφανίζεται κάποιος μακρινός συγγενής (που δεν είχε ποτέ ενδιαφερθεί γι' αυτόν) και νομίμως διεκδικεί τα χρήματα του αποθανόντα.